پايىزسىز نەسيە بارلىق بانكتە بەرىلەدى — ءتارتىبى بەلگىلى بولدى

فوتو: اشىق دەرەككوز

قازاقستاندا بانكتەر تۋرالى جاڭا زاڭنىڭ اياسىندا يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرىن جان-جاقتى كەڭەيتۋ جوسپارلانىپ وتىر, دەپ حابارلايدى qandastar.kz ozgeris.info سىلتەمە جاساپ.

سونىڭ ناتيجەسىندە حالىق قازىرگى بانكتەردە شاريعات نورمالارىنا ساي قارىزداردى, ياعني پروتسەنتسىز كرەديت پەن يپوتەكانى الا الادى.

Sputnik قازاقستان ءتىلشىسى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە حابارلاسىپ, يسلامدىق بانكينگتى كەڭىنەن تاراتۋ جوسپارى جايىندا ءبىلدى.

«يسلامدىق تەرەزەلەر» اشىلادى

قازىرگى كەزدە الەم بويىنشا يسلامدىق قارجىلاندىرۋعا دەگەن سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. سەبەبى وسى جۇيەدە پروتسەنتتەرگە تىيىم سالىنعان, ال ادامدى قارىزعا بەلشەسىنەن باتىرۋعا جول بەرىلمەيدى. قازاقستاندا ونداي قىزمەتتى تەك ارنايى بانكتەر ۇسىنادى. وسىلايشا, ءداستۇرلى جانە يسلام بانكتەرى بولەك جۇمىس ىستەيدى, ليتسەنزيانى دا بولەك الادى. ال يسلامدىق قارجىلاندىرۋ كەڭىنەن تاراعان مۇسىلمان مەملەكەتتەرىندە حالىقتىڭ سۇرانىسىنا قاراي وزگەرىستەر جاساپ جاتىر.

ماسەلەن, بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە ءداستۇرلى بانكتەرگە ءوز قىزمەتىن يسلامدىق قارجىلاندىرۋمەن قاتار جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرىلگەن. قازاقستان دا بۇل وزگەرىستەن قالعىسى كەلمەيدى. سول سەبەپتى جاڭا زاڭنىڭ اياسىندا ءداستۇرلى بانكتەرگە ءوز قىزمەتىن يسلامدىق قارجىلاندىرۋمەن قاتار جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرۋ ماسەلەسى قارالادى. قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ۇسىنعان جاۋاپقا سايكەس, ءداستۇرلى بانكتەردە «يسلامدىق تەرەزەلەر», ياعني ارنايى قۇرىلىمدار نەمەسە بولىمشەلەر بولادى. سول ارقىلى يسلامدىق قارجىلاندىرۋ ونىمدەرى ۇسىنىلادى.

«وسىنىڭ ارقاسىندا كليەنتتەر ءۇشىن قارجى قىزمەتتەرى بارىنشا قولجەتىمدى بولادى. «يسلامدىق تەرەزەلەر» حالىققا ءوز كوزقاراسى مەن قالاۋىنا قاراي بانك ونىمدەرىن تاڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندا ءاربىر ادام سان الۋان قاجەتتىلىكتەرىن شەشۋ ءۇشىن كرەديت الۋ, ينۆەستيتسيا سالۋ جانە تاعى باسقا قىزمەتتەردى پايدالانا الادى», — دەيدى اگەنتتىك ماماندارى.

وسى باستامانىڭ ناتيجەسىندە باسەكەلەستىك دە كۇشەيەدى دەگەن بولجام بار. اسىرەسە, ءداستۇرلى بانكتەر ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىلادى. سەبەبى قارجى ونىمدەرى كوبەيەدى, كليەنتتەردى دە كوپتەپ تارتۋعا جول اشىلادى.

يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرى

يسلامدىق قارجىلاندىرۋدا بانكتىڭ بارلىق قىزمەتى شاريعاتقا ساي بولۋى شارت.

نەگىزگى ونىمدەر:

كارد-ءال-حاسان – پروتسەنتسىز قارىز. يسلام بانكى ونداي قارىزدى جەكە نەمەسە زاڭدى تۇلعاعا بەلگىلى ءبىر ۋاقىتقا بەرەدى. ونىڭ ءداستۇرلى كرەديتتەن ايىرماشىلىعى سول, بانك ەشقانداي پروتسەنت المايدى, تەك ءوز قىزمەتى ءۇشىن اقى ەسەپتەپ بەرەدى. ال كليەنت ءوز ەركىمەن ۇستىنەن قوسىلعان اقشانى العىس رەتىندە تولەيدى.

