Qazaqstandaǵy árbir onynshy ata-ana balasynyń ınternettegi qateliginen aqsha joǵaltqan

Foto: ashyq derekkóz

«Kasperskıı zerthanasy» saýalnamasyna sáıkes, Qazaqstandaǵy árbir onynshy ata-ana balalarynyń jelidegi qatelikteri saldarynan aqshasyn joǵaltqan. Bul ádette ıfrlyq saýattylyqtyń jetkiliksizdiginen týyndaıdy, sondyqtan balamen ınternette qaýipsiz  erejelerin talqylaý mańyzdy, – dep habarlaıdy qandastar.kz matritca.kz-ke silteme jasap.

Jelidegi balalardyń qatelikteri árqashan syrtqy qaýiptermen mysaly, onlaın alaıaqtyq sııaqty dúnıelermen baılanysty bola bermeıdi. Bala ata-anasynyń banktik kartasynan aqyly synamalyq jazylym jasaı alady, eger ol ýaqytynda joıylmasa, aqsha alýdy  jalǵastyrady. Nemese, mysaly, ınternet-dúkenniń sebetine eresekterdiń akkaýntynan keıbir zattardy qosfp qoıýy múmkin.

Saýalnama kórsetkendeı, kóptegen balalardyń ata-analary paıdalanatyn qyzmetterge qoly jetimdi. Sondaı-aq, keı kezde olar  bql qyzmetterdi óte kishkentaı jastan ıgere bastaıdy. Mysaly, ata-analardyń 15% — y balalarynyń onlaın kınoteatrlarǵa qol jetkize alatynyn habarlady. Bul rette olardyń 17% balalarynyń nebári 4-6 jasta, taǵy 13% — 7-11 jasta ekenin naqtylady. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 14%-y balalarda onlaın — dúkender men marketpleısterge qol jetkize alady, onyń 6% — y 4-6 jasta, 11% — y 7-11 jasta.

Qazaqstanda ata-analar qol jetkize alatyn basqa da aqyly onlaın-quraldardyń qatarynda taksı (14%), mýzykalyq qosymshalar (13%), meıramhanalardan azyq-túlik pen azyq-túlik jetkizý (10%), bultty servıster (10%) bar.

Ata-analar qandaı shyǵyndarǵa ushyraıdy. Internettegi balalardyń qatelikteri keıde otbasylyq bıýdjetke aıtarlyqtaı zııan keltirýi múmkin. Qazaqstanda suralǵan árbir besinshi ata-ana 16 myń teńgeden astam shyǵynǵa ushyraǵan: 11%-16 — dan 40 myń teńgege deıin, 6% — 40 — tan 80 myń teńgege deıin, 3% — 80-den 400 myń teńgege deıin, 2% — 400 myń teńgeden astam.

Sonymen qatar, turaqty shyǵyndar da bar. Balaǵa jazylýǵa jáne gadjetterdi satyp alýǵa ata — analardyń jartysynan kóbi 16 myń teńgeden astam qarjy jumsaǵan: 7% — 16 — dan 40 myń teńgege deıin, 19% — 40-tan 80 myń teńgege deıin, 24% — 80-den 400 myń teńgege deıin, 4% — 400 myń teńgeden astam.

«ıfrlyq álemde, naqty ómirdegideı, qaýipsizdik erejeleri bar. Balalardy qaýip-qaterden qorǵaý úshin olardy erte jastan bastap ıfrlyq saýattylyq negizderine úıretý mańyzdy. Bul jerde jol qozǵalysy erejelerimen uqsastyqty mysalǵa keltirýge bolady, eger joldarda retteý bolmasa, bul óte qaýipti bolar edi. Sonymen qatar, siz jalpy qaýipter týraly ǵana emes, mysaly, onlaın-alaıaqtyq týraly aıtyp qana qoımaı, balaǵa qarjylyq saýattylyq daǵdylaryn úıretýińiz kerek. Mysaly, ol aqyly qyzmetterdi tańdaýǵa muqııat bolý kerek, jazylymdaryńyzdy qadaǵalap otyrý, ózdiginen satyp alýlar jasamaýǵa tyrysyp, banktik kartany qandaı da bir qyzmetterge asa qajet etpesten baılamaý kerek ekenin túsinýi kerek», — dep túsindirdi, Kasperskıı zerthanasynyń» balalar onlaın qaýipsizdigi baǵytynyń jetekshisi Andreı Sıdenko.

Balany jelide qorǵaý úshin «Kasperskıı zerthanasynyń» mamandary mynalardy usynady:

• alaǵa ıfrlyq saýattylyq pen etıket erejeleri, sondaı-aq kıberqaýipsizdik salasyndaǵy negizgi uǵymdar týraly aıtý. Buǵan «Kasperskıı zerthanasy» sarapshylarynyń  kıberqaýipsizdik álipbıi kómektese alady;
• eseptik jazbalar kúshti, biregeı qupııa sózdermen qorǵalýy kerek jáne eshkimge habarlanbaýy kerek ekenin túsindirińiz. Kombınaııalarda keminde 12 tańba bolýy kerek: bas jáne kishi áripter, sandar jáne arnaıy tańbalar;
• balalardy ózderiniń jeke jáne banktik derekterin asa qajetsiz habarlamaýǵa jáne olardy kúmándi resýrstarǵa engizbeýge úıretý;
• balaǵa múmkindik beretin barlyq qyzmetterde eki faktorly aýtentıfıkaııany ornatýǵa kómektesý-bul buzý men aqparattyń aǵyp ketý qaýpin azaıtady;
• Kaspersky Premium sııaqty bala qoldanatyn barlyq qurylǵylarǵa senimdi qorǵanys sheshimin ornatyńyz
• Kaspersky Safe Kids sııaqty balalardyń onlaın áreketterin baqylaýǵa múmkindik beretin ata-ana baqylaýynyń arnaıy baǵdarlamalaryn paıdalanyńyz

*Saýalnamany OnIn kompanııasy 2024 jyly Qazaqstandaǵy «Kasperskıı Zerthanasynyń» tapsyrysy boıynsha júrgizdi. Barlyǵy 1001 adamnan suhbat alyndy.