Keler jylǵy jospar: Premer-mınıstr sý tasqynyna daıyndyqty pysyqtady

Foto: primeminister.kz

Premer-mınıstr Oljas Bektenov tıisti mınıstrler men óńir ákimderiniń qatysýymen 2025 jylǵy sý tasqyny kezeńine daıyndyq máselesi boıynsha keńes ótkizdi. Basty mindet – sý tasqynyna daıyndyqty qamtamasyz etý jáne halyq pen ınfraqurylymǵa qaýip-qaterdi azaıtý, dep jazady qandastar.kz

Jyldaǵy qaýipti jerlerde oryn alýy yqtımal sý tasqyny jaǵdaıynyń aldyn alý boıynsha daıyndyq sharalary júrgizilýde. Atyraý, Qostanaı, Túrkistan, Batys Qazaqstan oblystarynyń ákimderi jáne ekologııa jáne tabıǵı resýrstar, tótenshe jaǵdaılar, kólik mınıstrleri, sondaı-aq sý resýrstary jáne ırrıgaııa vıe-mınıstri baıandama jasady.

Gıdrologııalyq boljamdarǵa sáıkes, qysta temperatýra rejımi klımattyq norma sheginde bolyp, jaýyn-shashyn mólsheri kópjyldyq normadan asady dep kútilýde. 2025 jylǵy sý tasqyny kezeńin boljaýdy jaqsartý maqsatynda «Qazgıdromet» RMK sý basý qaýpi basym ózen ýchaskelerinde 31 deńgeıli gıdrologııalyq beket uıymdastyrylyp, ashyldy. Búgingi tańda 377 gıdrologııalyq beket, 25 qar ólsheýish marshrýt jáne 347 meteorologııalyq stansa jumys isteıdi. 9 oblysta kommýnaldyq menshiktegi gıdrotehnıkalyq qurylystardy kútip ustaý jáne olarǵa qyzmet kórsetý boıynsha mamandandyrylǵan uıymdar quryldy. О́zender úshin «HBV» jáne «SWIM» sandyq modelderin beıimdeý boıynsha jumystar jalǵasýda, bul aldaǵy sý tasqyny kezeńinde sý basý qaýpi bar aımaqtardy anyqtaý múmkindigimen sýdyń kútiletin eń joǵary deńgeıin kórsete otyryp, gıdrologııalyq boljam jasaýǵa múmkindik beredi.

Batys Qazaqstan jáne Shyǵys Qazaqstan oblystarynda 95 km kanaldy mehanıkalandyrylǵan tazartý jumystary júrgizildi. О́zenderdiń 51 ýchaskesi jáne 10 oblysta 1 kól anyqtaldy, onda birinshi kezekte ózenderdiń arnalaryn sanaııalaý qajet. Ortalyq, soltústik jáne batys óńirlerdegi ózenderdiń basym ýchaskelerinde topografııalyq túsirilim jáne jaıylmalar men arnalardyń batımetrııasy júrgiziledi. Jumystar aıaqtalǵannan keıin derekter FLOOD.GHARYSH.KZ sý tasqynyn modeldeý júıesine júkteý úshin DIAО́M-ge jiberiledi.

Jergilikti atqarýshy organdar 1110 shaqyrym qorǵanys bógetteri salynyp, nyǵaıtyldy, onyń 275 shaqyrymy 2025 jylǵy sý tasqyny maýsymyna daıyndalǵan. Bıylǵy tájirıbe men apat aýqymyn eskere otyryp, 63 myńnan astam adam jumyldyryldy. Sondaı-aq shamamen 7 myń birlik tehnıka tartyldy.

Sý tasqyny qaýpi bar ýchaskelerde avtojoldardy rekonstrýkııalaý jáne jóndeý kezinde topyraq tósemi úıindisin bıikttetý, qosymsha kópirler men sý ótkizgish qubyrlardy ornatý, sý ótkizgish qubyrlardyń dıametrlerin jáne olardyń sanyn ulǵaıtý boıynsha jumystar júrgiziledi. Búginde rekonstrýkııa júrgizilgen nysandarda 63 kópir salynyp, 324 sý ótkizgish qubyr tóseldi. Respýblıkalyq joldardy ortasha jóndeý sheńberinde 6 apatty kópirdi kúrdeli jóndeý jáne sý tasqyny qaýpi bar ýchaskelerde 420 sý ótkizý qubyryn ornatý jumystary júrgizilýde. Ol boıynsha barlyǵy 396 sý tasqyny qaýpi bar ýchaskeler, 68 kópir jáne 768 sý ótkizý qubyrlary anyqtalyp, erekshe baqylaýǵa alyndy.

