مەملەكەت باسشىسى One Water سامميتىنە قاتىستى

فوتو: اقوردا

قاسىم-جومارت توقاەۆ ساۋد ارابياسىنىڭ استاناسىندا ءوتىپ جاتقان One Water ءسامميتىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز سويلەدى, دەپ حابارلايدى qandastar.kz اقورداعا سىلتەمە جاساپ.

مەملەكەت باسشىسى اتالعان ءىس-شارانى ۇيىمداستىرۋعا قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن فرانتسياعا, ساۋد ارابياسىنا جانە دۇنيەجۇزىلىك بانك توبىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. سونداي-اق جيىندى رياد قالاسىندا بىرلەسىپ وتكىزگەن قوس كيەنىڭ ساقشىسى, ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالمان بەن ابدەلازيزگە جانە ساۋد ارابياسىنىڭ تاق مۇراگەرى, پرەمەر-ءمينيسترى مۇحاممەد بەن سالمان ءال ساۋدقا العىس ايتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتى سۋ قاۋىپسىزدىگى ورنىقتى دامۋدىڭ, ەكونوميكالىق ورلەۋدىڭ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ نەگىزى بولىپ سانالاتىنىن اتاپ ءوتتى.

– الەمدە 2 ميللياردتان استام ادام ساپالى اۋىز سۋعا جارىماي وتىر, ال 4 ميللياردتان استام حالىق سۋ تاپشىلىعىنا ۇشىرادى. ادامزاتتىڭ ورنىقتى كەلەشەگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن الەم ەلدەرى قازىرگى سىن-قاتەرلەرگە قارسى ورتاق ءۇن قاتۋى قاجەت. ورايلى ءساتتى پايدالانا وتىرىپ, سۋ تاپشىلىعىمەن بەتپە-بەت كەلگەن ەلدەر مەن وڭىرلەردىڭ بارلىعىنا كومەك كورسەتۋ جوسپارىن جاريالاعانى ءۇشىن جوعارى مارتەبەلى كورولگە شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. جەر اۋماعى كولەمدى جانە تەڭىزگە شىعاتىن جولى جوق ەل رەتىندە قازاقستان سۋدىڭ قادىرىن انىق سەزىنەدى. سۋ تاۋسىلمايتىن رەسۋرس ەمەس. مۇنى ءوز باسىمىزدان وتكەرگەن جاعدايدان بىلەمىز. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار. ونى ۇنەمدەپ پايدالانۋ كەرەك. سوندا عانا ادامزات وركەندەۋ جولىنا تۇسەدى, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ سۋ قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋعا باعىتتالعان شارالاردى بىرلەسىپ قابىلداۋعا شاقىردى.

– بارشا ادامزات, اسىرەسە شالعايدا تىرشىلىك ەتىپ جاتقان تۇرعىندار مەن حالىقتاردىڭ وسال توبى سانيتارلىق تالاپتارعا ساي كەلەتىن تازا اۋىزسۋعا قول جەتكىزۋگە ءتيىس. بۇل – ولاردىڭ قۇقى. كليمات پەن سۋ ينفراقۇرىلىمىنا ارنالعان ماقساتتى ينۆەستيتسيالار سۋ كوزىمەن قامتاماسىز ەتىپ, ورنىقتى وسىمگە سەپتىگىن تيگىزەدى. وسى ارقىلى تۇتاس وڭىرلەر وركەندەيدى. قازاقستاننىڭ تازا اۋىزسۋعا جاپپاي قول جەتكىزۋدى كوزدەيتىن Freshwater Challenge جاھاندىق باستاماسىنا قوسىلۋى ەلىمىزدىڭ وسى ماقساتقا جەتۋگە بەيىل ەكەنىن راستايدى, – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە, سۋ كوزدەرىن ونەركاسىپتىك, حيميالىق, اۋىلشارۋاشىلىق جانە تۇرمىستىق لاستانۋدان قورعاۋ ىسىندە تەحنولوگيالىق يننوۆاتسيالار مەن رەتتەۋ تەتىكتەرىن قولدانۋ قاجەت. سۋدان تارشىلىق كورمەۋدىڭ ماڭىزدى اسپەكتىلەرىنىڭ ءبىرى – سۋ قويمالارىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ, مۇزدىقتاردى ساقتاۋ, سۋارۋدىڭ يننوۆاتسيالىق جۇيەسىن ەنگىزۋ.

قاسىم-جومارت توقاەۆ مۇزدىقتاردى قورعاۋ مەن زەرتتەۋگە ارنالعان جاھاندىق ورتالىقتاردى بىرىكتىرەتىن سەرىكتەستىك قۇرۋدى ۇسىندى.

