Qazaqy salt-dástúrde «Kúıeý sabaý» degendi estip pe edińiz

Zorlyq-zombylyqqa qatysty zań kúshine engenine 10 kún boldy. Endi otbasynyń berekesin qashyrǵandar burynǵydaı ákimshilik emes, qylmystyq jaýapkershilikpen jazalanady. Prezıdent turmystaǵy zorlyqqa qarsy zańǵa 15 sáýir kúni qol qoıdy. Zań 60 kúnnen keıin kúshine endi,-dep habarlaıdy Qandastar.kz

Anyqtama: Turmystaǵy zorlyqqa qarsy zańda densaýlyqqa jeńil zardap keltirgender buryn 55 myń teńge aıyppul tólep, nemes 15 táýlikke qamalsa, endi 738 myń teńge aıypppul tóleıdi nemese 50 táýlikke qamalady. Jeńil dene jaraqatyn alǵan jaǵdaı úshin de jaza qatańdatyldy. Aıyppul mólsheri 36 myń teńgeden 295 myń teńgege ósti. Al qamaýǵa alý merzimi 10 táýlikten 25 táýlikke uzardy.

bul taqyrypty kótere otyryp, bireýdi qaralap, bireýdi dattaý emes. Tek pikir bilý. Al, siz mundaı dástúrdi estidińiz be? Pikir san-alýan….

Qazaq dástúrinde «Kúıeýdi sabaý» degen salt joq. Bul uǵym keıde ázil retinde aıtylýy múmkin, biraq naqty dástúr retinde oryn alǵan emes. Qazaq halqynyń salt-dástúrleri negizinen syılastyqqa, qurmetke jáne otbasy músheleriniń arasyndaǵy úılesimdi qarym-qatynasqa negizdelgen, – dedi Bolat Bopaıuly.

Bul dástúr jaıly otbasyly kelinshekterdiń de pikirin bildik.

Ásem Qarpyqova, jas kelin:

Qazaq dástúrinde «Kúıeý sabaý» dástúrin alǵash estýim. Sebebi qazaq otbasy dástúrinde kúıeý balanyń orny men róli óte mańyzdy, ıaǵnı kúıeý balasyn tórge shyǵaryp, tós tartqan. Oǵan qosa «Kúıeý bala – qaıyn jurtyna súıeý bala» degen astarly mazmundy sóz bar. Mysaly bizdiń shaǵyn otbasymyzda mynadaı túsinik qalyptasqan. Er adam, ıaǵnı jubaıym – otbasynyń qamqorshysy men tireýi, al áıel adam – er azamatynyń ómirlik adal jary, keńeser qabyrǵasy, qýanyshta da, qaıǵyda da qasynan tabylatyn súıenish dosy. Iaǵnı otbasy bosaǵasynyń berik, shańyraǵynyń bıik bolýy, januıa músheleriniń tatý-tátti ómir súrýi – bir-biriniń aldyndaǵy quqyqtary men mindetterin durys oryndaýy. Ol mindetterge keletin bolsaq, er adam áıeliniń aldynda sózimen de, isimen de, jan dúnıesimen de jan-jaqty ádemi kórkem bolýǵa tyrysý kerek. Bala tárbıesinde jubaıyna járdem berip, otbasyn asyraý, al áıel sol tapqan tabysyna bas kóz bolyp durys jumsaý, balasyna durys tárbıe berip, jubaıyna rýhanı túrde qoldaý kórsetip, oǵan senim bildirý. Iaǵnı otbasynda er men áıel zaty bir biriniń syryn saqtap ony eshkimge jar salyp taratpaýy tıis. Bir-birin renjitetin áreketter men qylyqtardan boıyn aýlaq ustap, onyń ornyna meıirim men mahabbat syılap, túsinistikpen qaraý kerek, sol kezde otbasylyq ıdıllııa ornaıdy

Aıda Batýhan, jas kelin:

Buryndary ár áýlettiń qarııalary jastarǵa basý aıtyp, tártipke salatyn. Qazir ondaı qarııalarymyzdy tappaısyz da. Al, áke-sheshesi uzatylar qyzyńa «úndeme, uıat bolady» dep tárbıeleıdi de kúıeýge shyqqan soń onyń otbasyna múldem aralaspaıdy. Sonyń saldarynan da kóp qyzdarymyzdy joǵaltyp jatyrmyz. Qanshama ana balasyz, qanshama bala anasyz qalyp jatyr. Menińshe bul dástúrdiń qaıta jańǵyrýy otbasynda turmystyq zorlyq-zombylyqtyń azaıýyna, otbasylyq qundylyqtyń qadirin uǵynýǵa sep bolar edi.

Mamyr Úsenova, jas kelin.

Buzyq kúıeý balalardy tártipke salý. Áıelin urǵan erkekterdi qyzdyń jaǵy kelip sabap ketetin bolǵan.

Etnograf Bolat Bopaıuly «Kúıeýdi sabaýǵa» qatysty túsinik bere otyryp, kúıeýdiń otbasyndaǵy róline de toqtaldy.

Qazaq mádenıetinde kúıeýdiń otbasyndaǵy orny mańyzdy jáne qurmetti. Onyń róli men mindetteri qazaq halqynyń dástúrleri men ádet-ǵuryptarynda aıqyn kórinedi. Kúıeý nemese otaǵasy, ádette otbasynyń basshysy. Ol otbasyn qamtamasyz etýge, qorǵaýǵa jáne basqarýǵa jaýapty. Onyń sózin otbasy músheleri tyńdap, qurmetteıdi. Kúıeý otbasyn materıaldyq turǵyda qamtamasyz etýge, úı sharýasyn júrgizýge kómektesýge jáne otbasy músheleriniń qajettilikterin qanaǵattandyrýǵa mindetti. Ol eńbekqorlyq pen adaldyqty joǵary baǵalaýy kerek. Balalarynyń tárbıesine qatysyp, olarǵa durys tárbıe men bilim berý jolynda jumys isteıdi. Uldaryn er azamat bolýǵa, qyzdaryn qurmet pen súıispenshilikke tárbıeleý onyń negizgi mindeti. Qoryta aıtqanda, qazaq dástúrinde kúıeýdiń otbasy ishindegi orny joǵary jáne jaýapty ról. «Kúıeý sabaý» degen dástúr qazaq halqynda atymen bolmaǵan. Bolmaıdy da, – dep oıyn túıindedi Bolat Bopaıuly.