«Esirtkini jaqyn qurbym usyndy». Nashaqordyń júrekjardy áńgimesi

Foto:  Massaget.kz

Tańǵy saǵat 10-nan kete bir top adam syrtqy shyǵyp, syrtynan qulyptalatyn alańǵa kirdi. Onda bireýleri dop qýalasa, endi biri dene jattyqtyrady. Al onyń syrtynda raııa ustaǵan birneshe kúzet júr. Alańnan ishke bet bura kirgende syrty taspen órnektelgen, ár terezesi men balkony temirmen qaptalǵan tórtqabatty úı-jaı kózge túsedi. Mundaǵy taǵdyr toǵystyrǵan jandardy bir nárse ǵana biriktiredi – esirtkige táýeldi bolý. Bul – Almatydaǵy narkoortalyq. Qazir qala boıynsha 4652 adam dıspanserlik baqylaýda tur. Onyń 1169-y – esirtkige táýeldi adamdar. Massaget.kz tilshisi esirtkige qatysty hıkaıasyn ashyp aıtqan eki nashaqormen tildesti.

Ortalyqqa kirgen boıda májbúrlep emdeý bólimshesine bettedik. Jol kórsetken dárigerlerdiń biri esikti kiltpen ashty. Onyń aıtýynsha, bul – qalypty jaǵdaı. Munda em qabyldaýǵa túsetinder óz qalaýymen kelmeıdi: ne sot sheshimimen, ne týǵan-týystary ótinish jazady. Sondyqtan naýqastar qashyp ketýi múmkin.

«Kolledjdiń ornyna narkoortalyqqa tap boldym»

Qarsy aldyma janarynan nur ketken jasóspirim otyrdy.

«19 jastamyn, Almaty turǵynymyn. Mektep bitirgen soń oqýǵa túspedim. Kolledjdiń ornyna osynda tap boldym», – dedi birden ol.

Budan 2 jyl buryn esirtkini alǵash qoldanyp kórgen jigitti munda ata-anasy májbúrlep jatqyzǵan.

«Alǵash ret esirtkini budan 2 jyl buryn 17 jasymda qoldanyp kórdim. Bul – alfa pvp (esirtki ataýy – esk.) bolǵan. Bári tosynnan boldy. Qurbymmen qydyryp júrgende kósheden zakladka (esirtki salynǵan paket – esk.) taýyp aldyq. Qurbym buǵan deıin esirtki qoldanyp kórgen, al bul – meniń alǵash qoldanýym. Sol jerde ol maǵan usyndy. Birinshi ret maǵan qatty unady, basym ketti. Kelesi kúni taǵy qaıdan tabýǵa bolatynyn izdedik. Alǵashynda esirtkini qoldanyp júrip jumys istep te, sharýalarymdy bitirip te júrdim. Biraq keıin kúnde qoldanatyn bolyp kettim. Sóıtip 3-4 kún tamaq ishpeı, tek shegetin bolyp kettim. Sol kezde mıyma aýyrtpalyq qatty túsip ketkendeı boldy. Kóz aldyma túrli nárseler elesteı berdi. Bireý meni óltirgisi kelip, ańdyp júrgendeı kórindi. Anam muny baıqap, meni osy ortalyqta «qamap» qoıdy», – dedi ol.

Esirtki qoldanǵan adamnyń alǵashqy belgileri: tábeti bolmaıdy, tamaq ishýden qalady, uıqysyzdyq, eshkimmen sóıleskisi kelmeıdi, bólmede tyǵylyp jatady.

«Mektepte qarapaıym bala boldym. Eshkimnen bólektenbedim, momyn minezdimin negizi. Esirtki meni qatty ózgertti, jaman qylyqtar paıda boldy. Alǵashynda aqsha da, jumys ta boldy. Keıin jumystan shyǵaryp jiberdi. Aqsha azaıdy, biz adamdardan aqsha tartyp alyp, urlaı bastadyq», – deıdi jigit.

Keıipkerdiń aıtýynsha, alǵash ret qoldanǵanda eıforııa, baqyt garmony shamadan tys bólingen. Keıipker esirtki qoldanyp júrgenin ata-anasynan eshqashan jasyrmaǵan, biraq kórsetip te qoldanbaǵan. Alaıda jigittiń ata-anasy ulynyń mundaı qylyǵynan 2 jyl beıhabar bolǵan.

«Men ata-anamnan jasyrǵan da joqpyn. Negizi esirtki qabyldap júrgenim baıqalmady da. Tek tamaq ishpeı júrgenim, uıyqtamaı júrgenim bolmasa. Qatty aryqtap kettim. Qazir salmaǵym 60 kelige jýyqtady, al sol kezderi 12-15 kelige deıin salmaq tastap, 45-47 keli boldym. 3-4 kún tamaq ishpeı júre alamyn, odan keıin esirtkiniń áseri bitip, uıqyǵa ketesiń. О́mirimde bir qyzyq jaǵdaı bolǵan. Nashaqorlar arasynda bul «marafon» dep atalady. Esirtkini qoldanyp, toqtaı almaıtyn kezeń bolady. 10 kún boıy toqtaýsyz qoldandym. Skorost degen esirkini qoldanyp júrgen edim, tamshýyrdy aýzymnan almaı uıyqtap ketetin kezder boldy. Negizi skorostten keıin uıqy qashady. Biraq men aǵzamdy tozdyrǵanym sonsha, qalaı uıyqtap ketkenimdi bilmeıtinmin», – deıdi ol.

