قازاقستاندىق تۇلەككە گرانتىن وتەمەگەندىكتەن, ەلدەن شىعۋعا تىيىم سالىنعان

فوتو:سكرين ۆيدەو

قازاقستاندىق تۇلەك گرانتتا وقىپ, كەيىن ءوز ماماندىعىمەن جۇمىس ىستەمەگەنى ءۇشىن شەتەلگە شىعۋىنا تىيىم سالىنىپ, شوتتارى بۇعاتتالىپتى. سوڭىندا قىز وقۋ اقىسىن ارتىعىمەن تولەۋگە ءماجبۇر بولدى. سول ءۇشىن ول جاس تۇلەكتەردى ويلانىپ شەشىم قابىلداۋعا شاقىردى, دەپ جازدى qandastar.kz

 Stan.kz تىلشىسى جوعارى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنەن گرانتتى وتەمەگەنى ءۇشىن قازاقستاننان شىعۋعا تىيىم سالۋ قانشالىقتى زاڭدى ەكەنىن جانە گرانت وتەۋ شارتتارىن تولىق سۇراپ ءبىلدى.

يلميرا ەسىمدى قىز ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ەكى شەت ءتىلى ماماندىعىندا مەملەكەتتىك گرانتپەن وقىپتى. الايدا باسقا جۇمىس تاۋىپ العاندىقتان, بۇل ماماندىقپەن جۇمىسقا كىرگىسى كەلمەپتى.

“17 جاسىمدا كىم بولارىمدى بىلمەدىم, ءتىپتى قازىر دە ناقتى كىم بولارىمدى بىلمەيمىن. بىراق سول كەزدە اعىلشىن ءتىلىن جاقسى بىلگەسىن سول ءپاندى تاڭدادىم. قازۇۋ-دا نەمىس جانە اعىلشىن ءتىلىن وقىدىم. وقۋدى اياقتاعان سوڭ ستۋدەنتتەردە 3 تاڭداۋ بولدى: 3 جىل مەكتەپتە جۇمىس ىستەۋ, جۇكتى بولىپ, دەكرەتكە كەتۋ جانە اقىلى تۇردە ماگيستراتۋراعا ءتۇسۋ. مەن سول مەزەتتە جۇمىس تاۋىپ العاندىقتان, مۇعالىم بولعىم كەلمەدى. دەكرەتكە شىعايىن دەسەم, تۇرمىستا بولعان جوقپىن. سول ءۇشىن ماگيستراتۋراعا ءتۇسۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم”, – دەدى ول.

ول شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتكە اقىلى تۇردە ماگيستراتۋراعا ءتۇسىپتى. سول كەزدە ۋنيۆەرسيتەتكە انىقتاما قاعازىن ۇسىنعان.

“جۇمىسىما كىرىسىپ, 1-سەمەستردەن سوڭ وقۋدان شىعىپ كەتتىم. كەيىن كۇيەۋىممەن 2023 جىلى ارگەنتيناعا كەتىپ قالدىم. سوندا جۇرگەنىمدە مەملەكەتكە 2,5 ميلليون تەڭگە قارىز ەكەنىمدى ايتىپ, حابارلاما كەلدى. ولار سوتقا بەرەتىنىن ايتتى. ءبىز ۋنيۆەرسيتەتكە قارىزدى اي سايىن بولىپ بەرگىمىز كەلدى, بىراق ولار تولىق بەرسىن دەپ ءبىزدى سوتقا بەردى”, – دەدى يلميرا.

سوت ونلاين 3 ايعا, ودان سوڭ 6 ايعا شەگەرىلگەندىكتەن, ول بۇل تۋرالى ۇمىتىپ كەتكەن. كەيىن ارگەنتينادان قازاقستانعا ورالىپ, قايتادان مالايزياعا كەتەر ۋاقىتتا 3 ميلليون تەڭگە قارىز حابارلاما كەلىپتى.

“مالايزياعا كوشۋگە تولىق دايىندالىپ, قۇجات بيلەت ءبارىن الىپ قويدىق. بىراق مىنا حابارلامادا قارىز پايىزبەن ءوسىپ كەلدى. ءارى 5 كۇندە تولەمەسەڭ, ەلدەن شىعۋعا تىيىم سالىناتىنىن ايتتى. ءبىز دۇيسەنبى كەتۋىمىز كەرەك, ال حابارلاما جۇمادا كەلدى. ادۆوكاتتارعا جۇگىنىپ جۇرگەندە, دۇيسەنبى بولدى. كەتەر الدىندا قاراسام, جۇيەدەن تىيىم سالىنعان بەلگى تۇر. ابدىراپ, سوت ورىنداۋشىسىنا قوڭىراۋ شالدىق. ازىرگە سومانىڭ جارتىسىن تولەيىك دەپ ەسكەرتتىك, الايدا تولىق تولەمەگەنشە, ەلدەن شىعا المايتىنىمىزدى ايتتى”, – دەدى تۇلەك.

الايدا سول كۇنى جاقىندارى ارقىلى 3 ميلليون تەڭگەنى تاۋىپ, قارىزىن جاپقان. دەسە دە مالايزياعا كەتكەن سوڭ, تاعى دا 70 مىڭ قارىز كەلگەن. ايەل ونى تولەمەگەندىكتەن, بانكتىك شوتتارى بۇعاتتالىپتى. كەيىن قارىزى 90 مىڭعا وسكەن. وسىلايشا ايەل 4 جىلدىق وقۋ اقىسىن تولەپ تاستاعانىن ايتادى.

