Qazaqstandyq túlekke grantyn ótemegendikten, elden shyǵýǵa tyıym salynǵan

Foto:skrın vıdeo

Qazaqstandyq túlek grantta oqyp, keıin óz mamandyǵymen jumys istemegeni úshin shetelge shyǵýyna tyıym salynyp, shottary buǵattalypty. Sońynda qyz oqý aqysyn artyǵymen tóleýge májbúr boldy. Sol úshin ol jas túlekterdi oılanyp sheshim qabyldaýǵa shaqyrdy, dep jazdy qandastar.kz

 Stan.kz tilshisi Joǵary bilim jáne ǵylym mınıstrliginen grantty ótemegeni úshin Qazaqstannan shyǵýǵa tyıym salý qanshalyqty zańdy ekenin jáne grant óteý sharttaryn tolyq surap bildi.

Ilmıra esimdi qyz Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde eki shet tili mamandyǵynda memlekettik grantpen oqypty. Alaıda basqa jumys taýyp alǵandyqtan, bul mamandyqpen jumysqa kirgisi kelmepti.

“17 jasymda kim bolarymdy bilmedim, tipti qazir de naqty kim bolarymdy bilmeımin. Biraq sol kezde aǵylshyn tilin jaqsy bilgesin sol pándi tańdadym. QazUÝ-da nemis jáne aǵylshyn tilin oqydym. Oqýdy aıaqtaǵan soń stýdentterde 3 tańdaý boldy: 3 jyl mektepte jumys isteý, júkti bolyp, dekretke ketý jáne aqyly túrde magıstratýraǵa túsý. Men sol mezette jumys taýyp alǵandyqtan, muǵalim bolǵym kelmedi. Dekretke shyǵaıyn desem, turmysta bolǵan joqpyn. Sol úshin magıstratýraǵa túsý týraly sheshim qabyldadym”, – dedi ol.

Ol sheteldik ýnıversıtetke aqyly túrde magıstratýraǵa túsipti. Sol kezde ýnıversıtetke anyqtama qaǵazyn usynǵan.

“Jumysyma kirisip, 1-semestrden soń oqýdan shyǵyp kettim. Keıin kúıeýimmen 2023 jyly Argentınaǵa ketip qaldym. Sonda júrgenimde memleketke 2,5 mıllıon teńge qaryz ekenimdi aıtyp, habarlama keldi. Olar sotqa beretinin aıtty. Biz ýnıversıtetke qaryzdy aı saıyn bólip bergimiz keldi, biraq olar tolyq bersin dep bizdi sotqa berdi”, – dedi Ilmıra.

Sot onlaın 3 aıǵa, odan soń 6 aıǵa shegerilgendikten, ol bul týraly umytyp ketken. Keıin Argentınadan Qazaqstanǵa oralyp, qaıtadan Malaızııaǵa keter ýaqytta 3 mıllıon teńge qaryz habarlama kelipti.

“Malaızııaǵa kóshýge tolyq daıyndalyp, qujat bılet bárin alyp qoıdyq. biraq myna habarlamada qaryz paıyzben ósip keldi. Ári 5 kúnde tólemeseń, elden shyǵýǵa tyıym salynatynyn aıtty. Biz dúısenbi ketýimiz kerek, al habarlama jumada keldi. Advokattarǵa júginip júrgende, dúısenbi boldy. Keter aldynda qarasam, júıeden tyıym salynǵan belgi tur. Abdyrap, sot oryndaýshysyna qońyraý shaldyq. Ázirge somanyń jartysyn tóleıik dep eskerttik, alaıda tolyq tólemegenshe, elden shyǵa almaıtynymyzdy aıtty”, – dedi túlek.

Alaıda sol kúni jaqyndary arqyly 3 mıllıon teńgeni taýyp, qaryzyn japqan. Dese de Malaızııaǵa ketken soń, taǵy da 70 myń qaryz kelgen. Áıel ony tólemegendikten, banktik shottary buǵattalypty. Keıin qaryzy 90 myńǵa ósken. Osylaısha áıel 4 jyldyq oqý aqysyn tólep tastaǵanyn aıtady.

