«Eshqandaı jiger men tehnıka joq»: Ardager jattyqtyrýshy boksshylarǵa renjidi

Foto:

Belgili saıasatker, memleket qaıratkeri, QR Eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy Amalbek Tshan  eldegi sport ahýalyn synap tastady, dep habarlaıdy qandastar.kz.

  Dalanews.kz     buǵan deıin jazǵandaı, sport salasy aıtarlyqtaı aqsap tur. Munyń basty sebebi retinde ol basshylyqty tájirıbesi joq biliksiz mamandardyń jaıpap alýymen baılanystyrdy.

Sporttyń qazirgi jaǵdaıyna shúılikken memleket qaıratkeri, úlken dodada óner kórsetip júrgen boksshylardy da synap tastady. Aıtýynsha, kózinde oty joq sportshylar bokstyń negizgi ádisterinen ada qalǵan.

“Al endi maǵan qazir boks týraly kóp suraq qoıady. О́te durys. Men burynǵy boksshy esebinde, Keńes Odaǵy kezinde sporttyń jalpy qurylymy, sonyń ishinde boks salasy óte joǵary dárejedegi sport túri boldy dep aıta alamyn. Sebebi ol kezdegi boks qolǵaby kishkene attyń qylynan jasalǵan kásibı qolǵap edi. Onda boks kezinde soqqyńyz dóp tıetin bolsa, nokaýtqa túsiredi nemese nokdaýn bolady. Birde bir jarys nokdaýnsyz ótpeıtin edi.

Al qazirgi boksta kúsh-jiger sezilmeıdi, ne nokdaýn da bolmaıdy. Sondyqtan boks qyzyǵýshylyǵyn qatty joǵaltyp aldy. Ony men kásibı boksshy retinde aıtamyn. Biz kezinde tehnıkaǵa erekshe kóńil bóletin edik. Sebebi bokstyń eń negizi ádisi – aıaqpen júrý. Aıaqtyń qozǵalysy arqyly kóptegen soqqydan qorǵanýǵa bolady. Al qazir osyǵan uqsas kóptegen qozǵalys umytyldy. Boks jaı ǵana tóbeleske aınaldy. Arnaıy tehnıka joq. Sondyqtan biz sporttyń bul baǵytyn joǵaltyp aldyq, – deıdi ol.

Aıtýynsha, egemendi el bolǵaly mysy men minezi basym sportshylarymyzdan kóz jazyp qaldyq.

“Al endi táýelsizdik alǵannan beri atyshýly bokstan kóptegen jetistikke jetip kelgen Qazaqstannyń Olımpıadada qandaı nátıje kórsetip jatqanyn jaqsy bilesizder. Altyn túgili, kúmiske de zar bolyp qaldyq. Endi osy joly da boksshylardy kórip jatyrmyn. Bizden jeti boksshy bardy. Daıyndyqtaryna múldem kóńilim tolmady. Bizde bir jaman ádet bir jattyqtyrýshyny kórip qalsaq, sol bárin tyndyryp jatyr degen oımen baılanyp qalamyz.

Máselen, jas ári talantty jattyqtyrýshylarymyz óte kóp. Eshkim soǵan saraptama jasap, kim qalaı jattyǵatynyn kórip, olardyń shákirtterine baǵa bermeıdi. Tipti, komıssııa quryp, aımaq-aımaqtaǵy sport mektepterine baryp, kimdi tańdap alý kerek, ony kim basqara alady degen oı da joq. Bári sol aınalyp kelgende tamyr-tanysqa tireledi. Baıaǵy “kim barady, kim barmaıdy” degen áýenine salady. Osyndaı jaǵdaıdan keıin talantty ári úlken jetistikke jetýge qaýqarly jigitterdiń joly kesilip, syrtta qalyp qoıyp jatyr. Iá, jemqorlyq boksty da aınalyp ótpedi.

Osy tusta, ol jemqorlyqtyń búgingi kúnge deıin órship turǵanyn jasyrmady. Tipti ózi qyzmet etken jyldary osyǵan uqsas ádiletsiz sheshimderdiń talaı márte kýási  bolǵan.

“Men 14 jyl Respýblıkalyq sport kolledjin basqardym. Sol kezde ábden kózim jetken. Al endi men ketkeli 1,5-2 jyl boldy. Eki jyl ishinde revolıýııa bolyp, bári qalpyna keldi dep aıta almaımyn. Mine, bizden jeti boksshy attandy. Úsheýi, onyń ishinde tipti komanda kapıtany da jeńilis tapty. Eshqandaı jiger men tehnıka joq. Boks jaı ǵana tóbelesten turmaıtynyn esten shyǵarady. Al bul sport túri arnaıy tehnıkadan turady. Judyryqtasýǵa baılanysty, qarsylas tarap agressıvti bolǵan jaǵdaıda qoldanatyn óz zańdylyqtary bar. Soǵan baılanysty jattyǵýǵa daıyndalý qajet. Sonymen qatar ár boksshynyń oıyndaryn jazyp, tehnıkalaryn anyqtap, kimder qatysatynyn bilýge bolady. Mine, sportqa jany ashyǵan adam osynyń bas-aıaǵyn jınap júredi.

О́kinishke qaraı, ondaı jattyqtyrýshy da, basqarýshylar da joq. Sońǵy ýaqytta bizdiń basshylyqqa “shymshyq soısa da, qasapshy soısyn” degen sóz dál keledi. Alaıda ony túsinetin basshy bolsa ıgi. Sondyqtan osyndaı keleńsiz máseleniń bárin joıý úshin, Qazaqstanda birinshi oryn alǵan boksshyny ǵana úlken dodalarǵa jiberý qajet. Qazir birinshi oryn alǵan adamnyń ornyna basqa bireýdi jiberedi, – dep sózin jalǵady ol.

Saıasatkerdiń sózinshe, halqymyz sporttaǵy qundylyqtarynan da qaǵylyp jatyr.

“Olımpıadada ózbektiń boksshylaryn qarasańyz, óte jaıdary. Dzıýdodan álem jeńimpazy bolǵan jigit qazaq jigitin jeńdi. Bizdiń dzıýdoıst barmaı jatyp, shoshańdap, aspanǵa ushyp júr. Al ózbek jigiti óte salmaqty. Jeńgennen keıin de bórigin laqtyryp, alaqaılap júrgen joq. Sebebi bul – tárbıeniń bir belgisi. Biz qazaq halqy osyndaı bolǵanbyz. О́kinishke qaraı, qazirgi kezde sportta da óz qundylyqtarymyzdy joǵaltyp aldyq”, – dedi Tshanov.