Qursaq naryǵy: Qazaqstanda sýrrogat analardyń quny qansha

Foto: ulysmedia

50 jasynda ana atanǵan belgili prodıýser Baıan Alagózovanyń súıinshi habarynan keıin Qazaqstanda sýrrogat analar qyzmeti jaıly bilgisi keletinder kóbeıdi. Árıne, Alagózova qyzynyń ómirge qandaı jolmen kelgenin ashyq aıtpady. Qursaq ana bótenniń balasyn qalaı ómirge ákeledi? Bul qyzmet zańmen rettelgen be? Sýrrogat ana kómegine kimder júgine alady? Jatyryn jalǵa beretin áıelderdiń tabysy qansha? Sábıge kimniń geni beriledi? Kóptiń kókeıindegi osy suraqtarǵa jaýap izdedik..

QAZAQSTANDA SÁBI SÚIE ALMAITYNDAR KО́BEIDI

Resmı derekterge súıensek, elimizde árbir altynshy otbasy bala súıý baqytyna bólene almaıdy. Perzenti joq juptardyń 45 paıyzy jasandy uryqtandyrý tehnologııalary arqyly ata-ana atana alady. Al qalǵan 55 paıyzy artynda urpaq qaldyrǵysy kelse, ne bala asyrap alady, ne sýrrogat ananyń kómegine júginedi.

Sýrrogat ana – bala súıýge múmkindigi joq erli-zaıypty úshin qosalqy reprodýktıvtik ádister men tehnologııalar qoldanylǵannan keıin qursaq kóteretin jáne bala týatyn áıel.

2004 jyldyń 16 shildesinde qabyldanǵan «Adamnyń urpaqty bolý quqyqtary jáne olardy júzege asyrý kepildikteri týraly» QR zańynda «sýrrogat ana» uǵymy zań júzinde bekitildi. Osy qujat boıynsha elimizde adamdy klondaýǵa tyıym salyndy, al erli-zaıyptylarǵa sýrrogat ana qyzmetine júginý quqy berildi. Sodan beri qursaǵyn jalǵa berýshi kelinshekter nápaqasyn qymsynbaı taýyp júr.

Alaıda jatyryn jalǵa berý arqyly tabys tapqysy keletinderdiń bári birdeı sýrrogat ana bola almaıdy. Zań bekitken talaptarǵa saı keletinder ǵana bóten otbasyǵa bala súıý baqytyn syılaı alady. QR «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» kodeksiniń 56-baby boıynsha:

• jasy 20-35 aralyǵynda;
• óziniń deni saý balasy bar, tabıǵı jolmen bosanǵan;
• zııan ádeti joq;
• fızıkalyq, psıhıkalyq jáne reprodýktıvti densaýlyǵy kanaǵattanarlyq jáne medıınalyq uıymnyń qorytyndysymen rastalǵan áıelder qursaq ana bola alady.

JATYR JALDAÝ – ERIKKENNIŃ ERMEGI EMES

Batys elderinde músinin buzǵysy kelmeıtin, mansap jolyn toqtatýǵa qulyqsyz, 9 aı, 9 kún bala kóterýdi azap kóretin áıelder ana baqytyna bólený úshin ózgeniń jatyryn jaldaıdy. Qazaqstanda mundaıǵa tyıym salynǵan. Elimizde sýrrogat ana qyzmetine júginý – erikkenniń ermegi emes. Densaýlyq jaǵdaıyna baılanysty shyn muqtajdarǵa ǵana ruqsat beriledi.

Tarqatyp aıtsaq, tómende atalǵan jaǵdaılardy bastan ótkergen otbasylar qursaq anamen kelisimge kele alady:

• jatyry joq (týa bitken nemese ómirde dýshar bolǵan dert kesirinen);
• sábıdiń damýy kezinde nemese aýrýlar nátıjesinde qýystyń nemese jatyr moınynyń deformaııasy;
• endometrııa patologııasy: endometrııa atrofııasy, emdeýge kelmeıtin jatyr qýysynyń sınehııasy;
• júkti bolýǵa múmkindik bermeıtin somatıkalyq aýrýlar;
• joǵary sapaly embrıondardy birneshe ret qabyldaǵanyna qaramastan EKU-nyń sátsiz áreketteri.