“مەن مۇنداي مىندەتتەمەلەر تۋرالى بىلمەدىم. بىراق مەن سياقتى ماماندىعىمەن كەيىن جۇمىس ىستەگىسى كەلمەيتىندەرگە گرانتقا تۇسپەۋگە كەڭەس بەرەمىن”, – دەدى ول.

Stan.kz ءتىلشىسى جوعارى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنەن جاعدايعا قاتىستى تۇسىنىكتەمە سۇرادى. مينيسترلىكتىڭ سوزىنشە, جاس مامان وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەمەسىن ورىنداماعاندىقتان, ونى سوتقا بەردى.

“2023 جىلى يلميرانىڭ وقۋ شىعىنىن جانە قارىزىن ءوندىرۋ تۋرالى سوتقا تالاپ قويىلدى. سوت 2023 جىلى قازاندا ونى تولىق قاناعاتتاندىردى. بىراق يلميرا اپەللياتسيالىق سوتقا جۇگىنگەندىكتەن, ۇكىم جويىلدى. ال 13 جەلتوقساندا تالاپ ءىشىنارا قاناعاتتاندىرىلىپ, جاس ماماننان وقۋ شىعىنىن ءوندىرۋ تۋرالى شەشىم شىقتى. ال تۇراقسىزدىق ايىبىن قاناعاتتاندىرۋدان باس تارتتى”, – دەلىنگەن حابارلامادا.

تۇراقسىزدىق ايىبى دەگەنىمىز – وز مىندەتتەمەسىن ورىنداماعان جاعدايدا بورىشقوردىڭ نەسيەگەرگە تولەيتىن اقشا سوماسى, ياعني قارىزدى كەشىكتىرگەن جاعدايدا تولەنەتىن ءوسىم.

گرانتتى وتەمەگەن جاعدايدا نە بولادى – مينيسترلىكتىڭ جاۋابى

جوو-نى گرانتپەن وقىپ, كەيىن ونى وتەمەگەندەردى سوت كىنالى دەپ تانىعان جاعدايدا ولار قارىزدى وتەۋى كەرەك. قارىزى وتەلمەسە, جەكە سوت ورىنداۋشى شارالار قولدانادى. جەكە سوت ورىنداۋشى «اتقارۋشىلىق iس جۇرگiزۋ جانە سوت ورىنداۋشىلارىنىڭ مارتەبەسi تۋرالى» زاڭ اياسىندا شەتەلگە شىعۋعا تىيىم سالۋعا, شوتتى بۇعاتتاۋعا قۇقىلى دەيدى.

“جىل سايىن عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ بۇيرىعىمەن جىلىنا 1 ستۋدەنتتى وقىتۋعا جۇمسالاتىن ورتاشا شىعىن جانە 1 ستۋدەنتتى وقىتۋعا جۇمسالاتىن 1 كرەديتتىڭ شىعىنى بەكىتىلەدى. سول مولشەردى مىندەتتى جۇمىس ىستەۋ ارقىلى تولەگىسى كەلمەسە, وسى شىعىندى قايتارۋى كەرەك”, – دەپ مالىمدەدى مينيسترلىكتىڭ ستاتيستيكا جانە جوعارى, جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم قىزمەتىن ۇيلەستىرۋ باسقارماسى.

تۇلەك وقۋىن بىتىرگەن سوڭ شەتەلگە جۇمىس ىستەۋگە نەمەسە تۇراقتى ءومىر سۇرۋگە كەتسە دە, قارىزدى وتەپ كەتۋى مىندەتتى ەكەن.

“گرانتتى جۇمىسپەن وتەمەگەن جاس ماماندار باسقا مەملەكەتكە تۇراقتى نەمەسە ۋاقىتشا تۇرۋ ءۇشىن كەتسە, وقۋ شىعىنىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە قايتارۋى ءتيىس. ويتكەنى شەتەلدەگى مەكەمەلەر ءتيىستى جۇمىس ورنى رەتىندە قابىلدانبايدى”, – دەپ مالىمدەدى ۆەدوموستۆو.

ءبىر وكىنىشتىسى, بۇل قارىزدى ءبولىپ تولەۋ نەمەسە تولەۋدى كەيىنگە قالدىرۋ زاڭدا قاراستىرىلماعان. بىردەن وتەپ تاستاۋعا اسىعۋ كەرەك دەيدى.

“ازاماتتىق پروتسەستىك كودەكستىڭ 246-بابىنا سايكەس, قارىزدى قايتارۋ ازىرگە قيىن نەمەسە مۇمكىن ەمەس بولسا, سوت ورىنداۋشىسىنىڭ ءوتىنىشحاتى, تاراپتاردىڭ ارىزى بويىنشا سوت شەشىمىن ورىنداۋدى كەيىنگە قالدىرىپ, ونىڭ مەرزىمىن ۇزارتۋعا بولادى”, – دەپ مالىمدەدى مينيسترلىكتىڭ وكىلى.

مامان گرانتتى وتەۋدەن قاي جاعدايدا بوساتىلادى?

• جۇبايى تۇراتىن, جۇمىس ىستەيتىن نەمەسە قىزمەتىن وتكەرەتىن ەلدى مەكەندە بوس ورىن بولماعان جاعدايدا;
• ءبىرىنشى نەمەسە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىگى بولسا;
• ماگيستراتۋراعا, دوكتورانتۋراعا تۇسسە;
• جۇكتى ايەلدەر, ءۇش جاسقا دەيىنگى بالاسى بار, سونداي-اق ءۇش جاسقا دەيىنگى بالانى ءوزى تاربيەلەپ جاتقان ادامدار بوساتىلادى.