جاڭالىقتار
كرەديتتى كەشىرۋگە باعىتتالعان جاڭا زاڭ كۇشىنە ەنەدى
بانكتەرگە كەيبىر بورىشكەرلەرىنىڭ باسپاناسىن تارتىپ الۋىنا تىيىم سالىناتىن جاعدايلار بەكىتىلدى,-دەپ حابارلايدى Qandastar.kz
تاياۋدا, 2024 جىلعى 19 ماۋسىمدا پرەزيدەنت «قر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە كرەديت بەرۋ كەزىندە تاۋەكەلدەردى بارىنشا ازايتۋ, قارىز الۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ, قارجى نارىعىن رەتتەۋدى جانە اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىنا قول قويعانى ءمالىم.
بىراق بۇل قۇجات ءازىر كۇشىنە ەنبەيدى. ءماجىلىستىڭ تۇسىندىرۋىنشە, بۇل زاڭ العاشقى رەسمي جاريالانعان كۇنىنەن كەيىن كۇنتىزبەلىك 60 كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى. ياعني, بيىلعى قىركۇيەك ايىنىڭ اياعىنا قاراي ىسكە قوسىلادى.
زاڭنىڭ ءبىراز جاڭالىعى بار. ول حالىقتىڭ بورىشتىق جۇكتەمەسىنىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋگە قاتىستى بىرقاتار ەرەجەلەردى قامتيدى. ناقتىلاعاندا, ازاماتتاردىڭ بورىشىنىڭ ءوسۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن:
- تولەمىن ەنگىزۋ توقتاتىلعانىنا 90 كۇننەن اسقان بەرەشەگى بار ادامدارعا كەپىلسىز جاڭا تۇتىنۋشىلىق قارىزدار بەرۋگە تىيىم سالىنادى. بۇل تىيىم زاەمدى قايتا قارجىلاندىرۋعا جۇرمەيدى.
- اسكەرگە شاقىرىلعان جىگىتتەردىڭ كرەديتى بولسا, مەرزىمدى اسكەري قىزمەتىن وتكەرۋى كەزىندە جانە دەموبيليزاتسيادان كەيىن 60 كۇن ىشىندە ونىڭ العان قارىزىنا سىياقى ەسەپتەلمەيدى.
- موراتوري ەنگىزىلدى: 2026 جىلعى 1 مامىرعا دەيىن بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا ازاماتتاردىڭ قارىزىن كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەرگە بەرۋگە تىيىم سالىندى.
- بۇل موراتوري اياقتالعان سوڭ, 2026 جىلعى 1 مامىردان باستاپ جەكە تۇلعالاردىڭ بەرەشەكتەرىن كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەرگە ساتۋ شارتتارى قاتاڭداتىلادى. اتاپ ايتقاندا, تەك بەرەشەك تۋىنداعان كۇننەن 24 اي (2 جىل) وتكەن جانە بەرەشەكتى رەتتەۋ جونىندەگى راسىمدەر مىندەتتى تۇردە جۇرگىزىلگەن جاعدايدا عانا قارىز الۋشىنىڭ بورىشىن كوللەكتورلارعا تابىستاۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
- ەگەر بانك جانە ميكروقارجى ومبۋدسمەندەرى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا جاتاتىن بورىشكەردىڭ شاعىمىن قاراپ جاتسا, سول مەرزىم ىشىندە بانكتەر مەن مقۇ-لارعا ول ادامنىڭ كەپىلگە قويعان جىلجىمايتىن مۇلكىن تارتىپ الۋعا تىيىم سالىنادى. شاعىم قاراۋ اياقتالعان سوڭ – رۇقسات.
- الەۋمەتتىك وسال توپقا جاتاتىن ازاماتتار ەندى بۇعان دەيىن بانك بالانسىنا ءوتىپ كەتكەن جالدامالى باسپاناسىن كەرى ساتىپ الۋ قۇقىعىنا يە بولادى.
- كامەلەتكە تولماعان بالالارى بار وتباسىلاردى جانە ءى, ءىى توپ مۇگەدەكتەرىن جىلىتۋ ماۋسىمىندا جالعىز باسپاناسىنان ماجبۇرلەپ شىعارۋعا تىيىم سالىنادى. قىس اياقتالعان سوڭ قۋىپ شىعۋعا – رۇقسات.
- كوللەكتورلار, جەكە سوت ورىنداۋشىلارى, قارجى ۇيىمدارى الىپ قويا المايتىن جانە بەرەشەكتى ماجبۇرلەپ ءوندىرىپ الۋ شارالارىن قابىلداعاندا بورىشكەردىڭ بانكتىك شوتىندا قالۋعا ءتيىس اقشا سوماسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ (بيىل 43 407 تەڭگە) ەكى ەسەلەنگەن مولشەرىنە (86 814 تەڭگە) دەيىن ۇلعايتىلدى.
جاڭا زاڭ جوباسى جاڭاشىلدىقتارىنىڭ ءبىر بولىگى الاياقتىقپەن كۇرەسكە قاتىستى. مىسالى, ەگەر ونلاين كرەديتتى الاياقتاردىڭ راسىمدەگەنى سوتتا دالەلدەنسە جانە سۋديا ءتيىستى ۇكىم شىعارسا, ونداي كرەديتتەر كەشىرىلەدى.
