Kómir elimizdegi energııanyń negizgi kózi bolyp qala beredi

Foto: Kaspıı

Qazaqstan álemdik kómir naryǵyndaǵy negizgi oıynshylardyń biri retindegi pozıııasyn saqtap keledi, alaıda el ishindegi suranystyń maýsymdyq aýytqýlaryna jáne logıstıkalyq shekteýlerge joǵary sezimtaldyq saqtalyp otyr. Osy jáne basqa da tujyrymdar «Kaspıı» taýar bırjasy» AQ jarııalaǵan analıtıkalyq esepte usynylǵan, dep jazdy qandastar.kz

Esep álemdik trendterdi, kómir sektorynyń ishki erekshelikterin qamtıdy, sondaı-aq áleýmettik mańyzy bar taýar mártebesine ıe kommýnaldyq-turmystyq kómirdiń (KTK) bırjalyq saýdasyn egjeı-tegjeıli taldaıdy.

Halyqaralyq energetıkalyq agenttiktiń (HEA) jańartylǵan málimetterine sáıkes, 2024 jyly álemdik kómir óndirý 9,15 mıllıard tonnaǵa jetti.

2022 jylǵy eń joǵary baǵadan keıin kómir baǵalary turaqtandy jáne Dúnıejúzilik banktiń boljamy boıynsha 2025 jyly tonnasyna $100 (avstralııalyq kómir) deıin 27%-ǵa, al 2026 jyly tonnasyna $95 deıin taǵy 5%-ǵa tómendeıdi dep kútilýde.

Osy oraıda Qazaqstan aıtarlyqtaı qorlary men turaqty óndirý deńgeıine ıe bola otyryp, negizgi óndirýshilerdiń biri retindegi pozıııasyn saqtap qaldy. Osylaısha, Qazaqstan kómirdiń eń kóp dáleldengen qoryna ıe, ıaǵnı 25-ten 33 mıllıard tonnaǵa deıingi elderdiń ondyǵyna kiredi, bul elimizge 200-300 jylǵa jetetin kómir qoryn qamtamasyz etedi.

Ishki naryq, ásirese kommýnaldyq-turmystyq kómir segmentinde, memlekettiń muqııat baqylaýynda, óıtkeni bul resýrstyń áleýmettik mańyzy joǵary.

Kómir Qazaqstandaǵy otynnyń negizgi túri bolyp tabylady, bastapqy energııany tutyný qurylymynda shamamen 50% quraıdy. Kómir sonymen qatar jylý energııasynyń negizgi kózi, onyń úlesi 80% quraıdy. Kómir salasynyń Qazaqstannyń JIО́-ge qosqan úlesi orta eseppen 0,7%-dan 1,1%-ǵa deıin. Jumyspen qamtýdaǵy kómir sektorynyń tikeleı úlesi az, shamamen 0,5% (shamamen 33 000 jumys orny), alaıda onyń ekonomıkalyq mańyzy Qaraǵandy jáne Pavlodar oblystary sııaqty kómir óndirýshi jáne kómir tutynýshy óńirler úshin jergilikti deńgeıde anaǵurlym aıqyn baıqalady.

Kómir energııasynyń tómen quny – el ekonomıkasynyń mańyzdy básekelestik artyqshylyqtarynyń biri.

2024 jyly elde baǵanyń ósýi baıqaldy: qyrkúıekte kómir óndirý úshin tas kómirdiń ortasha quny tonnasyna 17 676 teńgeni qurady, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 9,8%-ǵa joǵary. О́ńirlerdegi tutynýshylar úshin baǵalar aıtarlyqtaı ózgerip otyrady – tonnasyna 8 myńnan 26 myń teńgege deıin.

Esep 2025 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda «Kaspıı» bırjasynda kómir saýdasy qatysýshylardyń qyzyǵýshylyǵy turaqty túrde joǵary bolǵanyn kórsetedi: kómirge eń joǵary suranys 1 095 280 tonnaǵa jetti, usynys – 543 myń tonnadan astam, al jasalǵan mámileler kólemi 290 myń tonnadan asty.

Kezeńdegi ortasha kórsetkishter suranys boıynsha 652 myń tonnadan astam, usynys boıynsha 252 myń tonnaǵa jýyq jáne naqty mámileler boıynsha 140 myń tonnadan astam. Eń úlken belsendilik qańtar men sáýir aılarynda, iri jetkizýshiler saýdaǵa qosylǵan kezde boldy.

Jalpy, bırja saýdasy baǵa ındıkatorlaryn qalyptastyrýǵa jáne kommýnaldyq-turmystyq kómirdi jetkizýdi uıymdastyrýǵa yqpal etedi.

«Búgingi tańda kommýnaldyq-turmystyq kómirdiń bırjalyq saýdasy baǵa belgileýdiń ashyqtyǵyn, jetkizilimderdiń turaqtylyǵyn qamtamasyz etýde jáne deldaldar sanyn azaıtýda óte mańyzdy ról atqarady.

Bizdiń taldaýymyz kórsetkendeı, mundaı tetikter sapany baqylaý jáne manıpýlıaııalardyń aldyn alý arqyly baǵanyń ádil qalyptasýyna yqpal etedi, al bolashaqta olardyń naryqty retteý quraly retindegi mańyzy arta túsedi.

Qysqa merzimdi jáne orta merzimdi perspektıvada kómir bizdiń elimiz úshin basym róldi saqtap qalady jáne Qazaqstanda energııanyń negizgi kózi bolyp qala beredi», – dep atap ótti «Kaspıı» taýar bırjasy» AQ prezıdenti Murat Qadısov.