KО́KTEM NEGE «QARAО́ZEK ShAQ» ATALADY?

Tabıǵat jańaratyn mezgil – kóktem. Kóktem adam aǵzasyna da áser etedi. Deneni álsizdik jaılap, ımmýnıtet tómendeıdi.

Kún raıynyń da bir jylyp, bir sýýy áser etedi. Bul jaǵdaıda ne isteý kerek? «Kóktem keldi degenshe, kókteı berdi deseńshi». Qytymyr qystyń sýyǵy qaıtyp, maldyń aýzy kókke, pendeniń aýzy aqqa jetken shaq bul. Mundaıda kún raıy da qubylyp, adam aǵzasy álsizdik tanytyp jatady.

Birin uıqy qyssa, birinde sharshaý basym. Jýannyń jińishkerip, jińishkeniń úziler bul ýaqytyn qazaq «qaraózek shaq» deıdi. Bolat Bopaıuly, etnograf: — Adamdarda da sondaı vıtamındik jaqtan, qýattylyq jaqtan, qorektený jaqtan eki aı álsireıtin kezi bolady.

О́ıtkeni ystyq pen sýyq, aýanyń almasyp jatqany, jaryq pen qarańǵy teńelip, biri uzaryp biri qysqaryp jatqan kezde adamnyń boıyndaǵy minezindegi densaýlyǵyndaǵy zat almasý, aýa almasýyna baılanysty otteginiń jetispeýi. Kóktemgi tabıǵı ózgeris dárýmenderdiń jetispeýinen bolady deıdi mamandar.

Mundaı da aǵza álsirep, buǵan deıingi adam boıyndaǵy sozylmaly aýrýlar qozyp, bolmasa jańa aýrý juqtyrýy múmkin. Qaırat Qıyqbaev, allergolog-ımmýnolog dáriger: — Qazir kóktemde jazda allergııa bastalady.

Maýsymdyq allergııa dep ataımyz. Onyń negizgi sebebi shóptiń tozańyna baılanysty. Shóp tozań laqtyrady, soǵan ımmýnıteti tómen adamdar reakııa bere bastaıdy. Kóbinese murynmen kóz sımptomdary bolady.

Qaraózek shaq tórt túlikke de áser etedi. Súıegi juqaryp, jilik maıy azaıady. Bir jaǵynan kóbisi ishti bolǵan soń, qan shyǵarmaıdy.

Mundaıda jurt «qozy pisken joq, boıdaq isken joq» dep, soǵymnan qalǵan súrisin talǵajaý etedi. Bolat Bopaıuly, etnograf: — «Kókek aıy – kók ishek, mamyr aıy – maı ishek» degeni qystaı qorada shóppen bolmasa jyly jaqta jaıylymmen shyqqan maldardyń súıegi juqarady. Qaraózek shaq dep otyrǵany maldyń da jańaǵy jiligindegi jilik maıy jińishkerip, eti aıazdap, aryqtaı bastaıdy. Kókek aıynda jańa shyqqan kókti jegenmenen mal semire qoımaıdy. Jer ananyń tońy jibip, tabıǵat jańarǵan sátte adam aǵzasy da tazarady. Osy kezde barynsha kútinip, densaýlyqqa mán bergen jón.