كيىكتى قولعا ۇيرەتۋ

جىلقى تۇرماق كيىك قولعا قارادى. سايىن دالانىڭ اقبوكەنىن كورۋگە شەتەلدەن تۋريستەر كەلەدى. ارينە, ولارعا لايىقتى قىزمەت كورسەتىپ, پايدا تابۋ قاجەت-اق.

كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشەۆ سول ءۇشىن سەرىكتەرىمەن بىرگە بۇرىن-سوڭدى قازاق دالاسىندا بولماعان شارۋانى قولعا الدى. كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشەۆ كيىكتى قولدا ءوسىرىپ, تۋريست تارتۋدى كوزدەپ وتىر.

بۇل كاسىپتى ەكى جىل بۇرىن باستادى. مەملەكەتتەن 400 گەكتار جەر الىپ, 200 قۇرالايدى قولعا الدى. قازىر بەتپاقدالا پوپۋلياتسياسىن ءوسىرىپ وتىر. اتالعان ءتۇردىڭ دەنە تۇرقى ءسال ىرىلەۋ كەلەدى دەيدى كاسىپكەر.

سونداي-اق شارۋاشىلىقتا زەرتتەۋ جۇمىستارى قاتار جۇرگىزىلىپ جاتىر.  ايتۋعان مۇقاشەۆ, كاسىپكەر: — عىلىمي جۇمىستار قاتارىنان جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇلاردا قانداي اۋرۋلار بولۋى مۇمكىن. ول ءۇي جانۋارلارىنا جۇعا ما, جۇقپاي ما دەگەن سياقتى نەمەسە ءۇي جانۋارلارىنان بۇعان اۋرۋلار جۇعا ما دەگەن سياقتى ماسەلەلەر قاراستىرىلىپ جاتىر. بىزگە نەگىزىنەن كەرەك دۇنيە دە, قازاقستان حالقى ءۇشىن, سول جەردە وتىرعان ادامدار ءۇشىن.

ونىڭ ونداي زيانى ءبىر-بىرىنە بولمايتىن بولسا, وندا ونى كوپتەپ ءوسىرىپ جاساۋعا بولادى. سەبەبى ءبىزدىڭ بەتپاقدالادا بوس جەر وتە كوپ. ەرتەڭ وعان تۋريستەردى تارتۋعا مۇمكىندىگىمىز بار. ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, جەر بەتىندەگى اقبوكەننىڭ 98 پروتسەنتى ءبىزدىڭ ەلدى مەكەن ەتەدى. بىلتىر سانى 2 ملن-عا جۋىقتادى. بۇلاردىڭ ىشىندە ەڭ كوپ تاراعانى – ورال پوپۋلياتسياسى. ولاردىڭ سانى 1 ملن-نان اسادى. ال بەتپاقدالالىق ءتۇرى 745 مىڭ بولسا, ۇستىرتتەگى كيىك سانى 40 مىڭعا جاقىن.

مينيسترلىك تاراپىنان كيىكتى قولعا ۇيرەتۋگە نازار اۋدارىلىپ وتىر. ەلدەگى كيىك سانى /2023 جىل: بارلىعى – 1,9 ملن ورال پوپۋلياتسياسى – 1  130 مىڭ بەتپاقدالا پوپۋلياتسياسى – 745,3 مىڭ ءۇستىرت پوپۋلياتسياسى – 39,7 مىڭ ەرىك جۇمانوۆ قر ەترم ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتى باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى: — ارينە, جابايى اڭدى قولعا ۇيرەتۋ دەگەنىمىز ۇلكەن ءبىر ماسەلە. سەبەبى وعان قانشا ۋاقىت كەتەتىنىن ناقتى ەشكىم بىلمەيدى.

بيىل تەك ورتالىق قازاقستاندا – ەكىنشى, ال باتىس قازاقستاندا ءبىرىنشى ۇرپاق الۋ جوسپارلانىپ وتىر. قىس مەزگىلىندە قار قالىڭداپ, تەبىندەي المايتىن كەزدەردە ازىق-ت ۇلىك قورىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى بار. ۇساق اۋىلشارۋاشىلىعى مالدارىمەن سالىستىرعاندا كيىكتەر ولاردان 15-20 پروتسەنتكە ارتىق جەم-ءشوپ شىعىندايدى. كاسىپكەر ايتۋعان مۇقاشەۆتىڭ ايتۋىنشا, كيىكتى قولدا ءوسىرۋدىڭ قيىندىعى جوق. تەك, مەملەكەت تاراپىنان جەتكىلىكتى تۇردە قولداۋ جاسالۋعا  ءتيىس. جايىلىم ءبولىپ, سۋ كوزدەرىن كوپتەپ سالۋ قاجەت. كيىك دالادا سۋ بولسا, اۋىلدىڭ ماڭىنا جۋىمايدى. ال تۋعاننان قولعا ۇيرەنگەن جانۋار قورشاۋدى وزدىگىنەن ەشقاشان تاستاپ كەتپەيدى.

ايتۋعان مۇقاشەۆ, كاسىپكەر: — قورشاۋدىڭ ىشىندە بولعاننان كەيىن, تاعى دا قورشاۋدىڭ ىشىنەن شىعا المايتىنىن كىشكەنتاي كەزىنەن سەزىنگەننەن كەيىن, ول ءتىپتى قىستىكۇنى قار ارقىلى كەتىپ قالۋىنا بولادى. بىراق انا قورشاۋعا بالا كەزىنەن ۇيرەنگەننەن كەيىن ودان شىعىپ كەتەم دەگەن نە جوق. ەندى ول دا ينستينكتتىڭ ءبىر ءتۇرى دا. كىشكەنتاي كەزىندە ەكى  مەترلىك قورشاۋدان شىعا المايدى عوي. ونى تۇسىنگەننەن كەيىن ول ءۇشىن قورشاۋ ءبىر شەكارا, ودان اتتاپ كەتپەيدى. قاشىپ كەتكەنى, قار جاۋىپ, سەتكامەن بىردەي بولسا دا كەتىپ قالعان دەگەن نارسە جوق.

قازىر شارۋاشىلىقتا جەر اۋماعىن كەڭەيتۋ بويىنشا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر. ءسويتىپ, كيىك سانىن كوبەيتۋ كوزدەلىپ وتىر. ال كەلەسى جىلدان باستاپ تەرىسىن, ءمۇيىزىن ەكسپورتقا جونەلتۋ جوسپارى بار. سەبەبى, ءۇش جىلعا دەيىن كيىك تولىق جەتىلمەيدى. تاعى ءبىر ايتىپ وتەرلىگى, كيىك ءونىمىن ىشكى نارىقتىڭ كادەسىنە جاراتۋ بويىنشا دا جوسپار بار.