Sýrrogat ana qyzmetine júginetin áıeldiń jumyrtqa jasýshasy EKU proedýrasy arqyly kúıeýiniń bıologııalyq materıaldarymen uryqtandyrylady. Embrıon daıyn bolǵanda ony úshinshi áıeldiń, ıaǵnı qursaq ananyń jatyryna salady. Sýrrogat ana sábıdi 9 aı kóterip, dúnıege ákeledi de, tapsyrys berýshilerge – balanyń bıologııalyq ata-anasyna tabystaıdy.

Osy oraıda, qoǵamda bala qursaq ananyń genderin qabyldaýy múmkin degen alańdaýshylyq bar. Alaıda dárigerler genetıkalyq turǵyda sýrrogat ana genderiniń balaǵa berilýi múmkin emes ekenin aıtady. О́ıtkeni embrıon hromosomalardyń jartysyn anasynan, jartysyn ákesinen alady, ıaǵnı barlyq 23 jup hromosoma bıologııalyq ata-anadan beriledi.

BIOLOGIIaLYQ ATA-ANANYŃ MINDETI

Sýrrogat ana men onyń qyzmetine júginýshi jup bárin salmaqtap, bir sheshimge kelgennen keıin notarıaldy kýálandyrylǵan kelisimshart jasalady. QR «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» kodeksiniń 57-babyna sáıkes, erli-zaıyptylar, ıaǵnı tapsyrys berýshiler sýrrogat ana bolý shartyn jasasqanda sýrrogat ananyń medıınalyq tekseristen ótýi, qosalqy reprodýktıvtik ádister men tehnologııalardy qoldanýy kezindegi materıaldyq shyǵyndardy kóterýge, qosalqy reprodýktıvtik ádister men tehnologııalardy qoldanatyn medıınalyq uıymdarǵa fızıkalyq, psıhıkalyq densaýlyǵy týraly medıınalyq qorytyndyny, sonymen qatar medıko-genetıkalyq tekseris nátıjelerin usynýǵa, júktilik, bala týý jáne bala týǵannan keıingi kezeńde 56 kún boıy, al, eger de júktilik jáne bala týýǵa baılanysty qıyndyqtar týyndap qalsa, bala týǵannan keıin 70 kún boıy sýrrogat ananyń medıınalyq qyzmet boıynsha shyǵyndaryn tóleýge mindetti.

Al óz kezeginde sýrrogat ana júıeli túrde dárigerge qaralýǵa jáne onyń usynymdary men taǵaıyndaýlaryn qatań tártipte oryndaýǵa, júktiliktiń ótýi týraly onymen shart jasasqan tulǵalardy aqparattandyrýǵa, týylǵan balany bıologııalyq ata-anasyna berýge mindetti. Zańǵa sáıkes, sýrrogat ana týǵan balany ózimen shart jasasqan adamdarǵa berýden bas tartýǵa, sondaı-aq ózge adamdarǵa berýge quqyǵy joq. Al sýrrogat ananyń jatyryn jalǵa alǵan erli-zaıypty baladan bas tartqan jaǵdaıda sýrrogat anadan materıaldy shyǵyndardyń ornyn toltyrýdy talap ete almaıdy. Eger erli-zaıyptylar, ıaǵnı tapsyrys bershiler baladan bas tartsa, oǵan ana bolýǵa óz tilegi boıynsha sýrrogat ana quqyly, al, eger ol da sábıden bas tartsa, náreste memlekettiń qamqorlyǵyna ótedi.

