Qazaqstandyq telearna jýrnalısi oryssha sóıleıtin qazaqtardy «qul» dep atap, basy daýǵa qaldy

Qazaqstandyq telearna jýrnalısi Azamat Ábilqaıyr Túrkııada demalyp júrgen vıdoesyn jarııalady. Ol shetelde túsirilgen beınede oryssha sóıleıtin qazaqtardy «qul» dep ataǵan. Bul týraly Stan.kz aqparat agenttigi habarlaıdy.

Jýrnalıstiń sózinshe, Túrkııa áýejaıyna jınalǵan ár ult óz tilinde sóılep tur. Al bıshara qazaq qana orys tilinde shúldirlep tur deıdi.

«Mine, biz Antalııa áýejaıyna keldik. Aınalamda adamdar óte kóp. Neshe túrli ulttar men qanshama elden kelgen adamdar tolyp júr. Árqaısy óz tilinde sóıleıdi. Tek beıshara qazaqtar ǵana orys tilinde shúldir-shúldir etedi. Sonshama qul, sonshama sorly bolǵanda da súıekten ótip ketkeni jaman eken ǵoı. Tipti orystar oryssha, túrikter túrikshe, ıspandar ıspansha, franýzdar franýzsha sóılep júr. Tipti óz aǵam ózbekshe, qyrǵyz baýyrlarymyz da óz tilinde sóıleıdi. Tek qazaqtar ǵana oryssha shúldirlep tur. Sonshama sorly, sonshama bıshara bolýǵa bola ma? Tap osy Antalıanyń aeroportynda, tap osy Túrkııada orys kelip jelkeńnen túıgishtep túrǵan joq”, – dedi jýrnalıst.

Jýrnalıst basqa halyqtyń salt-dástúri men mádenıetin qurmetteý keregin aıtty. Sondaı-aq aǵylshyn tili sııaqty shet tilderin bilý qajettigin moıyndaıtynyn jetkizdi. Alaıda, vıdeonyń sońynda ol orystildi qazaqtarǵa qarata «quldar» degen sózdi qaıtalap aıtty.

Jýrnalıstiń jelide jasaǵan málimdemesi qyzý talqyǵa tústi. Jeli qoldanýshylary narazylyqtaryn bildirip, Ábilqaıyrdy dóreki ári qorlaıtyn sózderi úshin aıyptady.

Jýrnalıstiń sózine saıasattanýshy Ǵazız Ábishev jaýap berdi. Ol ulttyq salt-dástúr men mádenıetti qurmetteý dárejesin qarym-qatynas tili anyqtamaıtynyn jetkizdi.

«Qazaqstan Konstıtýııasynyń 19-babynyń 2-tarmaǵynda «Árkimniń ana tili men tól mádenıetin paıdalanýǵa, qarym-qatynas, tárbıe, oqý jáne shyǵarmashylyq tilin erkin tańdap alýǵa quqyǵy bar» delingen. Bul qaǵıdany Negizgi Zańda bekitý ony júzege asyrýshylardyń zańmen shektelip qana qoımaı, jalpyǵa birdeı moraldyq normalardy buzbaýyn bildiredi», – dep jazdy Ábishev.

Sondaı-aq basqa DA jeli qoldanýshylary málimdemege óz pikirlerin jazyp qaldyrdy.

«Eger seni bul másele qatty alańdatsa, bir sheshimin tap. Úgit-nasıhatyńdy júrgiz. Prezıdentke úndeý jiber. Alaıda ekran arqyly oıyńa ne kelse sony aıtpa”, “Bári orys tilinde sóılep júrgen joq. Biz qazaq tilinde sóılesemiz. Qaı tilde sóılesse de árkimniń óz erkinde”, – dep jazdy olar.

О́tken jyldyń qazan aıynda TMD-ǵa múshe memlekettiń basshylary keńesiniń otyrysynda Toqaev orys tiliniń mańyzdylyǵyn atap ótkenimen, qazaq tiliniń mártebesin nyǵaıtý keregin aıtqan edi. Sondaı-aqol qazaq tilin odan ári damytý árqashan memlekettik saıasattyń basym baǵyttarynyń qatarynda bolatynyn málimdedi.

Bıyl sáýir aıynyń ortasynda Oqý-aǵartý mınıstrligi orystildi balalar men basqa elderden keletin balalarǵa qazaq tilin úıretetinin habarlady. Osy maqsatta bólim balabaqshalar men mektepterde «qazaq tilin erte meńgerý» baǵdarlamasyn jasaıdy. Sheneýnikter bul «jas azamattardyń boıynda qazaqy biregeılikti» qalyptastyrýǵa septigin tıgizetinin aıtqan edi.

Aıta keteıik, buǵan deıin Jelide «Kak ýpravlıat kazahamı» (Qazaqtardy qalaı basqarý kerek) kitaby oqyrmandar arasynda daý týdyrǵan edi. Keıinnen atalǵan kitaptyń satylymnan shyǵarylǵany belgili boldy.