Nysandar áli jóndeýden ótip jatyr: Kóshpendiler oıynyna Qazaqstannyń daıyndyǵy qalaı?

 Foto: Egemen Qazaqstan

Bıyl kúzde, naqtyraq aıtsaq, 8-12 qyrkúıek aralyǵynda Astanada V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary ótpek. Aıtýly dodaǵa 89 elden 2 myńnan asa oıynshy kelip, sporttyń 21 túrinen baq synaıdy. Onyń arasynda kári qurlyq elderi de bar. Buǵan qosa jarysqa 100 myńnan astam týrıst keledi dep kútilýde. Osy oraıda jarys aldynda elordada qandaı daıyndyqtar jasalyp jatqanyn qandastar.kz sholyp kórdi.

Qarjy únemdelip jumsalady

Qazir atalǵan dodanyń jalpy operaııalyq bıýdjeti 5,7 mlrd teńgeni qurap otyr. Negizi áýelde kózdelgen qarjy 7 mlrd-tan asatyn. Alaıda kóktemdegi sý tasqynynan keıin Prezıdent Kóshpendiler oıynyna bólinetin aqshany azaıtýdy tapsyrdy. Áıtse de bul qarjynyń ózi azdyq etpeıdi, uıymdastyrýshylar únemdep bolsa da jarysty joǵary deńgeıde ótkizýge bolatynyn uǵynǵan.

Eger salystyryp qarasaq, oıyndy ótkizýge bólingen 5,7 mlrd teńge qarajat 2011 jyly Almatyda ótken jetinshi qysqy Azııa oıyndarynyń bıýdjetinen 20 ese az. Ol kezde jarys úshin júzdegen mlrd shyǵyndalǵan bolatyn. 2017 jyly Almatyda ótken Ýnıversıadanyń bıýdjeti de qazirgiden 5 ese kóp boldy. aıtpaqshy, bul tusta atalǵan somaǵa qarjylyq seriktester men demeýshiler aqsha qosady. Jalpy alǵanda, operaııalyq bıýdjet shamamen 8 mlrd teńgege jýyqtamaq.

Birneshe nysanda qurylys júrýde

Qazir astanalyqtar jarys aldynda qandaı daıyndyq júrip jatqanynan habarsyz. Quddy eshteńe atqarylmaı turǵan ispetti kórinedi. Alaıda V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryn daıyndaý jáne ótkizý dırekııasynyń basshysy Naıl Nurovtyń aıtýynsha, qolǵa alynǵan ister kóp. Dırekııa basshysy kóshpendiler oıyndary ótetin sport nysandaryna jóndeý jumystary qalaı júrgizilip jatqanyn tizip berdi.

– Astanadaǵy «Qazanat» ıppodromyndaǵy júgirýge arnalǵan joldyń uzyndyǵy 12 metrge, eni 7 metrge keńeıe tústi. Sonymen qatar ıppodromda jylqylardy dıagnostıkalaý jáne qalpyna keltirý boıynsha jańa zerthana ashylady.

Odan bólek, «Alaý» muz saraıy jańaryp, kóshpendiler oıyndarynyń arqasynda jańa kelbetke ıe bolady. Jarystan keıin muz saraıy ádettegi jumys rejımine oralyp, konkıshilerdi qýantady. «Astana-Arena» fýtbol stadıony da jańartylyp jatyr, ıaǵnı, ishki ınfraqurylymy, trıbýnalar men fýtbol alańy aýystyrylady, – deıdi ol.

IýNISEF Dúnıejúzilik kóshpeliler oıyndarynyń kommerııalyq emes resmı seriktesi atansa, aıtýly alamannyń bas demeýshisi bolyp «Alageum Electric» kompanııalar toby tanyldy. Elorda tórin apta boıy uly dúbirge bóleıtin mańyzdy is-shara úsh baǵyt boıynsha órbıdi: sport, mádenıet jáne ǵylym. «Qazanat» atshabary men Etnoaýyl aýmaǵynda at báıgesi, dástúrli sadaq atý jáne qus salý túrlerinen, at ústindegi saıystar boıynsha jarystar ótkiziledi. J.Úshkempirov atyndaǵy Jekpe-jek saraıy men «Alaý» muz saraıynda ulttyq kúres túrlerinen, jekpe-jek túrlerinen jáne halyq oıyndarynan doda ótedi.

