«قاندى بۇزباس ءۇشىن تۋىس اراسىندا نەكەلەسەدى»: پاكىستانداعى قازاقتاردىڭ جاعدايى مەن ءومىر تىرشىلىگى قانداي?

فوتو: سيۋجەت كادرلارىنان

قازاقستاندىق بلوگەر سانات ءىلياس پاكىستانداعى قازاقتاردىڭ ءومىرىن كورسەتتى. ايتۋىنشا مۇندا ولار قازاقتىڭ قانىن ارالاستىرىپ, جوعالتپاس ءۇشىن تۋىستارىمەن نەكەلەسەدى. باسپانا بەرىلمەگەندىكتەن ءۇيدى جالداپ تۇرادى جانە تىگىنشىلىكپەن كاسىپ اشىپ كۇنەلتۋدە. ساياحاتشى بلوگەر پاكىستاننىڭ سولتۇستىگىندە ورنالاسقان پەشاۆار قالاسىنداعى قازاقتاردىڭ ايەلدەرگە قارىم-قاتىناسى مەن ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىن ءتۇسىردى. بۇل تۋرالى Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى “جالعىز جولاۋشى” باعدارلاماسىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

بۇل قالادا قازاقتاردان بولەك تاجىك,تۇركىمەن, وزبەك, اۋعاندار قونىستانعان. ولاردىڭ باسىم بولىگى كەڭەس وداعى اۋعانستانعا باسىپ كىرگەندە جان ساقتاۋ ءۇشىن قاشىپ كەلگەن. پەشەۆاردا 10 شاقتى قازاق وتباسى ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ جاعدايى وزگە ايماقتارداعى قازاقتارعا قاراعاندا جاقسىراق. وسىدان 25 جىل بۇرىن نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلگە ورالۋعا ۇشاق جىبەرگەن كەزدە ولار باس تارتقان ەكەن.

“جاياۋ كەلگەنبىز. مال-م ۇلىك ءبارى اۋعانستاندا قالدى. ءبىر كويلەكپەن كەلدىك. “قازاقستانعا بارساڭدار دىننەن شىعىپ كەتەسىڭدەر” دەپ باۋىرلار سولاي ازعىرعان عوي ءبىزدى. سولاي دەپ ايتقانداردىڭ وزدەرى كەتىپ قالدى سوڭىندا”, – دەدى مۇحاممەدنايم.

پاكىستانداعى قازاقتاردىڭ تىلدەرى وزبەك تىلىنە ۇقساڭقىراپ كەتكەنىمەن, سالت-ءداستۇر مەن ادەت-عۇرىپتى وزدىگىنشە ۇستانادى. مۇندا ءار وتباسى ءدىندى بەرىك ۇستانادى.

بۇل جاقتا ايەلدەردىڭ ءومىر تىرشىلىگى وزگەلەرگە قۇپيا. سەبەبى ولار ەر ادامداردىڭ كوزىنە كورىنبەيدى. دەگەنمەن اس-اۋقات دايىنداۋ مەن ءۇي تىرشىلىگى سولاردىڭ موينىندا. ال ءشايدى ەر ادامدار قۇيادى.

“پاكىستاندا ەش اۋىلدا ءۇيىمىز جوق. بارلىق جەرگە اقشا تولەيمىز. ءۇش ۇيگە ارقايسىسىنا 19 مىڭنان (34 200 تەڭگە) تولەيمىز. ايىنا سۋ ءۇشىن 7 200 تەڭگە, جارىققا 90 مىڭ تەڭگە, جىلۋعا قىستا 72 مىڭ تەڭگەدەي تولەيمىز”,- دەدى حاكىم.

مۇندا جالاقى 50 مىڭ تەڭگە. ال قازاقتار بىرىگىپ شاعىن تسەح اشۋ ارقىلى كۇنەلتۋدە.

“ايەلدەردى كورسەتە المايمىز. ولار بىزدە جۇمىس ىستەمەيدى. شاريعات بويىنشا ەرىنە قىزمەت ەتەدى”,- دەدى مۇحاممەدنايم.

مۇحاممەدنايم جۇبايىنان 9 بالاسى بار. اناسىنىڭ جاسى 67-دە. ول پاكىستانداعى ومىرىنە كوڭىلى تولاتىنىن ايتتى.

“شۇكىر ءبارى جاقسى جاقسى ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. بالا-شاعامدى جاقسى اسىرادىق. اجىراسۋ دەگەن جوق بىزدە. ەر ادام ايەلگە قول كوتەرەدى. ايەلى ەمەس. ادام بولعاسىن بولىپ تۇرادى. ايەل كەشىرىم سۇرايدى, ەر ادام كەشىرىم بەرەدى. ال اجىراسۋ دەگەن جوق”, – دەدى وتباسى مۇشەلەرى.

مۇندا 10 شاقتى قازاق وتباسىلارى ءبىر-ءبىرىنىڭ اراسىندا عانا نەكەلەسەدى. وزگە ۇلتپەن نەكەگە مۇلدە قارسى. سول سەبەپتەن تۋىس اراسىنداعى نەكە سالدارىنان دەنساۋلىعىندا كىناراتى بار بالالار دا تۋىلعان.

ال پاكىستاننىڭ استاناسى يسلامابادتا قىز كەلىنشەكتەر باسقا وڭىرلەرگە قاراعاندا ەركىنىرەك. ولارعا مۇندا ورامال تاعۋ مىندەتتەلمەگەن. كوشگەدە اشىق شىقسا بولادى. قازاقستاندىق باعيلا پاكىستاندىق جىگىتكە تۇرمىسقا شىققان. ايتۋىنشا بۇل نەكەگە باسىندا اتا-اناسى قارسى بولعان. ال قازىر تۇرمىسقا شىققانىنا 12 جىل بولعان, ەكى بالاسى بار.

“ونىڭ دا, مەنىڭ دە اتا-انام قارسى بولدى. الايدا ءبىز ءوز الەمىمىزدى قۇردىق. ايەل ادامدارمەن سويلەسىپ, دوستاسىپ قاراساڭ ولار وتە باسقاشا. ولاردىڭ دا كوزقاراسى بار. كوپ ادام پاكىستاندا ايەلدەردىڭ ءوز ويلارى جوق دەپ ايتادى. نەگىزى ولاي ەمەس. ارينە ەر ادامدارى ءبىرىنشى قوياتىنى راس. ونىمەن كەلىسەمىن. سالت-داستۇرلەرىمىز قازاقستانعا ۇقساس. الايدا بۇل جاقتا بىزدەگىدەي قالىڭ مال دەگەنگە قاراعاندا كەرىسىنشە قىز تاراپ كوپ شىعىن شىعارادى”, – دەدى ول.

پەشاۆارداعى قازاقتاردىڭ قازىرگى ارمانى ءوز ەلىنە ءوز جۇرتىنا ورالۋ ەكەن.