«زاڭ قولدانىسقا ەنگىزىلگەن كۇننەن باستاپ, الاياقتاردىڭ ىقپالىمەن راسىمدەلگەنىن دالەلدەيتىن سوت اكتىلەرى بار بەرەشەكتەر تەگىس كەشىرىلەدى. الاياقتىق ارەكەتتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن ونلاين قارىزدار بويىنشا مىندەتتى تۇردە بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ ەنگىزىلدى. بۇعان دەيىن كرەديتتىك بيۋرودا ازاماتتاردىڭ نەسيە الۋدان ەرىكتى تۇردە باس تارتقانى تۋرالى مالىمەت بولعان جاعدايدا قارىز بەرۋگە تىيىم سالىنعان ەدى. وسى زاڭدا اتالعان تىيىمدى بۇزا وتىرىپ بەرىلگەن قارىزدار بويىنشا بەرەشەكتى قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ كەشىرۋ تالابى ەنگىزىلدى. بىراق بۇل تىيىم لومباردتار بەرگەن ميكروكرەديتتەرگە تارالمايدى», – دەپ ءتۇسىندىردى اقوردا.
بۇل زاڭعا قاتىستى ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ دەپۋتاتتارعا جازباشا تۇسىنىكتەمە بەردى.
ونىڭ ايتۋىنشا, كرەديتتەردى راسىمدەۋمەن بايلانىستى الاياقتىق قىلمىستاردى اشكەرەلەۋ جانە جولىن كەسۋ ماقساتىندا ءىىم باس پروكۋراتۋرامەن, ۇلتتىق بانكپەن, قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىمەن, قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگىمەن بىرلەسىپ, تۇراقتى نەگىزدە تالداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە.
«سونىڭ نەگىزىندە جۇيەلى شارالار, زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر قابىلدانىپ جاتىر. مىسالعا, قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگى ازىرلەگەن, «كرەديت بەرۋ كەزىندە تاۋەكەلدەردى بارىنشا ازايتۋ, قارىز الۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ, قارجى نارىعىن رەتتەۋدى جانە اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى جەتىلدىرۋ» ماسەلەلەرىنە ارنالعان جاڭا زاڭ بيىل كۇشىنە ەنەدى. وعان سايكەس, ەگەر كرەديت كليەنتتىڭ قاتىسۋىنسىز, الاياقتىق جولمەن راسىمدەلگەنى انىقتالسا جانە ءتيىستى سوت شەشىمى زاڭدى كۇشىنە ەنسە, مۇنداي جاعدايدا قارجى ۇيىمى كليەنتتەن قارىزدى وتەۋدى تالاپ ەتۋىن دوعارادى جانە كليەنتكە كەلتىرىلگەن شىعىندى وتەيدى», – دەدى پرەمەر-مينيستر.
اتالعان زاڭنىڭ تالابىنا سايكەس, مۇنداي جاعدايدا بانك نەمەسە ميكروقارجى ۇيىمى زارداپ شەككەن ازاماتتىڭ ب ۇلىنگەن كرەديتتىك تاريحىن تازالاپ بەرۋگە مىندەتتەلەدى.
زاڭ بويىنشا «قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساۋعا ىقپال ەتكەن ءمان-جايلاردى جويۋ شارالارىن قابىلداۋ تۋرالى ۇسىنىمنىڭ, نە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قارىز الۋشىنى جابىرلەنۋشى دەپ تانۋ تۋرالى قاۋلىسىنىڭ نەگىزىندە بانك, سونداي-اق بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىم كۇنتىزبەلىك 3 كۇننەن كەشىكتىرمەي:
- بىرىنشىدەن, كليەنتتەن بانكتىك قارىزى بويىنشا بەرەشەكتى ءوندىرىپ الۋ جۇمىستارىن دوعارادى.
- ەكىنشىدەن, زارداپ شەگۋشىنىڭ ۇستىنەن سوتقا تالاپ-ارىز بەرۋ جۇمىسىن توقتاتادى;
- ۇشىنشىدەن, بانكتىك قارىز بويىنشا بەرەشەگى بار دەگەن جازبالاردى جويۋ ارقىلى كليەنتتىڭ كرەديتتىك بيۋرولارداعى كرەديتتىك تاريحىنا وڭ تۇزەتۋلەر ەنگىزەدى.
«بانك, بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىم كليەنتتىڭ قاتىسۋىنسىز, الاياقتىق تاسىلمەن بانكتىك قارىزدى رەسىمدەۋ فاكتىسى بەلگىلەنگەن, زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت اكتىسى بار بانكتىك قارىز بويىنشا كليەنتتىڭ بەرەشەگىن ەسەپتەن شىعارۋ تۋرالى شەشىم جانە وسى بانكتىك قارىز بويىنشا بۇرىن ۇستالعان (تولەنگەن) سومالاردى كليەنتكە قايتارۋ شارالارىن قابىلدايدى», – دەلىنگەن جاڭا زاڭدا.