«Esirtki qoldanǵanda alty qol elesteıtin»

«Alǵashynda ne isterimdi bilmegen soń kóńil kóterýdiń bir túri ǵana boldy. Keıin onsyz ómir súrý, kóshede júrý, jumys isteý, adamdarmen aralasý qyzyqsyz bolyp ketti. Esirtkimen ómirim jarqyn kórindi. Skorostten basqa LSD qoldanyp kórdim. Onda vızýal qatty ózgeredi. Túster qanyq bolyp, ǵımarattar qısaıyp, adamdardyń bet-álpeti ózgere bastaıdy. Mysaly kóz ben erinniń orny aýysýy múmkin. Alty qol elesteýi múmkin. Teledıdar sónip tursa da, bir baǵdarlama júrip jatqandaı sezildi. Biraq qorqynyshty bolǵan joq», – deıdi ol.

Keıipker tanymal esirtkiler aǵzada qansha kún saqtalatynyn, onyń naryqtaǵy baǵasyn atady. Onyń aıtýynsha, geroın dep atalatyn esirtki túri 80 kún, anasha 30 kún saqtalsa, al skorost aǵzada qansha saqtalatyny belgisiz. Skorost dep atalatyn esirtkige psıhologııalyq túrde táýeldi bolasyń, al geroınge fızıkalyq táýeldilik bolady, sebebi esirtkiniń áseri aıaqtalǵan soń býyn qaqsaı bastaıdy.

Bul – zamanaýı sıntetıkalyq esirtkiniń bir artyqshylyǵy. Bul esirtkini qoıý qıynǵa soǵady. Mundaı esirtkiniń jarty gramy 8-10 myń teńge aınalasynda turady.

«Myna jaqtan shyqqan soń esirtkiniń aldynda ózimdi ustaı alamyn dep ýáde bere almaımyn»

«Men esirtkini basqa álemde ómir súrý, jetistikke jetpegenimdi aqtaý úshin emes, jaı ishim pysqan soń qabyldaı beretinmin. Jumysym bar kezde de odan bosaǵan soń dostaryma habarlasyp, birge shegetinbiz. Keıin jumystan jıi qalatyn boldym. Úıgiler de urys shyǵara berdi. Negizi munyń bári jaqsylyqqa aparmaıtynyn túsinip turdym, biraq esirtkiden alǵan lázzattyń aldynda tura almaıtynmyn», – dep eske aldy jigit.

Keıipkerdiń ortalyqta emdelip jatqanyna 2,5 aı boldy, áli 3,5 aı bar. Ol ázirge qınalyp júrmegenin aıtty. Ortalyqtan shyqqan soń jumysqa ornalasqysy keledi. Buryn qoldanǵandaı qoldanǵysy kelmeıdi, alaıda myna jaqtan shyqqan soń esirtkiniń aldynda «ózimdi ustaı alamyn» dep ýáde bere almaıtynyn alǵa tartty.

«Esirtkiden bir ret qana bas tartýǵa bolady»

«Esirtkiden bir ret qana bas tartýǵa bolady. Ol alǵash ret saǵan usynyp jatqan kezde. Al odan keıin esirtkiden bas tartý múmkin emes. Jalpy esirtkiden bas tartý úshin tártip kerek. Otbasyn da, jumysyn da birge alyp júrgen nashaqorlardy bilemin. Esirtkini tastaýǵa eshkim de kómektese almaıdy. Ony tek óziń qalaýyń kerek. Eshkim saǵan kómektese almaıdy, anań da, jaqyndaryń da. Bul qaqpannan ózińdi tek óziń qutqara alasyń», – dep aqtaryldy jigit.

Keıipker «esirtkini tastaǵyńyz kele me?» degen suraqqa uzaq oılanyp jaýap berdi. Onyń jaýabynda naqty «ıá» degen sheshim estilmedi.

«Men buǵan tosynnan keldim, meni osynsha eliktirip ketedi dep oılamadym. Munyń bárin umytqym keledi. Men esirtkini Telegram-dúken arqyly satyp alatynmyn. Telegram-da esirtki satyp alý ońaı, dúkenge baryp nan alyp kelýmen teń. Operatorǵa salmaǵyn, taýar ataýyn jáne aýdanyńdy jazasyń, aqshańdy kartaǵa aýdarasyń. Telegram arnalar qalada tolyp tur ǵoı», – dep qorytyndylady Almaty turǵyny.

Ekinshi keıipker de jas kezinen esirtki qoldanyp bastaǵan. Alaıda budan birneshe jyl buryn bul jaman qylyǵyn toqtatqan, keıin ony ishimdikke aýystyrǵan. Qazir ol 49-da. Ortalyqta ishimdikke táýeldilikpen kúresip jatyr.