– مۇزدىقتار سۋ الماسۋ تسيكلىندە ايرىقشا ءرول اتقارادى. ولار دۇنيە جۇزىندەگى 2 ميللياردقا جۋىق ادامدى سۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن وزەن-كولدەردى قورەكتەندىرەدى. سوندىقتان مۇزدىقتاردىڭ ەرۋىنە جول بەرمەي, تىرشىلىك نارىنە مۇقتاج وڭىرلەردەگى سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ ستراتەگياسىن قولداۋ ءۇشىن بىرلەسكەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ, بىرىڭعاي سۋ ساياساتىن ازىرلەگەن ءجون, – دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ سۋعا بايلانىستى تۋىندايتىن تابيعات اپاتتارىنىڭ الدىن الۋ سۋ قاۋىپسىزدىگىنىڭ ماڭىزدى بولىگى سانالاتىنىنا نازار اۋداردى. جىل سايىن سۋ تاسقىنى مەن قۋاڭشىلىقتان الەمدە 1,5 ميللياردتان استام ادام زارداپ شەگەدى. اسىرەسە, بۇل شاعىن ارالدار مەن جاعالاۋدا تۇراتىن حالىقتىڭ ءالسىز توپتارىنا قاتتى اسەر ەتەدى. پرەزيدەنت ازاماتتاردى قورعاۋ جانە قاۋىپ-قاتەردى ازايتۋ ماقساتىندا ەرتە ساقتاندىرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ وتە وزەكتى دەپ سانايدى.

مەملەكەت باسشىسى سۋ تاپشىلىعى ازىق-ت ۇلىك جانە ەنەرگەتيكا قاۋىپسىزدىگىنە, ونەركاسىپ وسىمىنە قاۋىپ توندىرەتىنىن ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە, اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى سۋ ۇنەمدەۋگە جانە ەنەرگيانىڭ جاڭارتىلاتىن كوزدەرىن دامىتۋعا سالعان ستراتەگيالىق ينۆەستيتسيالار ەكونوميكا تۇراقتىلىعىن ارتتىرىپ قانا قويماي, قورشاعان ورتاعا قىسىمدى تومەندەتەدى.

– سۋدا شەكارا بولمايدى. ول قوعامداستىقتار مەن ەكوجۇيەلەردى بايلانىستىرادى. قازاقستان حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورىنىڭ توراعاسى رەتىندە ايماقتىق ىنتىماقتاستىق پەن بىرلەسكەن ءىس-قيمىلدىڭ ىلگەرىلەۋىنە قولداۋ كورسەتەدى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا, كليماتتىڭ وزگەرۋىمەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن مەملەكەتتەردىڭ ديالوگتى جانداندىرىپ, حالىقارالىق ىقپالداستىقتى دامىتۋى جانە سۋعا قاتىستى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن رەسۋرستارىن جۇمىلدىرۋى وتە وزەكتى. وسى ماقساتقا سايكەس, قازاقستان بۇگىن جاھاندىق سۋ داعدارىسىن شەشۋگە مۇددەلى تاراپتاردى بىرىكتىرەتىن جانە سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ ىسىندە جاڭاشىلدىقتى جاقتايتىن One Water Vision كواليتسياسىنا ەرەكشە ىقىلاسپەن قوسىلدى. ەلىمىز 2026 جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن وڭىرلىك كليمات كونفەرەنتسياسىن وتكىزەدى, – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى 2030 جىلعا دەيىنگى ورنىقتى دامۋ سالاسىنداعى جاھاندىق باسىمدىقتاردىڭ ءبىرى سۋ رەسۋرستارى ەكەنىن ەسكە سالدى.

– سۋ قاۋىپسىزدىگى – جاي عانا تەحنيكالىق نەمەسە ەكولوگيالىق ماسەلە ەمەس, بۇل مورالدىق يمپەراتيۆ. سۋ قاۋىپسىزدىگى پروبلەماسىن شەشۋ One Water قاعيداتى اياسىنداعى كوپجاقتى ديالوگتى دامىتۋدى تالاپ ەتەدى. قازاقستان سۋ رەسۋرستارىن جاھاندىق اۋقىمدا باسقارۋ ءىسىن نىعايتۋدى كوزدەيتىن وسى ۇجىمدىق ارەكەتكە ءوز ۇلەسىن قوسۋعا دايىن, – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

سامميتتە ساۋد ارابياسىنىڭ تاق مۇراگەرى, پرەمەر-ءمينيسترى مۇحاممەد بەن سالمان ءال ساۋد, فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرون, دۇنيەجۇزىلىك بانك توبىنىڭ پرەزيدەنتى ادجاي بانگا, سۋ رەسۋرستارى ەكونوميكاسى جونىندەگى جاھاندىق كوميسسيانىڭ تەڭ توراعاسى (GCEW) يوحان روكسترەم, سونداي-اق باسقا دا ەلدەردىڭ باسشىلارى, حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ, قاۋىمداستىقتار مەن كومپانيالاردىڭ جەتەكشىلەرى ءسوز سويلەدى.