«Qyrǵyzdyń kıiz úıi tur»: Kóshpendiler oıyndarynda nege otandyq ónim qoıylmaǵan?

Foto: ashyq derekkóz

Halyqta qyzyǵýshylyq bar, biraq naryqtyń damýyna jaǵdaı jasalmaǵan. Bul – otandyq kıiz úı óndirýshi Altynaı Táńirbergenovanyń pikiri. Ol óziniń kıiz úı óndirisin arnaıy tehnologııamen, bir standartpen shyǵarýdy jolǵa qoıǵan eldegi jalǵyz kásipker ekenin aıtady. Alaıda ol memlekettik organdardyń ulttyq ónimniń naryqqa shyǵýyna, eldegi osy ónim túrine degen suranys pen usynystyń ortasynda dáneker bola almaı otyrǵanyna nalıdy.

Aıtýynsha, Astanada óndirispen turaqty aınalysatyn kásiporyn bola tura Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń uıymdastyrýshylarynan esh tapsyrys túspegen. Halyq Uni tilshisi kásibı kıiz úı óndirisiniń qalaı júrip jatqanyn jáne onyń naryqqa dendep enýine ne kedergi bolyp otyrǵanyn kásipkerden bildi.

Altynaı Táńirbergenovanyń sózinshe, elordadaǵy dúnıejúzilik oıyndar alańynda qyrǵyz óndirisinen shyqqan kıiz úıler men temir kıiz úıler tur.

Resmı aqparat boıynsha Kóshpendiler oıyndarynda elimizdiń 20 óńiri úsh kıiz úıden ákelmek, sóıtip, barlyǵy 60 kıiz úı tigilýge tıis. Olar qalanyń 4 aýdanynda uıymdastyrylatyn etnoaýyldarda ornalaspaq. Biraq ol jerlerde qurylatyn kıiz úılerdiń qaı jaqtyń óndirisi ekeni belgisiz. Onyń ústine, sapasy men birkelki standarty bar-joǵy da aıtylmaǵan. Al otandyq ónim sanalatyn elordalyq óndiriste kerege-ýyǵy men shańyraǵy, bosaǵasy – báriniń súıegi bir tehnıkada jasalatyndyqtan standarty da birdeı.

Táńirbergenovanyń sózinshe, qazir elimizde kıiz úıdi eshkim óndirispen shyǵarmaıdy. Qoldan jasaıtyndar ǵana kezdesedi. Biraq qoldan jasalatyndyqtan, bir aıda bir kıiz úı ǵana shyǵara alady. Al bul óndiris erekshe, 6 qondyrǵy shańyraqty, keregeni, ýyqty bólek shyǵara alady.

Qazir elimizde keń qoldanylatyn Qyrǵyzstannan ákelinetin nusqasynda kıiz úı qańqasy aǵashtan kesip qolmen jonyp jasalady. Al otandyq óndiriste aq qaıyńdy mynadaı jalpaq juqa taqtaı retinde kesip alyp, ýyq-kerege súıegin 14 qabat shponnan jasaıdy. Onyń bári arnaıy tehnıkada daıyndalady.

Kerege men ýyq, shańyraqtyń bári osy tehnıkalarda birkelki ólshemmen shyǵady. Tehnıka demekshi, munyń bári qoldan jasalǵan, elimizde basqa esh jerde kezdespeıtin kıiz úı jasaýǵa arnalǵan arnaıy qondyrǵy. Qaıyń shpondary kıiz úı kólemine qaraı 10-nan asa qabattalyp, belgili bir temperatýrada japsyrylady. Odan soń ol synbaıdy ári bir standart bolǵandyqtan, kez kelgen bólshegi ońaı aýystyrylady.

Kásipkerdiń aıtýynsha, ótken «Naýryz» merekesinde qalada boıynsha, tipti ákimshilik ǵımaratynyń aldynda da qyrǵyzdyń kıiz úıleri turǵan.

Biz olardy jaqsy tanımyz. О́ndiris barysynda olarmen aralasamyz. Mamyrda Qyzyltý aýylyna baryp keldik. Sol jerde qyrǵyz baýyrlarymyzdyń óndirisin kórdik. Bir otbasy bir aıda bir kıiz úı shyǵarady. О́te kúrdeli, qıyn jumys. Eger bizge aldyn ala «osynsha danasy kerek» dep tapsyrys berse, óz logotıpimizdi shyǵaryp, Astanaǵa sáıkes árlep, zamanaýı úlgide jasap berer edik, – deıdi Altynaı Táńirbergenova.

Onyń aıtýynsha, qazir qol astynda 5 adamǵa jumys berip otyr. Degenmen óndiristi ulǵaıtýǵa, jumysshylaryn 100 adamǵa deıin jetkizýge múmkindik bar. Bir ǵana Astanadaǵy 100 mektepten tapsyrys tússe, onyń ózi mol tabys. Sebebi tehnıkalarynyń bir kúnde bir kıiz úı shyǵara alatyn múmkindigi bar, sondyqtan kez kelgen kólemdegi tapsyrysty qabyldaı alatynyn aıtady.