Qazaqstandaǵy alǵashqy AES-ti nege dál «Rosatom» salady?

Ulttyq, tehnologııalyq jáne ekonomıkalyq faktorlardy muqııat taldaý nátıjesinde AES jobasyn reseılik «Rosatom» memlekettik korporaııasyna, al keıinirek qytaılyq CNNC kompanııasyna tapsyrý týraly sheshim qabyldandy, dep habıýarlaıdy qandastar.kz

Orda.kz jazǵandaı, mundaı aýqymdy jobalar oqshaýlanǵan ortada etek jaıyp damı almaıdy. Ǵalamdyq geosaıası turaqsyzdyq pen sankııalar arqyly kórsetilgen qysymnyń belgili bir kesiri tıetini taǵy bar.

Halyqaralyq sankııalar salynýy múmkin bolǵan soń, Qazaqstandaǵy alǵashqy AES qurylysyn  «Rosatomǵa» tabystaý týraly sheshimge qatysty pikirtalas týdy. Ázirge 2025 jyldaǵy jaǵdaı boıynsha bul kompanııa Eýroodaqtyń, AQSh pen Ulybrıtanııanyń sankııalyq tiziminde joq. Buǵan sebep — saıası jumsaqtyq emes, strategııalyq esep, ıaǵnı atom energetıkasy salasynda Eýropa áli de Reseıge táýeldi degen sóz.

DW.com málimetinshe, Eýroodaqtaǵy tabıǵı ýrannyń báriniń shamamen 20 paıyzy Reseıden jetkiziledi. Sarapshylardyń esepteýinshe, mundaı kólemdi ýrandy basqa elden alyp turý týraly aıaq asty sheshim qabyldasa, EO qazynasyna edáýir salmaq túsýi múmkin.

Buǵan qosa, Slovakııa, Bolgarııa, Vengrııa, Chehııa jáne Fınlıandııa elderinde Reseı salǵan úlgide jasalǵan 18 ıadrolyq reaktor jumys istep tur. Olar qazirgi kezde Reseı tehnologııalaryn paıdalanyp, tek reseılik otynmen jumys isteıdi. Tipti bul reaktorlarǵa balama kózderdi tapqan kúnniń ózinde búkil júıeni uzaq ýaqyt boıy qaıta qurýǵa týra keledi.

Sonymen qatar, ýrandy baıytý boıynsha álemdik qýattyń 45 paıyzdan astamy Reseı úlesinde tur. Reseı kóptegen elderge, sonyń ishinde AQSh-qa da, ıadrolyq otyn jetkizedi. Reseıge ses kórsetip, sankııa qoıyp júrgen AQSh-tyń ózi jyl saıyn «Rosatom» jetkizetin ıadrolyq otyn úshin shamamen 1 mıllıard dollar tólep otyr.

Bul kontekste atom energetıkasy klımattyq kún tártibiniń bir bóligi retinde qarastyrylyp otyrǵany aıqyn, sondyqtan oǵan shekteý sharalary qoldanylmaıdy. Bul energetıkalyq qaýipsizdiktiń buzylmaýy úshin qajet.

Soǵan qaramastan, Qazaqstan yqtımal ózgeristerdi eskerip otyr. Kelisimderde sankııalyq eskertýler men quqyqty qorǵaıtyn bólimder qarastyrylady. Mundaı kelisimder buǵan deıin de halyqaralyq jobalarda qoldanyldy. Jetkizý jolyn, bolýy múmkin kidiristerdi, kelisimniń senarıılerin tolyq tekserilgen merdiger qolǵa alady.

Sonymen qatar, AES salý máselesi boıynsha Qytaıdyń CNNC korporaııasymen seriktestik ornatý arqyly ártúli seriktestik qurylymy qalyptasady. Bul strategııalyq jáne geosaıası qaýipterdi azaıtyp, jobanyń uzaq ýaqyt boıy turaqty bolýyn qamtamasyz etedi.

Sonymen qatar merdigerlik jumystardy barynsha ózimizdiń jergilikti mamandarǵa tapsyrý kózdelip otyr.

Naqtyraq aıtsaq,  qurylys barysynda qazaqstandyq materıaldar men mamandardy jáne merdiger kompanııalardy iske qosylady. Mundaı tásil ımport pen syrtqy faktorlarǵa táýeldilikti azaıtyp, ishki naryqty nyǵaıtady. Bastysy valıýtalyq shyǵyndardy azaıtýǵa múmkindik beredi.