QYZYLORDA OBLYSYNDA SAÝYSQANDYQ PETROGLIFTERINIŃ MAŃY TAZALANDY

«Taza Qazaqstan» akııasy aıasynda Qyzylorda oblysy aýmaǵyndaǵy Saýysqandyq petroglıfteriniń mańy tazalanyp, tal egildi,

Bir ókinishtisi, tarıhı mekenge saıahattap kelýshilerdiń ishinen tasqa qashalǵan jazbalardy búldirip ketip jatqandar da kezdesedi. Qundy murany saqtaý úshin qandaı sharalar qolǵa alynǵan? Qadym zamandardyń qoltańbasyn tósine basqan Saýysqandyq shatqalynyń tórt buryshyna arnaıy taqta qoıylyp, memlekettiń erekshe qorǵaý aımaǵy dep belgilengen.

Alaıda Qarataýǵa saıahattap kelýshiler tumsa tabıǵatpen birge qundy eskertkishti de búldirip ketip jatyr, – deıdi ǵalymdar.  Saǵymbaı Murǵabaev, arheolog: — Saýysqandyq petroglıfteriniń keremeti – bul jerde bir jaǵynan otyryqshy mádenıeti, Andronov mádenıetimen kóshpendi metallýrgterdiń shekaralasyp jatqan aımaq bolyp sanalady. Qazirgi tańda Saýysqandyq petroglıfteriniń saqtalý jaǵdaıy óte nashar, ásirese kireberis jaǵy qatty buzylyp jatyr.

Nurlan Jaqypbekov, tilshi: — Myna jerden qazaqtyń kıiz úıine uqsas beıneni baıqaýǵa bolady. Bul eki bólikke bólingen. Erler jáne áıelder bólmesi bar. Bul – erte túrik dáýiri kezeńinde salynǵan sýret, – deıdi mamandar. Sol ýaqyttaǵy adamdardyń baspanasy da qazaqtyń qarasha úıine uqsaǵan. Ortalyq Azııadaǵy eń úlken Saýysqandyq petroglıfteri 7 shaqyrymdaı aýmaqqa sozylyp jatyr jáne 10 myńdaı sıýjetten turady. Ǵalymdar: «bul beıneler áıgili Tańbaly tastan kem túspeıdi», – degen pikir aıtady.

Nurlybek Myńjasov, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty: — Bizdiń dáýirimizge deıin 3800-4000 jyldaı ýaqytta qamtıtyn, sodan bizge jetken mura. Bundaǵy amorfty beıneler, túrli keskindemeler, bári – sonaý qola ǵasyrdan beri qaraı kele jatqan dúnıeler. Bul bolashaqta qoryqqa aınalsa, bul bizdiń Qyzylorda oblysynyń keremet týrıstik nysanyna aınalar edi. Buǵan dúnıejúziniń týrısteri keler edi. Tasqa qashalǵan rýhanı qundylyq – IýNESKO-nyń dúnıejúzilik muralarynyń aldyn ala tizimine engen Aqmeshit atyrabyndaǵy 9 eskertkishtiń biri. Aldaǵy ýaqytta bul jerdi qoryq muraıjaıyna aınaldyrý josparlanyp otyr, – deıdi mamandar.

Erǵazy Aldanazarov, oblystyq tarıhı-mádenı eskertkishterdi qorǵaý ortalyǵynyń dırektory: — Shlagbaým qoıyp, kirgizý tártibin qatań baqylaýǵa alyný kerek dep esepteımin jáne ol jóninde jumystar atqarylyp jatyr. Týrısterdi tartý maqsatynda osynyń aýmaǵynda mýzeı ashý degen sııaqty josparlar bar. Tabylǵan osy jerdegi jádigerlerdi saqtap qalý maqsatynda mýzeı ashý kún tártibinde tur. «Tazaq Qazaqstan» ekologııalyq akııasy aıasynda óńirdegi mádenıet salasynyń qyzmetkerleri osy Saýysqandyq shatqalynyń mańyn qoqystan tazartyp, qaraǵash kóshetterin ekti. О́ńirde «Kıeli meken» aptalyǵynda 400-ge jýyq tarıhı-mádenı eskertkishtiń mańy retke keltirilip, 5 myń túp aǵash egildi. 80-nen astam tanymdyq shara uıymdastyryldy.