قارجى جانە تولەمدەر
قازاقستاندا كۋرس ساتاتىن كوۋچتاردىڭ قىزمەتى زاڭداستىرىلۋى مۇمكىن

قازاقستاندا تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزۋ كەرەك. ساپاسىز كۋرس ساتاتىن ترەنەرلەرگە وسىلاي توسقاۋىل قويۋ ۇسىنىلدى. سونىمەن قاتار ساباق بەرەتىن كوۋچتارعا ارنايى تالاپتار قويىلىپ, ولاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىزىمى جاسالۋى مۇمكىن, دەپ حابارلايدى qandastar.kz 24.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
بۇگىندە ءبىر ايدىڭ ىشىندە تولاعاي تابىسقا كەنەلتەم دەيتىن كوۋچتار كوبەيىپ كەتتى. الەۋمەتتىك جەلىدە سان الۋان ترەنينگكە شاقىراتىن جارناما شاشەتەكتەن. ءبىرى باي بولۋعا ۇيرەتەمىن دەسە, ەندى ءبىرى سۇلۋ ءارى ىسكەر بولۋدىڭ قۇپياسىن ايتامىن دەپ سەندىرەدى. ءتىپتى ومىرلىك سەرىگىن تاۋىپ, باقىتتى وتباسى بولۋدىڭ سىرىن اشامىن دەيتىندەر دە كوپ. بىلتىردىڭ وزىندە الاياق كوۋچتارعا الدانعان 600 ادام تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنە شاعىمدانعان.
بيزنەس-ترەنەر قايسار ماقان مۇنداي جارق-جۇرق ەتكەن جارناماعا سەنبۋگە شاقىردى.
«ەگەر كۋرستار از ۋاقىتتا توبەڭنەن التىن جاۋدىرام دەپ جارنامالانسا, قۋانۋعا اسىقپاڭىز. ولار دا الاياقتار سياقتى جىلدام اقشا ارقىلى مانيپۋلياتسيا جاسايدى. ادەتتە پسەۆدو-كوۋچتاردىڭ كۋرسىنا تىركەلۋ وڭاي بوپ كەلەدى. سونداي-اق «سىزگە ارنايى ۇسىنىس ازىرلەدىك, اكتسيا تەك بۇگىن عانا ءجۇرىپ جاتىر» دەگەن سياقتى حابارلارمەن قىزىقتىرادى. بۇل نەيرولينگۆيستيكالىق باعدارلامالاۋ ادىستەرىنىڭ ارتىندا الاياقتار تۇر», – دەيدى كاسىبي بيزنەس-ترەنەر قايسار ماقان.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا, تسيفرلىق تەحنولوگيالار دامىعان زاماندا بۇل قىزمەتتەردى قاداعالاۋ قيىن بولىپ تۇر. ارنايى ستاتيستيكا دا جۇرگىزىلمەيدى, ءتىپتى, زاڭدار دا دارمەنسىز.
«تۇتىنۋشىلار قۇقىن قورعاۋ زاڭىنا وزگەرىستەر ەنۋى كەرەك. مىسالى, وسىنداي اقپارات بەرىپ, «وقىتامىن, وسىنداي دارەجەگە جەتكىزەمىن» دەپ, بىراق تا دارەجەگە جەتكىزبەگەن, ونىڭ قۇرال, ماتەريالدارى سايكەس بولماسا, وندا تۇتىنۋشىعا تولىق اقشاسىن قايتارىپ بەرۋى كەرەك. سونىمەن قاتار ايىپپۇل تولەۋى كەرەك تۇتىنۋشىعا», – دەيدى قازاقستان تۇتىنۋشىلارى رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تۇرسىن جاعىپاروۆا.
سونىمەن قاتار ترەنەرلەردى سەرتيفيكاتتاۋ ۇسىنىلدى. ياعني ءدارىس بەرۋ ءۇشىن ءار مامان ارنايى كوميسسياعا ءوزىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىگىن دالەلدەۋگە ءتيىس.
«سوندا ساباعىنا سالعىرت قارايتىن كوۋچتار بولمايدى», – دەيدى ماماندار.
«رەەستردە بار كەز كەلگەن مامانعا سەنىم بولادى. ول ءۇشىن ترەنەرلەرگە قويىلاتىن ارنايى تالاپتار بولۋى كەرەك. سونىمەن قاتار ولاردىڭ قىزمەتىن باقىلاۋ ءۇشىن قۇزىرلى ورگاندارعا ناقتى نورماتيۆتەر قاجەت. ماسەلەن, مىندەتىن ورىنداماعان جاعدايدا قانداي جازا قولدانىلادى دەگەن سياقتى. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ تالقىلاۋ كەرەك. سول كەزدە قوعامنىڭ, ارنايى ۇيىمداردىڭ ۇسىنىستارىن تىڭدايمىز», – دەيدى قازاقستان پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى دينارا ناۋموۆا.
دەپۋتاتتىڭ ويىنشا, بۇل ەرەجەلەر قىزمەتىن ادال اتقارىپ جۇرگەن ماماندارعا اسەر ەتپەيدى. جاڭا تالاپتار نارىقتى «ينفوسىعانداردان» تازارتۋعا سەپ بولماق.