QURSAQ NARYǴYNDAǴY BAǴA

Qoıylatyn talaptardyń qatańdyǵyna qaramastan, elimizde qursaq ana bolýǵa qushtar áıelder óte kóp. Jelide mundaı qyzmet usynatyn agenttikterdiń jarnamasynan kóz súrinedi. Solardyń biri – Legal Surrogacy agenttigi. Keńsesi Almatyda, osy qaladaǵy reprodýkııa klınıkalarymen jumys isteıdi. Saıtyndaǵy aqparatqa súıensek, agenttik sýrrogat analardy densaýlyq jaǵdaıy boıynsha qatań irikteden ótkizedi jáne embrıon jatyrǵa salynyp, bala aman-esen dúnıege kelgenge deıin barlyq proesti qadaǵalaıdy.

«Biz Almatydaǵy eń úzdik reprodýkııa klınıkalarymen yntymaqtasamyz jáne sýrrogat ana qyzmetteri kúrdeli nemese tyıym salynǵan elderdiń qaısynda ata-analar men sýrrogat analar joǵary sapaly qyzmet kórsetetinin bilemiz. Qazaqstanda qaýipsiz jáne jaıly qonystanýǵa bar jaǵdaı jasalǵan, sondaı-aq tabıǵaty óte ádemi, qonaqjaı adamdar jáne sizdiń armanyńyzdy júzege asyrýǵa kómektesetin zamanaýı medıına bar», – dep agenttik sheteldikterge de qulaqqaǵys jasapty.

Sýroggat ana izdegen klıentterdiń biri retinde habarlasyp, qyzmet qunyn suradyq. Agenttik ókiliniń aıtýynsha, daıyn, senimdi qursaq anany taýyp bergeni úshin uıymǵa 1 mln teńge tóleısiz. Al jatyryn usynatyn áıelge 9 aı boıy 200 myń teńge jalaqy,  kıim-keshek alýǵa 150 myń kóleminde bir rettik tólem jáne balany dúnıege ákelgen soń 6 mln teńge syıaqysyn sanap beresiz. Budan bólek, EKU proedýralary men dári-dármek shyǵynyn da óz moınyńyzǵa alasyz. Iaǵnı, sýrrogat ananyń qursaǵyn jalǵa alǵyńyz kelse, qaltańyzda kemi 10 mln teńgeńiz bolýy qajet.

Qazaqstandaǵy tanymal sýrrogat ana ortalyqtarynyń biri – «Bolashaqtaǵy» kelinshekterdiń de qyzmet aqysyn suradyq.

«Tájirıbesi joq sýrrogat ananyń aqysy tapsyrys berýshi QR azamattary bolsa, eń azy 5 mıllıon teńgeden bastalady. Al tájirıbesi bar sýrrogat ana qyzmetiniń quny 7 mıllıon teńgeden bastalady. Eger balanyń bıologııalyq ata-anasy sýrrogat anaǵa júktilik kezinde turatyn úı taýyp bermeıtin bolsa, sýrrogat ana aı saıyn 300 myń teńge alyp otyrady. Degenmen ádette sýrrogat ananyń kópshiligine turǵyn úı beriledi, sondyqtan aı saıynǵy tólenetin soma azaıady. Sýrrogat ana bosanǵannan keıin densaýlyǵyn qalpyna keltirip, emdelýi úshin shamamen – 400-500 myń teńge ótemaqy tólenedi. Eger áıel balany kesar tiligi arqyly bosanatyn bolsa, em alý úshin ótemaqy somasy 1 mıllıon teńgeden bastalady. Sýrrogat anadan dúnıege egizder kelse, ótemaqy somasy 1,5 mıllıon teńgeden joǵary bolady», – deıdi ortalyq ókili.

SÝRROGATTYQPEN TURMYSYN TÚZEGENDER KО́P

Negizi 2008 jyly qarashada qalanǵan «Bolashaq» sýrrogat ana ortalyǵynyń búgingi kúnge deıin júzdegen erli-zaıyptynyń ata-ana bolý armanyn oryndaýǵa kómektesken. Ortalyq arqyly nápaqa taýyp júrgen sýrrogat analardyń deni qaryzynan qutylyp, turmysyn túzep úlgeripti. Jatyryn jalǵa berip tapqan tabysyna baspana alǵandary da az emes eken.