«Dýman» kesheninde dástúrli zııatkerlik oıyndar boıynsha jarystar ótkiziledi. «Qazaqstan» jeńil atletıka sport kesheninde kóshpeli­ler oıyndaryna akkredıtteý jáne jabdyqtaý ortalyqtary ornalasady. «Qazanat» atshabarynyń ońtústik-batys jaǵyndaǵy irgeles qonys tebetin «Kósh­peliler ǵalamy» etno aýyly DKO mádenı baǵdarlamasynyń oshaǵyna aınalmaq. Mádenı baǵdarlama Astana qalasynyń ártúrli nysandarynda (alańdarda, saıabaqtarda, basqa da qoǵamdyq oryndarda, teatrlarda, konert zaldarynda, kınoteatrlarda, murajaılarda, kórme pavılondarynda) ótedi.

Ár óńir bes kıiz úıden tigedi

Kóshpeliler oıyny kezinde stýdentter qalypty rejımmen oqı beredi. Iaǵnı, aıtarlyqtaı ózgeris joq. Sondaı-aq Astana ákimdigi jarysqa qatysýshylardy tasýǵa 100 avtobýs bólingenin habarlaǵan. Jalpy 343 kólik pen sportshylardyń tynyǵýyna 20 qonaq úı qarastyrylǵan. Qazir qosymsha 100 nemese 200 avtobýs kórermenderdi tasymaldaýǵa qaralyp jatyr. Avtobýstar men kóshe boılary ulttyq naqyshqa saı bezendiriledi. Buǵan qosa ár óńir 5 kıiz úıden tikpek.

Oıyndarǵa bıletterdi resmı bılet operatorynyń saıtynan satyp alýǵa bolatyny habarlandy. Jalpy bılet quny – 500-25 000 teńge aralyǵynda bolmaq. Kóshpeliler oıyndarynyń ashylý saltanatyn tamashalaımyn degen kórermen bıletti 15 000-nan bastap 50 000 teńgege deıin satyp alady. Eresekterge arnalǵan bılettiń ortasha quny – 4 000 teńge. Kórermenderdiń jekelegen sanattary úshin jeńildik bar. Mysaly, alty jasqa deıingi balalar kez kelgen oıyn túrin tegin tamashalaı alady. 6-18 jas aralyǵyndaǵy balalar men jasóspirimder úshin 50 paıyzdyq jeńildik jasalady. «Teńge ilý» men «Qusbegilik» jarystaryna bılet quny 500 teńge bolsa, mektep oqýshylary úshin bılet bar bolǵany 250 teńge.

Eriktilerdi irikteý jumysy júrgizilip, tańdaý túsken jastar da ázirlikti bastaýda. Dúnıejúzilik kóshpeliler oıyndaryn daıyndaý jáne ótkizý dırekııasynyń orynbasary Abylaı Qondybaevtyń sózinshe, eriktilerdi irikteý birneshe kezeńmen ótken. Tipti kórshiles Qyrǵyzstan, Reseı, О́zbekstan, Túrikmenstan elderinen ǵana emes, AQSh, Túrkııa, Germanııa, Franııa, Ispanııa, Koreıa, Belarýs jáne Ganadan da erikti bolýǵa yntaly jastar ótinish joldaǵan. Irikteýdiń birinshi kezeńinde 4 600 ótinim qabyldanǵan. Uıymdastyrýshylar naýryz-sáýir aıynda ótken ekinshi kezeńde árbir úmitkermen dıdarlasyp, ózge tildi qanshalyqty ıgergenin baıqaǵan. Osyndaı suryptaýdyń nátıjesinde iriktelgen 1 300 eriktige tańdaý túsipti. О́zge tildi bilýde aǵylshynsha hám túrikshe erkin sóılep, oıyn jetkize alatyndarǵa basa nazar aýdarylǵan.

Jalpy, Dúnıejúzilik kóshpeliler oıyndarynda 97 medal jıyntyǵy sarapqa salynbaq. Medaldyń jalpy sany – 581. Medalda sport, mádenıet, ǵylym salalaryn qamtıtyn negizgi 3 sımvol bederlengen. Osynyń barlyǵyn shańyraq kómkerip tur. Medaldyń ortasynda kóshpeliler órkenıetiniń belgisi – at ústindegi Kún basty adamnyń tańbasy bar.

M.SNADIN