ولكە ءتۋريزمىن دامىتۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىگى

مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق قۇرىلتايدا تەڭدەسى جوق ءۇستىرت قورىعى مەن جەراستى مەشىتتەرىن يۋنەسكو تىزىمىنە ۇسىنۋدى تاپسىردى.

جالپى, ەلىمىزدىڭ باتىسىندا جيىرمادان اسا جەراستى مەشىتى بار. ءبىرازى ماڭعىستاۋ وڭىرىندە   ورنالاسقان. سۇلتان ءۇپى, شاقپاق اتا, بەكەت اتا جەر استى مەشىتتەرىنىڭ قاشان سالىنعانى تۋرالى ناقتى مالىمەت جوق. بىرىنە-ءبىرى ۇقسامايتىن تاريحي نىسانداردىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇرالار تىزىمىنە لايىق ەكەنى داۋسىز.

بۇل ءپىر بەكەت اتا جەرلەنگەن جەراستى مەشىتى. اقتاۋدان 290 شاقىرىم قاشىق وعىلاندى جەرىندەگى تاريحي ورىنعا قىسى-جازى ادام بارادى. شاقپاق اتا, قارامان اتا, شوپان اتا, سۇلتان ءۇپى جەراستى مەشىتىنە دە وزگە ايماقتان, شەتەلدەن زيارات ەتىپ   كەلۋشى كوپ. ەسكەرەتىن جايت, كيەلى ورىندار مەن تۋريستىك مەكەن — قىزىلقالا قالاشىعىن بۇكىلالەمدىك مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزۋ بويىنشا جۇمىستار بىرنەشە جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى.

نۇرلان قۇلباي, ماڭعىستاۋ مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىعىنىڭ ديرەكتورى: — «رۋحاني جاڭعىرۋ» اياسىندا ول باستالىپ كەتكەن بولاتىن. يۋنەسكو-نىڭ بۇكىل ورتا ازيانى زەرتتەيتىن ورتالىعىنىڭ قازىرگى باسشىسى دميتري ۆوياكين دەگەن كىسى. سول كىسىلەر وزدەرىنىڭ باستاپقى جۇمىسىن باستاپ كەتتى. جىبەك جولى بويىنداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ تىزىمىنە, قىتايدان باستاپ ءبىزدىڭ قازاقستاننىڭ ىشىمەن وتەتىن تارماقتارى وتىرار, پاراف, ساۋران دەگەن قالاشىقتار بويىنشا جانە سونىمەن ماڭعىستاۋداعى قىزىلقالا قالاشىعىن دا الدىن الا ەسەپكە الۋ تىزىمىنە ەنگىزىلگەن بولاتىن.

تاريحي ەسكەرتكىشتەردى جاھاندىق مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزۋدىڭ ەرەجەسى بار. قولدانىستاعى زاڭناما اياسىندا مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى ءتيىستى قۇجاتتاردى دايىنداپ, يۋنەسكو-نىڭ پاريجدەگى شتاب-پاتەرىنە جولدايدى. ماقۇلدانعان جاعدايدا, ماڭعىستاۋ دالاسىندا شەتەلدىك مامانداردىڭ قاتىسۋىمەن كەشەندى زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. نۇرلان قۇلباي, ماڭعىستاۋ مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىعىنىڭ ديرەكتورى: — يۋنەسكو-عا بىردەن ەنىپ كەتە بەرمەيدى.

ونىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى ءوزىنىڭ ماماندارى بار. ءاربىر ەسكەرتكىشتىڭ ءوزىنىڭ تۇپنۇسقاسى ساقتالۋى كەرەك. ياعني ءوزىنىڭ بۇرىنعى ەسكى قالپىنداعى كورىنىسى تۇرۋى كەرەك. سوندىقتان دا ءبىز اۋدانداردا سەمينارلار وتكىزىپ, ءارتۇرلى جۇمىستار جاساپ, ناسيحاتتاپ ءجۇرمىز. كونە, مەملەكەت قورعاۋىنا الىنعان ەسكەرتكىشتەردىڭ جانىنان ەشقانداي زاڭسىز قۇرىلىس جۇرمەۋى كەرەك. جەرلەمەۋ كەرەك باعىتا. القاجان ەدىلحان, ولكەتانۋشى: — ارينە, ءبىز كەيبىر نىساندارىمىزدى زەرتتەۋگە مىندەتتى تۇردە ەۋروپالىق اسىرەسە, نەمىس, فرانتسيالىق, اعىلشىندىق ەكسپەديتسيالارعا ولاردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋىمىز كەرەك.

ولاردىڭ كوزقاراسى وتە كەرەك. بىزدە تاريحقا ساياسي كوزقاراسپەن قاراۋ بار. جەرگىلىكتى كوزقاراسپەن, رۋلىق كوزقاراسپەن قاراۋ بار. ال ولاردا ول جوق. ويلارى تازا. وسىنىڭ ءوزى بىزگە وتە قاجەت. ماڭعىستاۋدىڭ جەراستى مەشىتتەرىن يۋنەسكو تىزىمىنە قوسۋ ولكە ءتۋريزمىن دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى. تاريحي ورىندار دۇنيەجۇزىنە دارىپتەلگەن سوڭ, كيەلى وڭىرگە تۋريست اعىلادى. «بۇل ءوز كەزەگىندە مەملەكەت قازىناسىنا قوماقتى قارجى تۇسۋىنە ىقپال ەتەرى ءسوزسىز», — دەيدى ماماندار.