Qazaqstanda LGBT qaýymdastyǵynyń úlesi 10%-ǵa deıin jetýi múmkin – Sarapshylar

Foto: pixabay.som

Astanada kámeletke tolmaǵan azamattarǵa LGBT nasıhatynyń áseri týraly zertteý nátıjeleri talqylandy, dep jazdy qandastar.kz

Jıynda ulttyq órkendeýge járdemdesý qorynyń tóraǵasy, quqyq qorǵaýshy Úsen Súleımen Qazaqstanda LGBT ókilderi halyqtyń 2-10%-y aralyǵynda ekenin málimdedi. Degenmen naqty sandy aıtý qıyn, óıtkeni olardyń kóbi ózin jasyryn ustaıdy deıdi. Bul týraly Stan.kz aqparat agenttigi habarlaıdy.

Sarapshy jynystyq tárbıe pánin bastaýysh synyptardan bastap oqytýdy usynyp, júrgizilgen zertteý nátıjelerin jarııalady. Zertteýge sáıkes, árbir on adamnyń jeteýi LGBT-ny nasıhattaý sharalary ósip kele jatqan urpaq úshin qaýipti dep esepteıdi.

«Balalardy jynystyq tárbıege birinshi synyptan bastap úıretý kerek. Bul olardyń álemdi belsendi túrde tanyp-bile bastaǵan shaǵy. Sol kezeńde bul bilimdi «mıǵa quıý» qajet. Bul meniń jeke pikirim», – dedi ol kámeletke tolmaǵandarǵa LGBT-ny nasıhattaýdyń yqpaly týraly zertteýge arnalǵan brıfıng barysynda.

Súleımen Qazaqstandaǵy LGBT ókilderiniń shamamen qansha ekenin de aıtty.

«Halyqtyń 70%-y ıslam dinin ustanady, al LGBT qaýymdastyǵynyń ókilderi el azamattarynyń jalpy sanynyń 2-10%-y bolady. Biraq naqty statıstıkany aıtý qıyn, óıtkeni olardyń kóbi ózin jasyryn ustaıdy», – dep túsindirdi ol.

Kezdesý barysynda qor júrgizgen soıologııalyq zertteýdiń nátıjeleri de jarııalandy. Oǵan sáıkes qazaqstandyqtardyń 67,3%-y LGBT-ny nasıhattaýǵa zańmen shekteý qoıýdy qoldaıdy. Al respondentterdiń 70 %-y mundaı nasıhatty jastar úshin qaýipti dep sanaıdy. Onyń ishinde 27,6%-y – ıaǵnı árbir tórtinshisi ony joǵary deńgeıdegi qaýip retinde baǵalaıdy.

Zertteý dástúrli qundylyqtardy qorǵaý jáne kámeletke tolmaǵandar úshin qaýipsiz aqparattyq orta qalyptastyrý sharalaryn talqylaýǵa arnalǵan keńirek pikirtalastyń bir bóligi retinde ótkizilgen.

Sarapshylardyń pikirinshe, dástúrli emes jynystyq qatynastar taqyrybyndaǵy kontentti únemi tutynatyn jasóspirimder óz jynystyq nemese genderlik bolmysyna qatysty ishki kúmán, alańdaýshylyq pen qolaısyzdyq sezimin jıi bastan keshiredi.

Budan bólek, olar:

•    ıfrlyq keńistik jasóspirimderdiń kózqarasynyń qalyptasýyna, onyń ishinde jynystyq baǵdar men genderlik bolmysty qabyldaýyna eleýli yqpal etedi;

•    Jas ereksheligi men psıhologııalyq jaǵdaıy eskerilmegen, dástúrli emes jynystyq qatynastar týraly aqparattyń kóp bolýy jasóspirimderdiń tulǵa bolyp qalyptasýyna keri áser etýi múmkin;

•    balalarǵa arnalǵan mýltfılmder, kitaptar men teleserıaldar arqyly dástúrli emes qatynastarǵa sımvolıkalyq túrde zańdy mártebe berý jasóspirimniń turaqtylyq pen anyqtyq sezimin buzýy yqtımal.

Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń ókili  seksýaldylyqqa qatysty ıdeologııalanǵan kontent jasóspirimderde psıhologııalyq artyq júkteme týǵyzatynyn atap ótti.

Sonymen qatar maman kelesideı máselelerge sebep bolýy múmkin ekenin atady:

•    alańdaýshylyq pen senimsizdiktiń joǵary deńgeıi;

•    emoıonaldyq turaqsyzdyq pen kúızelis jaǵdaıy;

•    sánge saı kelmeý seziminen týyndaǵan áleýmettik oqshaýlaný;

•    tulǵaaralyq qarym-qatynasta jáne ózin-ózi tanýdaǵy qıyndyqtar».

Sonymen qatar zertteý barysynda áleýmettik jelilerde LGBT taqyrybyna qatysty jarııalanymdardyń aıtarlyqtaı kóp ekeni anyqtaldy. Zertteý júrgizilgen ýaqyt aralyǵynda bul taqyrypta 1559 materıal jarııalanǵan. Tanymal áleýmettik medıa alańdarynda LGBT qundylyqtaryn nasıhattaıtyn blogerler men qoldanýshylardyń belsendiligi baıqalǵan.

Aıta keteıik, aqparat alý kózderi boıynsha respondentterdiń kóbi LGBT týraly aqparatty áleýmettik jelilerden alatynyn (63,7%) aıtty. Al dástúrli BAQ – telearna, radıo jáne baspa quraldary ekinshi orynda (42,6%) tur.

«Jasóspirimder bolmysy qalyptasyp jatqan kezeńde túrli medıa-kontentke óte sezimtal keledi. Bul olardyń mazasyzdanýyna, ishki kúmánǵa túsýine jáne óz ornyn tabýda qıyndyqtarǵa ákelýi múmkin. Dástúrli emes jynystyq qatynastar týraly negizgi aqparatty jastar kóbine áleýmettik jelilerden alady. Bul olardyń rastalmaǵan nemese birjaqty baǵyttaǵy aqparatqa táýeldi ári osal ekenin kórsetedi», – delingen esepte.

Zertteý nátıjeleri týraly esep ýákiletti organdarǵa jáne parlamentke balalardyń quqyqtary men ál-aýqatyn qorǵaý boıynsha jumys barysynda eskerilýi úshin joldandy.

Atalǵan másele boıynsha qoǵamdyq talqylaý parlamenti qabyrǵasynda 2025 jylǵy qyrkúıekte jalǵasady dep boljanyp otyr.

Eske salaıyq, buǵan deıin USAID Qazaqstanda azamattyq qoǵam men LGBT bastamalaryn qoldaýǵa 2,7 mıllıon dollar (1,49 mıllıard teńge) bólgenibelgili boldy. Qarjy 2024-2029 jyldar aralyǵynda Eurasia Foundation arqyly iske asatyn jobalarǵa baǵyttalǵan. Búkil soma tolyqtaı Qazaqstanda paıdalanylmaq.