Oljas Bektenov taý-ken hımııa kombınatynyń ujymymen AES salý máselesin talqylady

Foto: primeminister.kz

Premer-Mınıstr Oljas Bektenov Aqmola oblysyna jumys sapary barysynda otandyq ónerkásip flagmandarynyń biri sanalatyn Stepnogorsk taý-ken hımııa kombınatynda bolyp, kásiporyn ujymymen kezdesti, onda energetıkalyq qaýipsizdikti arttyrý men otandyq ónerkásipti damytýdyń ózekti máselelerin talqylady. Prezıdenttiń «Ádiletti Qazaqstan: zań men tártip, ekonomıkalyq ósim, qoǵamdyq optımızm» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda qoıylǵan mindetterdi iske asyrýǵa nazar aýdaryldy.

Stepnogorsk taý-ken hımııa kombınatyna barǵan kezde Oljas Bektenov quramynda ýran bar shıkizatty qaıta óńdeý boıynsha ozyq óndiristik proestermen tanysty. Qazaqstan álemdik óndiristiń shamamen 40%-yn qamtamasyz ete otyryp, ýran óndirý boıynsha álemde birinshi orynda tur. Ýrandy qaıta óńdeıtin Stepnogorsk taý-ken hımııa kombınaty álemdik atom energetıkasy úshin turaqty jetkizilimdi qamtamasyz etedi jáne óńir ekonomıkasynyń damýyna eleýli úles qosady. О́tken jyly kombınat 1650 tonna daıyn ýran ónimin óndirdi. Jobalyq qýaty jylyna 4 myń tonna tabıǵı ýrandy, qaıta óńdeý – 1 mln tonnaǵa deıin mys-molıbden kenin quraıdy.

Qala quraýshy kásiporynda 1 myńnan astam adam jumys isteıdi. Tekserý barysynda Premer-Mınıstrge qaıta óńdeý qýatyn jylyna 6 myń tonna ýranǵa deıin ulǵaıtýǵa baǵyttalǵan kombınatty odan ári jańǵyrtý jónindegi josparlar týraly baıandaldy. 2026 jyldan bastap «Býdenov» ken ornynan jetkiziletin quramynda ýran bar shıkizatpen tolyq qýatyna shyǵarý josparlanýda. Bul monoqala turǵyndaryn jańa jumys oryndarymen jáne turaqty jumyspen qamtamasyz etedi.

Úkimet basshysy óndirýshilerge arnaǵan sózinde kásiporynnyń eldiń energetıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etýdegi mańyzdy rólin atap ótti. Áńgime barysynda ónerkásip jáne atom ónerkásibiniń ózekti máseleleri talqylandy.

Qazaqstannyń energııa tutyný kólemi shamamen 17 GVt quraıdy, bul óndiris kóleminen joǵary. Bul rette qazir elektr energııasynyń belgili bir kólemi kórshiles elderden satyp alynýda. Sondyqtan Qazaqstan basqa energııa kózderine kóshýi tıis.

Atom energetıkasynyń Qazaqstan úshin negizgi energııa kózine aınalyp, energetıka júıesiniń turaqty damýyna yqpal etýi múmkin ekendigi atap ótildi. Referendým qorytyndysy boıynsha oń sheshim qabyldanǵan jaǵdaıda AES-tiń salynýy ósip jatqan suranys jaǵdaıynda naryqtaǵy elektr energııasy tapshylyǵyn azaıtýǵa, jabdyqtardyń tozýy sebebinen tómendep jatqan óndiristi tolyqtyrýǵa múmkindik beredi. Bul qaýipsiz ári ekologııalyq taza energııany turaqty túrde óndirýge jol ashady.

«Energetıka júıesiniń senimdiligi men turaqtylyǵy – Úkimettiń basty mindeti. Qalyptasqan kúrdeli ahýal bizden túbegeıli jańa tásilder men kóp jyldan beri qordalanyp qalǵan máseleni sheshýdi talap etip otyr. Qazaqstanǵa elektr energııasynyń jańa negizgi generatoryn engizý qajet. Eger Prezıdent 6 qazanǵa belgilegen referendýmda halyqtan qoldaý kóp bolsa, onda biz osy baǵytpen júremiz. Onsyz ónerkásipti damytý da, qarapaıym tirshilikti qamtamasyz etý de múmkin emes. Bul elimizdiń damýyna múmkindik beredi», — dep atap ótti Oljas Bektenov.

Beıbit atom sabaqtas salalardyń, ǵylymnyń, ShOB-tyń damýyna jáne jalpy ekonomıkanyń ósimine yqpal etedi. Sondaı-aq eńbek naryǵyna oń áseri aıtyldy, máselen, AES salý kezinde keminde 10 myń jumys ornyn, stansany paıdalaný jáne qyzmet kórsetý kezeńderinde 2 myńǵa jýyq turaqty jumys ornyn ashý kózdelgen.

Balamaly kózderdi damytý týraly baıandaı otyryp, energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıev AES táýlik boıy jáne jyl boıy jumys isteıtinin aıtty. Bul belgilengen qýatty paıdalanýdyń joǵary koeffııentin jáne ınvestıııalardy tıimdi paıdalanýdy qamtamasyz etedi. Qazirgi ýaqytta 30-dan astam damyǵan jáne damýshy memleketterde 200-ge jýyq AES jumys isteıdi. Qazirgi atom elektr stansalary eń joǵary qaýipsizdik deńgeıine ıe.

О́z kezeginde, kásiporyn qyzmetkerleri talqylaý qorytyndysy boıynsha Prezıdenttiń Joldaýda aıtylǵan, onyń ishinde atom energetıkasyn damytý jáne elimizdiń ónerkásiptik áleýetin ashý jónindegi bastamalaryna qoldaý bildirdi.

«О́ndiris ornynda 17 jyl jumys isteımin, kásiporyn maǵan joǵary bilim alýǵa múmkindik berdi, bul, sáıkesinshe, mansaptyq ósýge ákeldi. Osy másele boıynsha ujymdyq pikir bildirgim keledi. О́nerkásiptik ıkldiń qazirgi tańda qarqyndy damyp kele jatqanyn jáne eskirgen tehnologııalar jańartýdy qajet etetinin eskersek, bizge atom elektr stansasyn salý qajet dep sanaımyz», — dedi kásiporynnyń bas ınjeneri Andreı Chernyh.

О́z kezeginde kombınattyń tıeý-túsirý ýchaskesiniń basshysy Ǵalymjan Perdebaı Memleket basshysynyń ónerkásiptik kásiporyndardy qoldaý jáne azamattardy áleýmettik qoldaý quraldary týraly bastamalaryn qoldap sóz sóıledi.

«Kombınatta jumys istep jatqanyma shamamen 30 jyl boldy. Bizdiń kásiporyn belsendi damyp keledi, óndiristi jańǵyrtý, keńeıtý, daıyn ónim shyǵarýdy ulǵaıtý proessteri júrgizilip jatyr. О́zderińiz biletindeı, Prezıdent 2025 jyldy Jumysshy mamandyqtary jyly dep jarııalady. Sonymen qatar tehnıkalyq mamandyqtardy damytýǵa tapsyrma berildi. Biz Memleket basshysy Joldaýynyń osy tarmaǵyn tolyq ári tutastaı qoldaımyz. Bizdiń kásiporyndaǵy jumysshy mamandyqtarǵa jastardy jappaı tartý qajet, biz olardy asyǵa kútemiz», — dedi Ortalyq ǵylymı-zertteý zerthanasynyń basshysy Larısa Býlatova.