«Birinshi ret sýrrogat ana boldym. Bastapqyda qalaı bolar eken dep qoryqtym, biraq qorqatyn eshteńe joq eken. Bul meniń uryǵym emes, tapsyrys berýshilerdiń balasy. Men tek týyp berem. Balasy joq adamdarǵa qýanysh syılaımyz. Olar bizge aqshalaı kómek beredi. Qaryzymnan qutylyp alsam, ekinshi ret taǵy sýrrogat ana bolamyn», – deıdi qomaqty syıaqyǵa ıe bolǵan kelinshekterdiń biri.

Qazaqstanda sýrrogat ana qyzmeti zańdastyrylǵaly beri 20 myń­nan astam bala jat qursaqta dúnıege kelipti. Biraq bul  qyzmet din ókilderi men keıbir ǵa­lymdardyń arasynda áli de daý týǵyzyp keledi. Ǵalymdar balaǵa qursaq anasynan ge­netıkalyq aqaýlardyń berilý múmkindigin joq­qa shyǵarmaıdy. Sonymen birge bala­nyń psıhologııalyq beıimdelýi de másele re­tinde qarastyrylady. Eger ol ózin ana­sy­nyń emes, basqa áıeldiń dúnıege ákelge­nin bilse, bul ony tolǵandyrýy, psıhıka­sy­na keri áser etýi múmkin deıdi ma­mandar.

KО́P ELDE RUQSAT JOQ

Bizdiń elde sýrrogattyq – tapsyrys berýshige de, qyzmetin usynýshyǵa da qolaıly jol. Al álemniń kóp elinde oǵan zańmen shekteý qoıylǵan. Máselen, Franııa, Germanııa, Avstrııa, Norvegııa, Qytaı, Shveııada bul qyzmetke úzildi-kesildi tyıym salynǵan. Kanada, Izraıl, Ulybrıtanııa, Avstralııa, AQSh-tyń birneshe shtattarynda belgili bir kommerııalyq kelisimmen sýrrogat ana atanýǵa ruqsat joq.

Úndistanda bul qyzmet endi ǵana qoldanysqa enip jatyr, alaıda eldegi qursaq analar zańmen tyıym salynǵan memleketterdiń azamattaryna qyzmet kórsetpeıdi. Musylman elderinde sýrrogat ana qyzmeti ıslam dinine qaıshy dep tanylǵan. Sondyqtan resmı túrde tek Iranda ǵana ruqsat etilgen.

Al postkeńestik elderde sýrrogat ana ataný kommerııalyq múddeni kózdeıdi. Ýkraınada, Reseıde bul is áldeqashan jolǵa qoıylǵan.

JAT QURSAQTA О́SKEN JULDYZDY BALALAR

Qursaq ana qyzmetine suranystyń artýyna álemge áıgili óner juldyzdarynyń yqpaly bar. Máselen, Maıkl Djeksonnyń uly hanzada Maıkldiń 2002 jyly sýrrogat anadan týǵany jasyryn emes. Reseı estradasynyń prımadonnasy Alla Pýgacheva men kúıeýi Maksım Galkın de sýrrogat ananyń kómegine júginip, Garrı men Elızaveta atty egiz sábıdiń ata-anasy atandy. Fılıpp Kırkorovqa qursaq ana eki bala týyp berdi. 2011 jyly Kırkorovtyń Alla-Vıktorııa atty qyzy jáne Martın esimdi uly ómirge keldi.

Amerıkalyq model, jeli juldyzy Kım Kardashıan da tórt balasynyń ekeýin sýrrogat ana ómirge ákelgenin jasyrmaıdy. Sondaı-aq, áıgili fýtbolshy Krıshtıaný Ronaldýdyń úsh balasyn qursaq ana týǵan.