نەگە ارزان ءۇيدى ساتىپ الۋعا بولمايدى?

جىلدا باسپانا نارىعىنا الدىن-الا بولجام جاسالعانىمەن, جىلجىمايتىن م ۇلىك بيىل ارزاندايدى نەمەسە قىمباتتايدى دەپ ەشكىم دە تاپ باسىپ ايتا المايدى,-دەپ حابارلايدى Qandastar.kz

تۇرعىن ءۇي نارىعىنداعى باعالار 2021-2022 جىلدارى رەكوردتىق تەمپپەن وسكەن ەدى, بۇل الەمدىك ينفلياتسيانىڭ جوعارى كەزەڭى بولدى. استانا مەن الماتى قالالارىندا عانا ەمەس, جالپى قازاقستان بويىنشا جانە الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە تۇرعىن ءۇي باعاسى 15-20%-عا ءوستى.

ال, بىلتىرعى جىلدىڭ سوڭىندا 2024 جىلعا جاسالعان بولجامدارعا كەلەر بولساق, كوپتەگەن فاكتورلار اسەر ەتەدى دەپ كۇتىلگەن ەدى. ولار – الەمدەگى, ەلىمىزدەگى جالپى ەكونوميكالىق جاعداي, ينفلياتسيا, دوللار باعامى, جاڭا «9-20-25» يپوتەكاسىنىڭ ىسكە قوسىلۋى, باسپاناعا قاتىستى ۇسىنىستار سانىنىڭ ءوسۋى مەن تومەندەۋى, سۇرانىس كولەمى, زاڭ اكتىلەرىندەگى وزگەرىستەر جانە ت.ب.

ەستەرىڭىزدە بولسا, نارىقتاعى باعا 2021-2022 جىلدارى رەكوردتىق كولەمدە وسكەن بولاتىن. بۇل الەمدىك ينفلياتسيانىڭ جوعارى كەزەڭىندەگى جاعداي. تۇرعىن ءۇي باعاسى استانا مەن الماتىدا عانا ەمەس, جالپى قازاقستان بويىنشا جانە الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە 15-20%-عا كوتەرىلگەن.

سول سەبەپتى وتاندىق ماماندار 2024 جىلى باستاپقى نارىقتا ينفلياتسيا شەگىندە باسپانا قۇنىنىڭ ءوسۋىن بولجاعان ەدى. باعانىڭ ءوسۋ ديناميكاسى قوسىمشا فاكتورلار مەن جەكەلەگەن ايماقتارعا بايلانىستى بولاتىندىعى دا ايتىلعان.

الايدا, كەيبىر ماماندار بولجاعانداي «قايتا ساۋدالاۋ جانە جەكەمەنشىك جەر ۇيلەر مەن ەسكى قۇرىلىس نارىعىندا باعا ارزانداۋى ىقتيمال» دەگەن پىكىر بۇگىنگى تاڭدا تولىقتاي جوققا شىقتى. وعان ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وبلىستارىندا بولعان تابيعي كاتاكليزم مەن الماتى قالاسىندا بايقالعان سوڭعى جەر سىلكىنىسى اسەر ەتىپ وتىر.

ماسەلەن مامىر ايىندا ەلىمىزدىڭ بارلىق ءىرى قالالارىندا پاتەر قۇنى ايتارلىقتاي ارزاندادى.

الماتى مەن استانادا پاتەر قۇنى شارشى مەترىنە شاققاندا – ءبىر شارشى مەتر ءۇشىن 712 مىڭ جانە 480 مىڭ تەڭگەگە دەيىن (0,7%), شىمكەنتتە ءبىر شارشى مەتر ءۇشىن 419,9 مىڭ تەڭگەگە (1% ) دەيىن تومەندەدى. بۇل رەتتە الماتىدا تۇرعىن ءۇي باعاسى ەكى اي قاتارىنان بىرتىندەپ ءتۇسىپ كەلەدى.

باسپانا باعاسى سوڭعى ايدا ەڭ كوپ ارزانداعان: اقتاۋدا (1,6%- عا, 345 مىڭ تەڭگەگە دەيىن) جانە اتىراۋدا (1,2%-عا, 387 مىڭ تەڭگەگە دەيىن) بايقالدى. اقتوبە مەن تالدىقورعان قالالارىندا (0,2%) 289 جانە 300 مىڭ تەڭگەگە دەيىن تومەندەگەن.

كەرىسىنشە, سوڭعى ءبىر ايدا پەتروپاۆلدا (0,6%) 365 مىڭ تەڭگە, تارازدا (0,2%) 301 مىڭ تەڭگەگە دەيىن, ال, تۇركىستان قالاسىندا (0,9%) 313 مىڭ تەڭگەگە دەيىن باسپانا باعاسى ءوستى.

ەگەر 2023 جىلدىڭ مامىر ايىنداعى باعامەن سالىستىراتىن بولساق, جالپى رەسپۋبليكا بويىنشا پاتەر باعاسى 1,2%-عا ارزاندادى. الماتى, استانا جانە اقتاۋدان باسقا بارلىق جەردە جىلجىمايتىن م ۇلىك باعاسىنىڭ تومەندەگەنىن بايقاۋعا بولادى. سالىستىرمالى تۇردە, باسپانا باعاسى الماتىدا 0,9%-عا, استانادا 1,2%, اقتاۋدا 9,8%-عا وسكەن.

جالپى, تۇرعىن ءۇي نارىعىندا باعا ساياساتىنا قاتىستى كوبىنە لوببيستىك مالىمەت كەڭىنەن قولدانىلادى. كوبىنە قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ ساۋدا مەنەدجەرلەرى باسپانا نارىعىنداعى باعانى ءوز ىڭعايلارىنا ءتيىمدى ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسادى. الايدا, ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق احۋالىن ەسكەرەر بولساق, جىلجىمايتىن م ۇلىك باعاسى قازاقستاننىڭ بارلىق ايماعىندا بىرىڭعاي وسۋمەن كەلەدى. وعان قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ دەنى شەتتەن اكەلىنەتىندىگى مەن جانار-جاعارماي باعاسى, دوللار باعامى, تاعى باسقا سەبەپتەردىڭ اسەرى زور.

ءدال قازىر ەلىمىز بويىنشا باسپانا نارىعىندا «باعا كوررەكتسياسى» ءجۇرىپ جاتىر. ول دەگەنىڭىز وسى كەزدە باسپانا ساتقاننان گورى ساتىپ العان تيىمدىرەك ەكەنىن بىلدىرەدى. كۇزدە جانە قىسقا قاراي تۇرعىن ءۇي باعاسى ەداۋىر قىمباتتايدى.

دەگەنمەن, «قازىر ءۇي ارزانىراق ەكەن» دەپ باسپانا العاندا, جاپپاي ساتىپ الۋعا دا بولمايدى.

اسىرەسە, الماتى, استانا, شىمكەنت سەكىلدى مەگاپوليستەردە زاڭسىز سوعىلعان ۇيلەر مەن ترانزيتتىك اينالما جول تۇسەتىن قاۋىپتى ايماقتار بارشىلىق. وسى اتالعان جاعدايلار دا باعا ساياساتىنا اسەر ەتىپ وتىرعانى اقيقات.