Sonymen qatar TJM-niń óńirlerdegi sý tasqynyna qarsy is-sharalardyń iske asyrylý barysyn tekserý nátıjeleri boıynsha Oljas Bektenovke ınjenerlik josparlarda kózdelgen birqatar jumystardyń oryndalmaǵany týraly baıandaldy.

Oljas Bektenov jergilikti jerlerdegi jumys qarqynyn synǵa alyp, olar tıisti deńgeıde júrgizilmeı jatqan óńirlerdegi ınfraqurylym men gıdrotehnıkalyq qurylystardy daıyndaý boıynsha aldyn alý sharalaryn kúsheıtýdi tapsyrdy. Premer-mınıstr mundaı tásilge jol berýge bolmaıtynyn atap ótti. Qostanaı, Aqtóbe, Batys Qazaqstan, Soltústik Qazaqstan jáne Abaı oblystarynyń ákimderine bir aı merzimde josparlanǵan sharalardyń júzege asyrylýyn qamtamasyz etýdi tapsyrdy.

«О́ńir ákimderi qysqa merzimde sý tasqynyna qarsy is-sharalardy júzege asyrý boıynsha barlyq keshendi sharalardy qabyldaýy tıis. Eń aldymen, sý burý arnalarynyń, aryqtar men drenaj júıeleriniń daıyndyǵyn qamtamasyz etý qajet. Tasqyn qaýpi bar eldi mekender mańyna topyraq bógetter turǵyzylyp, úlken sýdyń kelýinen qorǵalýy tıis», — dep atap ótti Oljas Bektenov.

Premer-mınıstr sý tasqyny qaýpi bar eldi mekenderdi qorǵaýdy qamtamasyz etý, azyq-túlik pen dári-dármektiń jetkilikti qoryn daıyndaýdy tapsyrdy. Dál osyndaı sharalardy kólik qatynasy úzilip qalýy múmkin jerlerde de qabyldaý kerek. Qys mezgilinde, ásirese aýyldyq eldi mekenderden qardy ýaqtyly shyǵarýdy uıymdastyrý tapsyryldy. Sý tasqyny maýsymyna arnaıy jáne ınjenerlik tehnıka aldyn ala jumysqa saqadaı saı turýy tıis. Sonymen qatar jergilikti bıýdjetterde yqtımal tótenshe jaǵdaılarǵa qarajat qarastyryp, qajetti resýrstardy daıyndaý mańyzdy.

Sý resýrstary mınıstrliginiń aldyna sý qoımalaryn toltyrý kólemin baqylaýdy qamtamasyz etý, qajet bolǵan jaǵdaıda sýdy qaýipsiz aǵyzý jóninde sharalar qabyldaý mindeti qoıyldy. Kórshi memlekettermen sý shyǵyny jáne transshekaralyq ózenderde qaýipterdiń týyndaýy týraly únemi aqparat almasý uıymdastyrylady.

Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligine «Kóktem–2025» oqý-jattyǵýy sheńberinde sý tasqyny jaǵdaıynyń kúrdelenýi kezinde naqty is-qımyldar algorıtmin pysyqtaý, onyń ishinde jedel den qoıýǵa arnalǵan kúshter men quraldar toptamasyn aıqyndaý tapsyryldy. Premer-mınıstr TJ aımaqtaryna, onyń ishinde temirjol jáne áýe kóligimen kúshter men quraldardy jetkizýdiń naqty tetigi qajet ekenin atap ótti. Sondaı-aq jarylǵysh zattar men ınertti materıaldardyń qoryn daıyndaý, qulaqtandyrý júıeleriniń daıyndyǵyn tekserý, evakýaııalanatyn halyqty qabyldaý pýnktterin anyqtaý jáne turǵyndardy belgilengen oryndar týraly aldyn ala habardar etý, aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn aıdap aparý úshin qaýipsiz ýchaskelerdi qarastyrý tapsyryldy.

Oljas Bektenov tótenshe jaǵdaılardyń saldaryn joıý, onyń ishinde zalaldy óteý kezinde den qoıý máselesine jeke toqtaldy. TJM múddeli memlekettik organdarmen birlesip, osy baǵyttaǵy máselelerdi sheshý tetikterin pysyqtaý qajet.

Sondaı-aq eldi mekenderge qaýip tóngen jáne sý basqan kezdegi ózin-ózi ustaý, qaýipti aımaqtardan qaýipsiz jerlerge kóshirý erejeleri týraly halyqty ýaqtyly jáne sapaly habardar etý máselesine erekshe nazar aýdaryldy. Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine tıisti tapsyrmalar berildi.