Memleket basshysy: Úkimet el ishindegi jáne sheteldegi kóshi-qon aǵymynyń esebin júrgizetin biryńǵaı ıfrlyq júıe engizýge tıis

Foto: ashyq derekkóz

«Eńbek naryǵyn, ásirese kóshi-qon máselesin retteý salasynda esepke alýdyń ortalyqtandyrylǵan júıesi joq. Bul jaǵdaı osy saladaǵy boljaý jumysynyń sapasyna jáne sheshimderdiń tıimdiligine kesirin tıgizedi. Úkimet el ishindegi jáne sheteldegi kóshi-qon aǵymynyń esebin júrgizetin biryńǵaı ıfrlyq júıe engizýge tıis. Ishki jáne syrtqy kóshi-qon úderisiniń baqylaýsyz qalýy jurttyń bári turǵysy keletin iri qalalarymyzdyń ınfraqurylymyna orasan salmaq túsirip otyr.

Astana – sonyń aıqyn mysaly. Sońǵy úsh jyldyń ózinde elorda turǵyndarynyń sany 250 myńnan astam adamǵa, sonyń ishinde byltyr 100 myń adamǵa kóbeıdi. Bıylǵy ósim onsyz da joǵary sanalatyn osy kórsetkishten asyp túsýi múmkin. Elordada halyq sany resmı túrde 1,5 mıllıon adam bolǵanymen, onyń ınfraqurylymy is júzinde kún saıyn 1,9 mıllıon adamǵa qyzmet kórsetedi. Basqasha aıtsaq, Astana 400 myńnan astam adamǵa, ıaǵnı halyq sany boıynsha ortasha qala sanalatyn taǵy bir shahardyń turǵyndaryna para-par jurtqa eshqandaı joba-josparsyz qyzmet etip jatyr. Sondyqtan qalany sýmen jáne jylýmen qamtamasyz etetin júıelerdiń úzdiksiz jumysyna qaýip tónip tur. Astanada 2022 jyldan beri muqtaj jandarǵa 7 myńǵa jýyq páter, sonyń ishinde kóp balaly otbasylarǵa 1380, jetim balalarǵa 835, erekshe qajettiligi bar adamdarǵa 665 páter berildi. Keıbir oblys ákimderi korporatıvti salyqtan túsken qarajatty kóshe boıyndaǵy tas taqtaıshalar salý sııaqty tıimsiz jobalarǵa shashýdan árige barmaıdy. Árıne, sodan soń jurt áleýmettik qyzmetteri men jeńildikteri bar Astanaǵa qaraı aǵylady.

Mundaı ahýal kúrdeli máseleler týyndaýyna ákep soqtyrady. Qalada áleýmettik turǵydan osal toptaǵy jandardyń sany birneshe ese artqan, áleýmettik qoldaýǵa arnalǵan shyǵyndar da bıýdjet kirisinen jyldamyraq ósip jatyr. Al áleýmettik mindettemelerdiń úlesi tym artyp barady. Mektep ınfraqurylymy qazirdiń ózinde shamadan tys jumys istep, shatqaıaqtap tur. Jyl saıyn 15 mektepke deıin salý qajettigi týyndap jatyr. Emhanalardyń júktemesi óte kóp, onda oryn tapshy. Sonyń saldarynan ákimdik qalanyń qarqyndy damýyna jaǵdaı jasaýdyń ornyna áleýmettik shyǵyndarǵa qyrýar qarjy jumsaýǵa májbúr. Onyń qala bıýdjetindegi úlesi qazirdiń ózinde 60 paıyzǵa jetken.

Bul ahýaldy túzeý úshin túbegeıli sharalar qabyldaý qajet. Jurttyń óńirlerden el astanasyna ne sebepti toqtaýsyz kóship jatqanyna muqııat taldaý júrgizip, áleýmettik jáne ekonomıkalyq turǵydan tartymdy basqa da ortalyqtar qurýǵa arnalǵan keshendi sharalar qabyldaý kerek. «Júrgenge jórgem ilinedi» degen qaǵıdatty engizip, óńirlerdiń áleýmettik mindettemelerin qarjylandyrý máselesin qaıta qaraǵan jón».