قارجى جانە تولەمدەر
قازاقستاندىقتاردىڭ بانكتەگى قانداي جيناقتارى قورعالمايدى – دەپوزيتتەرگە كەپىلدىك بەرۋ قورى مالىمدەدى

فوتو: Stan.kz
قازاقستاننىڭ دەپوزيتتەرگە كەپىلدىك بەرۋ قورى قازاقستاندىقتاردىڭ بانكتەردەگى قانداي جيناقتارى زاڭمەن قورعالمايتىنىن ايتتى, دەپ جازدى qandastar.kz
نەسيە ۇيىمدارى بانكروت بولعان جاعدايدا سالىمشىلار ءوز قاراجاتىنان ايىرىلۋ قاۋپىنە ۇشىرايدى. بۇل تۋرالى Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى حابارلايدى.
بىرىنشىدەن, قدكبق يسلام بانكتەرىندەگى جەكە تۇلعالاردىڭ دەپوزيتتەرىن قورعامايدى, ويتكەنى ولار جەكە تۇلعالاردىڭ دەپوزيتتەرىنە مىندەتتى كەپىلدىك بەرۋ جۇيەسىنە قاتىسپايدى.
سونداي-اق مەتالدىق شوتتاردى دا قدكبق كەپىلدىگى قامتىمايدى. كليەنت التىن نەمەسە كۇمىستى اللوكيرلەنگەن شوتقا ساتىپ الا وتىرىپ, مەتالل شوتى اشىلعان بانكتىڭ سەنىمدىلىگىنە بايلانىستى تاۋەكەلدەردى ءوزى كوتەرەدى.
مەملەكەت بانك سالىمدارى مەن زاڭدى تۇلعالاردىڭ شوتىنداعى اقشانى قورعامايدى. دەگەنمەن جەكە كاسىپكەرلەر, نوتاريۋستار, جەكە سوت ورىنداۋشىلار, ادۆوكاتتار جانە كاسىبي مەدياتورلار جەكە تۇلعالارمەن تەڭ دارەجەدە قورعالادى.
قدكبق كەپىلدىگى بانك ۇياشىقتارى مەن سەيفتەرىندەگى اقشالارى مەن قۇندى زاتتارىن قامتىمايدى. بانكتىڭ سەيفتىك كورسەتەتىن قىزمەتتەرى بويىنشا كليەنتتەردىڭ م ۇلىكتەرى بانك ليتسەنزياسىنان ايىرىلسا دا ولارعا قول سۇعىلمايدى. بۇل جاعدايدا ولاردىڭ يەلەرىنە قايتارىلۋىن بانكتىڭ ۋاقىتشا اكىمشىلىگى قامتاماسىز ەتەدى.
سونىمەن قاتار قور بانكتىك دەپوزيتتىك سەرتيفيكاتتاردى قورعامايدى. اتاۋىندا «دەپوزيت» دەگەن ءسوز بولعانىمەن, ول ءىس جۇزىندە دەپوزيت ەمەس, باعالى قاعاز. بانكتىك دەپوزيتتىك سەرتيفيكاتتار بيرجادا اينالىمعا جىبەرىلمەيدى, يەسىنىڭ اتى-ءجونىن, اتاۋلى قۇنىن, مەرزىمىن جانە سىياقى مولشەرلەمەسىن بانك كليەنتپەن اراداعى شارتتا ناقتى بەلگىلەيدى. دەپوزيتتىك سەرتيفيكاتتاردىڭ كىرىستىلىگى سول مەرزىمدەگى دەپوزيتتەرگە قاراعاندا جوعارى بولۋى مۇمكىن, بىراق ولار كەپىلدىك جۇيەسىمەن قورعالمايدى.
«بانكتىك دەپوزيتتىك سەرتيفيكاتتار بويىنشا دا ينۆەستيتسياعا قاتىستى قاعيدالار قولدانىلادى. بارىنشا جوعارى تابىس الامىن دەپ, بارلىق اقشانى ينۆەستيتسيالىق قۇرالدارعا جۇمساۋعا بولمايدى. ونىڭ ۇستىنە ونى مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ بويىنشا يەسىنىڭ قۇقىعى شەكتەلۋى مۇمكىن, ونداي جاعدايدا اقشانى شارتتىڭ بۇكىل مەرزىمى اياقتالعانشا الۋعا بولمايدى. سوندىقتان اقشالاي قور جيناۋ ءۇشىن كەم دەگەندە قورعالعان جانە اناعۇرلىم «يكەمدى» دەپوزيتتى قاراستىرعان ءجون», – دەدى قور ساراپشىلارى.
بانك بانكروت بولعان جاعدايدا, اقشاسىن جوعارىدا اتالعان قۇرالداردا ساقتاعان سالىمشىلار سەگىزىنشى كەزەككە قويىلادى. ولارمەن ەسەپ ايىرىسۋ بانك اكتيۆتەرىن ساتۋ ناتيجەلەرى بويىنشا جانە ولار جەتكىلىكتى بولعان جاعدايدا عانا جۇرگىزىلەدى.
حالىق سالىمدارىنىڭ بارلىق باسقا تۇرلەرى, ونىڭ ىشىندە جيناق, مەرزىمدى, مەرزىمدى, شارتتى, تالاپ ەتۋ بويىنشا, اعىمداعى شوتتارداعى جانە تولەم كارتوچكالارىنداعى اقشالار زاڭمەن قورعالادى, بىراق بەلگىلى ءبىر مولشەردە:
20 ميلليون تەڭگەگە دەيىن – تەڭگەدەگى جيناق سالىمدارى ءۇشىن;
10 ميلليون تەڭگەگە دەيىن – تەڭگەدەگى باسقا دەپوزيتتەر, سونداي-اق بانك كارتالارى مەن شوتتار بويىنشا;
5 ميلليون تەڭگەگە دەيىن – كەز كەلگەن دەپوزيتتەر, بانك كارتالارى جانە شەتەل ۆاليۋتاسىنداعى شوتتار ءۇشىن.