الەم جاڭالىقتارى
قازاقستانداعى اەس جوباسى ءۇشىن رەسەي مەن قىتاي اراسىندا تارتىس كۇشەيدى
فوتو: Dalanews
قازاقستان اۋماعىندا سالىنۋى مۇمكىن اتوم ەلەكتر ستانتسياسى ءۇشىن رەسەي مەن قىتاي اراسىنداعى باسەكەلەستىك ۇدەي ءتۇستى. ەكى الپاۋىت ەل ءوز تەحنولوگيالارىن ۇسىنىپ, تارتىمدى شارتتارمەن كەلىسىمگە كەلۋگە تىرىسىپ جاتىر, دەپ حابارلايدى qandastar.kz Dalanews.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
قىتايدىڭ جەتەكشى اقپارات قۇرالدارىنىڭ مالىمەتىنشە, قىتايدىڭ ۇلتتىق يادرولىق ەنەرگەتيكا كورپوراتسياسى (CNNC) قازاقستانعا جالپى قۋاتى 2,4 گيگاۆاتت بولاتىن ەكى HPR-1000 ۇلگىسىندەگى رەاكتوردى بار-جوعى 550 ميلليون اقش دوللارىنا سالىپ بەرۋگە ءازىر ەكەنىن مالىمدەگەن. بۇل — حالىقارالىق تاجىريبەگە شاققاندا, اسا تومەن باعا.
سالىستىرۋ ءۇشىن, ءدال وسىنداي قۋاتتاعى جوباعا رەسەيلىك «روساتوم» كومپانياسى 1,2–1,5 ميلليارد دوللار سۇراپ وتىر. ياعني قىتايلىق ۇسىنىس باعاسى ەكى ەسەگە جۋىق ارزان.
قىتايلىق Hualong One تەحنولوگياسى — ءوز ەلىنىڭ ينجەنەرلىك جەتىستىگىنە اينالعان, ءۇشىنشى بۋىنداعى زاماناۋي يادرولىق رەاكتور. بۇل جۇيە تەك پاكىستان مەن ارگەنتينا تاراپىنان عانا ەمەس, وزگە دە مەملەكەتتەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرىپ وتىر. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا, HPR-1000 مودەلى قاۋىپسىزدىك دەڭگەيى جوعارى بولۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. ول ءزىلزالا مەن تسۋنامي سەكىلدى تابيعي اپاتتارعا دا توتەپ بەرە الادى. وسى سەبەپتى ونى «يادرولىق ەنەرگەتيكاداعى تانك» دەپ اتاۋشىلار بار.
ەڭ قىزىعى — قىتاي تاراپى تەك رەاكتورلارمەن شەكتەلمەي, قازاقستانداعى يادرولىق وتىن تسيكلى مەن عىلىمي-زەرتتەۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋگە ۋادە بەرگەن. ال رەسەي تاراپىنان مۇنداي اۋقىمدى ۇسىنىستار ازىرگە بايقالا قويعان جوق.
قالاي بولعاندا دا, ساراپشىلار قىتايدىڭ يادرولىق تەحنولوگيا سالاسىنداعى ىقپالى كۇن ساناپ ارتىپ كەلە جاتقانىن اتاپ وتەدى. قازاقستانداعى بۇل جوبادا كىمنىڭ جەڭىسكە جەتەتىنى بەلگىسىز بولسا دا, قىتاي يادرولىق ەنەرگەتيكاسىنىڭ الەمدىك ساحناعا نىق قاداممەن بەت العانى انىق.