“Men mundaı mindettemeler týraly bilmedim. Biraq men sııaqty mamandyǵymen keıin jumys istegisi kelmeıtinderge grantqa túspeýge keńes beremin”, – dedi ol.

Stan.kz tilshisi Joǵary bilim jáne ǵylym mınıstrliginen jaǵdaıǵa qatysty túsinikteme surady. Mınıstrliktiń sózinshe, jas maman ózine júktelgen mindettemesin oryndamaǵandyqtan, ony sotqa berdi.

“2023 jyly Ilmıranyń oqý shyǵynyn jáne qaryzyn óndirý týraly sotqa talap qoıyldy. Sot 2023 jyly qazanda ony tolyq qanaǵattandyrdy. Biraq Ilmıra apellıaııalyq sotqa júgingendikten, úkim joıyldy. Al 13 jeltoqsanda talap ishinara qanaǵattandyrylyp, jas mamannan oqý shyǵynyn óndirý týraly sheshim shyqty. Al turaqsyzdyq aıybyn qanaǵattandyrýdan bas tartty”, – delingen habarlamada.

Turaqsyzdyq aıyby degenimiz – óz mindettemesin oryndamaǵan jaǵdaıda boryshqordyń nesıegerge tóleıtin aqsha somasy, ıaǵnı qaryzdy keshiktirgen jaǵdaıda tólenetin ósim.

Grantty ótemegen jaǵdaıda ne bolady – Mınıstrliktiń jaýaby

JOO-ny grantpen oqyp, keıin ony ótemegenderdi sot kináli dep tanyǵan jaǵdaıda olar qaryzdy óteýi kerek. Qaryzy ótelmese, jeke sot oryndaýshy sharalar qoldanady. Jeke sot oryndaýshy «Atqarýshylyq is júrgizý jáne sot oryndaýshylarynyń mártebesi týraly» zań aıasynda shetelge shyǵýǵa tyıym salýǵa, shotty buǵattaýǵa quqyly deıdi.

“Jyl saıyn Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń buıryǵymen jylyna 1 stýdentti oqytýǵa jumsalatyn ortasha shyǵyn jáne 1 stýdentti oqytýǵa jumsalatyn 1 kredıttiń shyǵyny bekitiledi. Sol mólsherdi mindetti jumys isteý arqyly tólegisi kelmese, osy shyǵyndy qaıtarýy kerek”, – dep málimdedi mınıstrliktiń Statıstıka jáne joǵary, joǵary oqý ornynan keıingi bilim qyzmetin úılestirý basqarmasy.

Túlek oqýyn bitirgen soń shetelge jumys isteýge nemese turaqty ómir súrýge ketse de, qaryzdy ótep ketýi mindetti eken.

“Grantty jumyspen ótemegen jas mamandar basqa memleketke turaqty nemese ýaqytsha turý úshin ketse, oqý shyǵynyn respýblıkalyq bıýdjetke qaıtarýy tıis. О́ıtkeni sheteldegi mekemeler tıisti jumys orny retinde qabyldanbaıdy”, – dep málimdedi vedomostvo.

Bir ókinishtisi, bul qaryzdy bólip tóleý nemese tóleýdi keıinge qaldyrý zańda qarastyrylmaǵan. Birden ótep tastaýǵa asyǵý kerek deıdi.

“Azamattyq proestik kodekstiń 246-babyna sáıkes, qaryzdy qaıtarý ázirge qıyn nemese múmkin emes bolsa, sot oryndaýshysynyń ótinishhaty, taraptardyń aryzy boıynsha sot sheshimin oryndaýdy keıinge qaldyryp, onyń merzimin uzartýǵa bolady”, – dep málimdedi mınıstrliktiń ókili.

Maman grantty óteýden qaı jaǵdaıda bosatylady?

• Jubaıy turatyn, jumys isteıtin nemese qyzmetin ótkeretin eldi mekende bos oryn bolmaǵan jaǵdaıda;
• Birinshi nemese ekinshi toptaǵy múgedektigi bolsa;
• Magıstratýraǵa, doktorantýraǵa tússe;
• Júkti áıelder, úsh jasqa deıingi balasy bar, sondaı-aq úsh jasqa deıingi balany ózi tárbıelep jatqan adamdar bosatylady.