الەم جاڭالىقتارى
ولجاس بەكتەنوۆ پەن قحر مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ پرەمەرى لي تسيان قانداي كەلىسىمگە كەلدى?
فوتو: primeminister.kz
قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ پرەمەرى لي تسيانمەن ەكى مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندە قويىلعان مىندەتتەر اياسىندا ساۋدا-ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستاردى دامىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. ساۋدا-ساتتىق, ينۆەستيتسيا, كولىك جانە لوگيستيكا, اۋىل شارۋاشىلىعى, ەنەرگەتيكا, تۋريزم سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ, سونداي-اق مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋ شارالارى تالقىلاندى , دەپ جازادى qandastar.kz
تاراپتار قازاقستان مەن قحر اراسىنداعى كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەر بويىنشا ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋ قارقىنىنا وڭ باعا بەردى. بيىلعى قاڭتار-قىركۇيەك ايلارىندا ەكىجاقتى ساۋدا كولەمى $33 ملرد-تى قۇرادى.
«پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ءبىزدىڭ ءىرى ساۋدا ارىپتەسىمىز قىتايمەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. قحر توراعاسى سي ءتسزينپيننىڭ قازاقستانعا مەملەكەتتىك ساپارى «التىن 30 جىلدىقتىڭ» كەزەكتى كەزەڭىنە قازاقستان-قىتاي ىنتىماقتاستىعىنا قوسىمشا سەرپىن بەردى. جوعارى دەڭگەيدە قويىلعان مىندەتكە سايكەس, ءبىز جاقىن ارادا ءوزارا تاۋار اينالىمىن ارتتىرۋعا نيەتتىمىز. قازاقستان ۇكىمەتى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ بارلىق سپەكترى بويىنشا قىتايمەن تولىق فورماتتى جانە ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا دايىن», — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.
ۇكىمەت باسشىسى قازاقستان ساۋدا اينالىمى اۋقىمىن ارتتىرۋعا جانە قۇرىلىمىن, ونىڭ ىشىندە قوسىلعان قۇنى بار ءونىم ەسەبىنەن وڭتايلاندىرۋعا دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ماسەلە قۇنى $1,6 ملرد-تى قۇرايتىن 180 ءونىم ءتۇرى تۋرالى بولىپ وتىر. نەگىزىنەن, مەتاللۋرگيا, مۇناي-حيميا, تاماق ونەركاسىبى, ماشينا جاساۋ جانە قۇرىلىس سالالارىنىڭ بۇيىمدارىن جەتكىزۋ كولەمىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بار.
قازاقستان-قىتاي قارىم-قاتىناسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى – اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق. بيىلعى 9 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اوك سالاسىنداعى ءوزارا ساۋدا اينالىمى 5,8%-عا ارتتى, بۇل قىتاي ازاماتتارى تاراپىنان قازاقستاندىق ورگانيكالىق جانە ەكولوگيالىق تازا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنە دەگەن سۇرانىسىن كورسەتەدى. وسىعان بايلانىستى قازاقستاندىق استىق, وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ەكسپورتىن كەڭەيتىپ قانا قويماي, سونىمەن قاتار جەمدىك بيداي جانە ارپا ۇنى, بيداي كەبەگى, بيداي, مايلى داقىل جانە باسقا دا داقىلدار وندىرەتىن جاڭا قازاقستاندىق كاسىپورىنداردى قىتاي نارىعىنا شىعارۋ ءۇشىن اككرەديتتەۋ مۇمكىندىگى تالقىلاندى. سونداي-اق تەمىرجول ۆاگوندارىنىڭ بارلىق تۇرىمەن تاسىمالداناتىن جۇكتەردى قابىلداۋ كولەمىن ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى اتاپ ءوتىلدى.
قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى مەن قحر مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ پرەمەرى كولىك-لوگيستيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. بۇگىنگى تاڭدا قىتايدان ەۋروپاعا جەرۇستى تاسىمالىنىڭ 80%-دان استامى قازاقستان ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. وسى تۇرعىدا قازاقستان «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» باستاماسىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە ءوزارا ءىس-قيمىلدى تەرەڭدەتۋگە مۇددەلى. ولجاس بەكتەنوۆ جاھاندىق ماڭىزى بار جوبا قازاقستان اۋماعى ارقىلى وتەتىن ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتىمەنن بىرلەسىپ, «سولتۇستىك – وڭتۇستىك» جانە «شىعىس – باتىس» دالىزدەرىنىڭ الەۋەتىن اشۋعا قابىلەتتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بيىلعى 9 اي ىشىندە ورتاشا ءدالىز بويىنشا تاسىمالداۋ كولەمى وتكەن جىلدىڭ كورسەتكىشتەرىنەن 23%-عا اسىپ, 3,4 ملن توننانى قۇرادى. 2030 جىلعا قاراي جۇك تاسىمالداۋ كولەمىن جىلىنا 10 ملن تونناعا دەيىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
كونتەينەر تاسىمالى سالاسىندا سياندا قازاقستاندىق لوگيستيكا ورتالىعىنىڭ اشىلۋى ناتيجەسىندە «قىتاي – ەۋروپا – قىتاي» باعىتى بويىنشا ترانزيتتىك جۇك تاسىمالى 24 ەسەگە ءوسىپ, 24 مىڭ جفب-گە جەتتى. بيىلعى قازان ايىندا «ليانيۋنگان پورتى» كومپانياسىمەن كووپەراتسيادا اقتاۋ پورتىندا كونتەينەرلىك حاب قۇرىلىسى باستالدى. جوبا اقتاۋ پورتىنىڭ كونتەينەرلەردى اۋىستىرىپ تيەۋ قۋاتىن جىلىنا 300 مىڭ جفب-گە دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق اۆتوموبيل كولىگىمەن جۇك تاسىمالداۋ كولەمىن 60%-عا ۇلعايتۋ اياسىندا كەدەندىك پروتسەستەردى جەدەلدەتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. قازىرگى ۋاقىتتا الماتى وبلىسى مەن شىعىس قازاقستان وبلىسىندا جاڭا وتكىزۋ پۋنكتتەرىن اشۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.
ءوز كەزەگىندە قحر مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ پرەمەرى لي تسيان قىتايدىڭ قازاق-قىتاي ستراتەگيالىق ارىپتەستىگىن تەرەڭدەتۋ بويىنشا ەكى ەلدىڭ كوشباسشىلارى ۇستانعان باعىتتى ودان ءارى جالعاستىرۋعا نيەتتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«قىتاي مەن قازاقستان – ەجەلدەن تاتۋ كورشى, ءبىزدى 1700 شاقىرىمنان اساتىن ورتاق شەكارا بايلانىستىرىپ جاتىر. ەكى ەل اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناعان 30 جىل ىشىندە ءبىزدىڭ تاتۋ كورشىلىك, دوستىق, قۇرمەت پەن تەڭدىك رۋحىندا ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق قۇرىلدى. ەكى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ستراتەگيالىق باسشىلىعىمەن سوڭعى جىلدارى ءبىزدىڭ قارىم-قاتىناسىمىزدىڭ جاڭاشا تىنىسى اشىلىپ, تۇراقتى ءارى جان-جاقتى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىنە جەتتى», — دەپ اتاپ ءوتتى لي تسيان.
تاراپتار ەكى مەملەكەت اراسىنداعى ينۆەستيتسيالىق جانە ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ۇدەمەلى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ نيەتىن قۋاتتادى.
كەلىسسوزدەر ناتيجەسىندە بىرقاتار قۇجاتقا قول قويىلدى.