مۋراباحا – يسلام يپوتەكاسى. وعان سايكەس, بانك پاتەردى ءوز اقشاسىنا ساتىپ الادى دا, كليەنتكە پايدالانۋعا بەرەدى. سول ءۇشىن الدىن الا كەلىسىلگەن سىياقى الادى. ونىڭ مولشەرى وزگەرمەيدى. ال بارلىق قارىز جابىلعاننان كەيىن باسپانا كليەنتتىڭ اتىنا اۋدارىلادى.

مۋدارابا – يسلام دەپوزيتى. بانك ونداي دەپوزيتتەگى اقشانى ناقتى ءبىر جوباعا نەمەسە كاسىپورىنعا سالادى. ال كەلىسىمشارتتا بانك پەن سالىمشى اراسىندا تابىستى ءوزارا ءبولۋ ءتارتىبى كورسەتىلەدى. مۋدارابانىڭ اقشاسىن تەك حالال, ياعني, شاريعاتپەن رۇقسات ەتىلگەن كاسىپكە سالۋعا رۇقسات بەرىلگەن.

يدجارا – يسلامدىق ليزينگ. ءداستۇرلى ليزينگتە م ۇلىكتى قولدانعانى ءۇشىن پروتسەنتتىك مولشەرلەمە تولەنسە, يدجارادا م ۇلىك ۋاقىتشا پايدالانۋعا بەرىلەدى. ول ءۇشىن جالعا الۋ تولەمى عانا قاراستىرىلعان. جالعا الىنعان م ۇلىكتى جەكە مەنشىككە ساتىپ الۋعا بولادى.

يسلامدىق قارجىلاندىرۋدا تىيىم سالىنعان كاسىپتەر:

الكوگول مەن تەمەكى ءوندىرىسى;
قارۋ-جاراق ساۋداسى;
شوشقا ەتىن وڭدەۋ;
قۇمار ويىندار, لوتەرەيالار;
ويىن-ساۋىق يندۋسترياسى (ەرەسەك ادامدارعا قاتىستى);

بۇدان بولەك, يسلامدىق قارجى تەك ناقتى ونىمدەرگە, ياعني, قولمەن ۇستاپ كورۋگە بولاتىن تاۋارلارعا عانا سالىنادى. سوندىقتان كريپتوۆاليۋتا, فيۋچەرستەر مەن سۆوپ-ايىرباسقا تىيىم سالىنعان.
اۋىل حالقى دا پروتسەنتسىز قارىزدار الا الادى

قازاقستاندا ءداستۇرلى بانكتەر يسلامدىق قارجىلاندىرۋمەن اينالىساتىن بولسا, شالعاي جەردە تۇراتىن حالىق دا پروتسەنتسىز قارىزداردى پايدالانا الادى.
ماسەلەن, فيليال جەلىسى جاقسى دامىعان بانكتەردە «يسلامدىق تەرەزەلەر» اشىلعان جاعدايدا شالعاي ايماقتاردىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن يسلامدىق قارجىلاندىرۋ قىزمەتتەرى قولجەتىمدى بولادى. سوندا تۇرعان جەرىنە قاراماستان, ادامدارعا تەڭ مۇمكىندىكتەر جاسالادى. ال بۇرىن ونداي قىزمەتتەردى كورمەگەندەر ءوز قاجەتتىلىگىنە پايدالانا الادى», — دەلىنگەن قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ جاۋابىندا.

بۇل باستامانىڭ تاعى ءبىر ۇتىمدى تۇسى سول, حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعى ارتادى. ول ءۇشىن «يسلامدىق تەرەزەلەر» اشىلعان جەردە سان الۋان شارالار ۇيىمداستىرىلادى. بۇنىڭ بارلىعى كەلەسى جىلى باستالادى دەگەن جوسپار بار. سول كەزدە بانكتەر تۋرالى جاڭا زاڭ كۇشىنە ەنەدى.

ايتا كەتەرى, بۇگىندە قازاقستاندا ەكى يسلام بانكى — Al Hilal Bank پەن Zaman bank بار. بۇدان بولەك, «Kazakhstan Ijara Company» ليزينگ كومپانياسى جۇمىس ىستەيدى. يسلام قاعيداتتارى بويىنشا ساقتاندىرۋ قىزمەتىن دە الۋعا بولادى.