Qazaqstanda bir donordyń sháýiti 10 balany tabýǵa qoldanylady

Kollaj: ulysmedia.kz.

Dosynyń ótinishimen sháýitin tapsyryp, donor bolǵan Pavel Dýrovtyń júzden astam balanyń bıologııalyq ákesi bolyp shyqqany jaqynda jarııalanǵan edi. Bul baǵytta Qazaqstanda ahýal qandaı ekenin bilý úshin Ulysmedia.kz tilshisi «Ekomed» medıınalyq ortalyǵynyń reprodýktologııa bóliminiń bastyǵy, dáriger-reprodýktolog Botagóz Tóletovany sózge tartyp kórdi. Maman EKO-ǵa júginetin áıelderge synama tapsyratyn azamattyń týǵan óńiri, jasy, sıpaty, bala kezdegi sýreti men jazýy, rýyna deıin kórsetiletinin aıtady.

Maman ne deıdi

Dáriger-reprodýktolog Botagól Tóletovanyń aıtýynsha, qazir bala taptyrý baǵdarlamalaryna júginetinder jyl saıyn azaıyp kele jatqan kórinedi. Sebebi qazir tehnologııalar jetilip, belsizdikke ushyraǵan enektiń mıkrobıopsııasynan bastap er adamdardy emdeý tehnologııalary damyp ketken. Sapasyz sháýit bolsa da, óz bıologııalyq materıalymen bala taptyrýǵa qazir múmkindik kóp deıdi ol.

Sháýit-donorlary ekige bólinedi

Mamannyń aıtýynsha, sháýit donorlary ekige bólinedi. Biri – jeke donorlary, ekinshisi shtatty donorlar. Jeke donorlyq degenimiz – belsizdikke ushyraǵan erkektiń baýyry nemese aǵasynan alynatyn materıal. Jeke donordyń sháýiti tek ózderi júgingen erli-zaıyptylarǵa qoldanylady.

Donorlar jiti tekserýden ótedi

Shtattyq donorlar belgili bir irikteýden ótedi. Atap aıtqanda, sháýitin tapsyratyn azamattardyń jasy 18-35 jas aralyǵynda bolýy kerek. Pıshıkalyq jáne fızıkalyq densaýlyǵy durys bolýy da basty talap. Bekitilgen buıryqta olardyń densaýlyǵy qandaı bolýy kerektigi naqty jazylǵan. Krıotoleranttyǵy (jasýshalarynyń muztatýǵa shydamdylyǵy) jiti tekserýden ótedi. Iaǵnı, sháýit muzdatylǵanǵa deıin de, keıin de sapaly bolyp qalýy kerek.

«Eń bastysy, karantın. Alty aılyq karantın mindetti. Ol qalaı? Er adam donor bolar aldynda tekserýlerdiń bárinen ótedi. Úsh aı boıy ol tapsyrǵan sháýit muzdatylady. Úsh aıdan keıin ol bul analızdi qaıtalaıdy. Taǵy úsh aıdan taǵy qaıtalaıdy. Alty aıdyń qorytyndysy boıynsha analızi durys shyqpasa, sháýittiń muzdatylǵan nusqasy buzylǵan bolsa, asa qaýipti ınfekııalardyń taraýyna jol bermes úshin toqtatylady. Sebebi ınkýbaııalyq kezeń bar», – deıdi Botagól Tóletova.

Erkektiń bala kezdegi fotosy men rýy

Mamannyń aıtýynsha, shtattyq donorlardyń sháýitin kóbinese jalǵyzbasty áıelder qoldanady.

«Áıelderdiń talaby qandaı desek, olardyń talaby – saý balany dúnıege ákelý. Bizde anketalar kórsetiledi. Donorlyq sháýit qupııa bolyp sanalady. Er adamnyń bala kezdegi sýretteri kórsetiledi. Keı kezde jazǵan jazýy da. Sonymen birge, bizdiń mentalıtetke sáıkes, sháýit tapsyrǵan erkektiń rýy men shyqqan óńirin jazamyz», – deıdi ol.

Qazaqstanda 2021 jyly «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy bar. Ol baǵdarlama sheńberinde jylyna 7 myń kvotaǵa deıin beriledi. Erli-zaıyptylarǵa memleket mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesi sheńberinde EKO qyzmetin tegin usynady.

– Al aqyly baǵdarlamalar jóninde aıtar bolsaq, bul baǵdarlamalar 1,5 mln teńge men 2 mln teńge aralyǵynda bolýy múmkin. Munyń ishine preparattar da, EKO-baǵdarlamalar, stımaýlıaııa bári kiredi. Sonymen birge, bul baǵdarlamalar sheńberinde muzdatylǵan embrıondar qalady. Embrıondardy kóshirý bolǵannan keıin ol arzan – 300 myń teńgege deıin bolady, – deıdi ol.

Donorlarǵa qansha tólenedi

Sháýit tapsyrǵan donorlarǵa bir synama úshin 50-70 myń teńge aralyǵynda aqsha tólenedi. Aqsha eki transhpen beriledi. Birinshi retinde materıaldy ótkizgen kezde, ekinshi ret karantınnen shyqqan kezde tólenedi.

– Sháýit-donorlyǵyna nıet bildiretin azamattar óte az. Múmkin ol bizdiń mentalıtetke baılanysty shyǵar. Jalpy talap joǵary. 50 adamnyń ishinde tek eki nemese úsh adam donor retinde talapqa saı keledi, – deıdi maman.

Qazaqstanda bir donordyń sháýiti 10 balany tabýǵa qoldanylady. Donorlyq aqyly da, aqysyz da, aty-jónin jasyryp ta, jasyrmaı da kórsetile beredi. Qazirgi ýaqytta elde búkil EKO-klınıkalar birigip, sháýit-donorlarynyń biryńǵaı tizimin jasap jatyr.