«Jaman ortaǵa tap boldym»

«Ishimdikke salynǵannan buryn esirtkige áýes boldym. Buryn sıntetıkalyq esirtkiler bolmaǵan, bári anasha, shóp arqyly bastaldy. Ol kezde jas edim, kóp nárseni túsinbedim, onyń ústine jaman ortaǵa tap boldym. Bári sodan bastaldy. Alǵashynda sırek qabyldaıtynmyn. Keıin geroın paıda boldy. Alǵash ret bul ortalyqqa óz erkimmen kelip jattym. Osy jaqtan meni Pavlodardaǵy respýblıkalyq narkologııalyq ortalyqqa jiberdi. Onda sıntetıkalyq esirtkige áýes bolǵan jastardy kóp kórdim. Men sıntetıkalyq esirtkini qabyldap kórmegenmin. Biraq bir baıqaǵanym, sıntetıkalyq esirtkini paıdalanatyn jastardyń sanasy qatty ózgergen. Kóbine shızofrenııa syndy aýrýǵa shaldyqqan. Sondyqtan jastarǵa mynadaı zulym zattarǵa jaqyndamaýǵa tyrysyp, jaman nıettegi adamdardan aýlaq bolýǵa keńes beremin. Men jastyǵymnyń kóp ýaqytyn esirtkiniń kesirinen joǵaltyp aldym. Otbasymyzda arazdyq týyp, týystarymnyń arasynda qarym-qatynas ózgerdi. Bul jerde emdelip jatqan soń esepte turasyń. Al esepte turyp jumys isteý qıyn», – deıdi ol.

«Almatyǵa oqýǵa keldim. Osy jaqta oqyp, keıin jumys istedim. Qazir qarap otyrsam, sol kezde birge esirtki qabyldaǵan tanystarym, kórshilerim ómirden ozdy. Esirtki adamdy alysqa aparmaıdy. Meni Qudaı saqtaǵan bolar, men ýaqytynda toqtadym. Psıhologtarmen sóılestim. Bir jamany, bul ádetti basqa jaman ádetpen aýystyrdym», – deıdi ol.

«Qalaı izdep ketkenińdi, dozasyn ósirgenińdi baıqamaı qalasyń»

«Qazir jastarǵa esirtki qoljetimdi: ınternet bar, basqa da joldary bar. Olar oǵan tez úırenedi. Máselen, qazir ortalyqta 18-ge endi tolǵan jastar bar. Basynda men tabıǵı esirtkini qabyldadym. Alǵashynda maǵan qyzyq boldy. Jeńil eıforııa, kóńil-kúıiń kóterińki júredi. Áseri bitken soń azdap depressııaǵa túsesiń, qaıtalaǵyń kelip turady, birtindep deneń úırene bastaıdy. Sana-sezimiń soǵan baǵynady. Qalaı izdep ketkenińdi, dozasyn ósirgenińdi baıqamaı qalasyń», – dedi ol.

«Áıelimmen ajyrasyp, bala-shaǵammen aralasýdy qoıdym»

«Esirtkiniń dozasy ósken saıyn qarajat kerek, keıbiri sol úshin urlyqqa barady. О́z basym qylmysqa barǵan emepin, jumysym boldy, biraq tapqan-taıanǵanym esirtkige ketetin edi. Sonyń áserinen áıelimmen ajyrasyp, bala-shaǵammen aralasýdy qoıdym. О́zimdi qoǵamnan shettetilgeneı sezindim. О́zim sııaqty adamdarmen ǵana aralasqym keldi. Nashaqorlardan basqalarymen til tabysý qıynǵa soqty», – deıdi ol.

«Esirtkiden bas tartý árkimniń qolynan kele bermeıdi»

Keıipker esirtkini tastaǵan soń depressııadan qutylý kerek bolǵanyn aıtty. Sol úshin ony basqa nársemen aýystyrýǵa týra keldi. Bir qyzyǵy, 90-jyldary jastar arasynda nashaqor kóp bolmaıtyn. Onyń aıtýynsha, esirtkige táýeldi bolǵandardyń jasy shamamen 30-40-ta bolatyn.

Qazir Almaty boıynsha 4652 adam dıspanserlik baqylaýda tur. Onyń 1169-y esirtkige táýeldi adamdar. О́kinishke qaraı, 19-y jasóspirim.

Aıta keteıik, esirtkini saqtaý, ótkizý, óndirý nemese tasymaldaý úshin qylmystyq jaýapkershilik 16 jastan bastalady.

Esirtkini jasyratyn adam nemese kýrer 7 jyldan 15 jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn alady. Internette esirtkini jarnamalaý, nasıhattaý, belgili bir esirtki týraly forýmdarda oń pikirler úshin jaza 3 jyldan 6 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrýdy kózdeıdi.

Eske salaıyq, buǵan deıin Massaget.kz Almatydaǵy narkoortalyqtyń basshysy Sapar Quttybaıuly nashaqorlyq, onyń aldyn alý belgileri týraly suhbattasqan edi.