Jańalyqtar
«Estýshi úkimetke» únim jetse: Belgili prodıýser qazaq jastaryna jaǵdaı jasaý kerektigin aıtty
Belgili prodıýser qazaq jastarynyń orys tiline basymdyq berip jatyrǵanyna nazar aýdaryp, dabyl qaqty, dep jazady qandastar.kz
Neshe kúnnen beri halyqaralyq jetistikke erterek jetken jastardyń, halyqaralyq olımpıadalardyń jeńimpazdarynyń, álemdik úzdik ýnıversıtetke túskenderdiń 3-4 saǵattyq suhbattaryn erinbeı tyńdap júrmin. Kóbi orys tildi, ashyǵyn aıtý kerek. Bári desem, mysalǵa keltiretin 1-2 balany aıtyp aqtarsyzdar, biraq shyndyqtyń aty shyndyq qoı. Olarǵa aqparat degen erte jetedi jáne óte kóp, sosyn senimdilik degen uryp tur. Tipti, birdi-ekili qazaq tildi bala shetelden shaqyrtý alǵannyń ózinde áke-sheshesiniń jiberetin aqysy da joq bolǵan, sebebi aqsha, bılik taǵy da orys tildi qoǵamda. Baıdyń balasy baı bolatyn sekildi, shetelge de birinshi bolyp solar ketip, kókjıegin solar birinshi keńeıtip, taza qazaqqa aqyldy solar aıtady. Qasqa taza qazaqtyń balasy-aı.
Men mektep bitire sala, taza qazaqy Araldan “Bolashaqqa” túsem degen zor ambıııamen Almatyǵa kelip, qabyldaý etapynyń birinshi bóliminiń ótip ketkenin bilgende, kirip kelgende túri men senimdiligi menen myń ese asyp ketken asfalt balalarynyń túrin kórgende, áke-sheshemniń jalǵyzy bolyp, jeke bólmem, eń sapaly kıimim bolǵan, aǵylshynǵa qosymsha aqy tólep 4-shi synyptan daıyndalǵan senimdiligim sol jerde ter bolyp aǵyp ketken edi. Sodan QazUÝ-ǵa baryp, zań fakýltetine tústim, biraq ol jerdegi aǵylshyn sabaǵy da osylarǵa bolady deńgeıinde bolyp, kerisinshe bar bilimimnen aırylyp qaldym. Sodan biz degen 30-ǵa taqaǵanda dymy qalmaǵan aǵylshynymyzdy bala-shaǵamyzǵa qosa áýpirimdep súırep, “Bolashaqqa” túsip, endi es jıyp, 30 jasymyzda áreń degende bir kompanııa ashtyq qoı. Sonyń ózin memleketten oqydyńdar (Bolashaqtyń 5 jylyn ótep tastaǵanmyn!), memleketten joba jasadyńdar dep betimizge basatyndar bar.
Endi bar janymyz ben tánimiz qazaq bizden týǵan bala da tabıǵı túrde orys tiline ózinen-ózi ıkemsiz bolyp ósedi emes pe? Qazir sol balalardyń olımpıadaǵa daıyndalyp, qatysyp, oqýǵa túsetin ýaqyty taqap qaldy. Al olardy daıyndaıtyn baıaǵy halyqaralyq odımpıadalardyń jeńimpazy ne solardyń tárbıelegen urpaǵy, ıaǵnı orys tildi qyz-jigitter. Olar oryssha bilimin alyp, senimdiligi uryp, sheteline baryp, elge kelgende shapan kıip, “sholpy — eto …” dep birdeńe aıta qalsa, biz degen aýyzymyzdy ashyp, kózimizdi jumyp, ah uryp jatyrmyz emes pe?!», dep jazdy ol áleýmettik jelidegi paraqshasynda.
Sonda tabıǵı túrde qazaq tildi balanyń senimdiligi men daıyndyǵy báribir orys tilinde ózin sýdaǵy balyqtaı sezinetinderden tómen bolmaq degen oı keltirgen prodıýser.
«Osyndaı status quo-dan balalaryn orys tilindegi mektepke beretinderdiń sany artyp otyr (keshe sońǵy 8 jylda 70% ósken dep kórip qaldym). Qazaq tiliniń máselesin kótergende turmystyq tirshiliktiń aınalasynda qalyp qalamyz, alaıda másele odan tereńde ǵoı, ony “kimge baryp, kimge aıtyp, kimge baryp ótinem?!”
Bul másele jaqyn arada sheshimin taba qoımas, alaıda “estýshi úkimetke” únim jetip jatsa, dál qazir taza qazaq tildi balalardy erte halyqaralyq olımpıadaǵa daıyndaýdyń, shetelde oqýynyń bar jaǵdaıyn jasaý kerek, grant bólsin, jeke baqylaýǵa alsyn, bilmeımin, áıteýir bir jolyn taýyp, olardy da osy jetistik jolyna erte qosý kerek», — deıdi ol.
