Parıj Olımpıadasy: Legıonerler shyǵyndy aqtady ma?

Foto: ashyq derekkóz

Parıj Olımpıadasy bastalǵaly álemniń de, eldiń de nazary sport salasyna aýdy. Olımpıada aldynda oǵan qatysýdan bas tartqan Elena Rybakınanyń áreketi kóptiń talqysyna tústi. О́ıtkeni, el halqy osy sary qyz altyn ákeledi dep úmittengen edi. Osy oraıda Skifnews.kz aqparat portaly shetelden arnaıy aldyrtqan legıonerlerdiń Parıj Olımpıadasyndaǵy nátıjesimen bólispek. 

Parıj Olımpıadasynda Qazaqstan namysyn 80-ge jýyq sportshy qorǵady. Olardyń arasynda basqa elde týyp, Qazaqstan atynan barǵandary bar. О́kinishke qaraı, legıoner sportshylardyń nátıjesi óte tómen. Birde-bireýi júldege ilikken joq.

Jalpy, olımpıadalyq quramada 11 legıoner boldy. Basym kópshiligi Reseıden kelgen. Mysaly, tennıstegi Iýlııa Pýtıneva men Elena Rybakına jarysqa múldem qatysqan joq. Alǵashqysy Parıjge baryp turyp jaraqat alǵanyn aıtsa, sońǵysy Túrkııadaǵy demalysynda bronhıt bolyp aýyryp qaldym dep syltaýratty. Aleksandr Býblık pen Aleksandr Shevchenko jarysty birinshi aınalymnan aıaqtady. Bul tórteýi de Qazaqstanǵa Reseıden kelgen. Býblık pen Pýtıneva Qazaqstan namysyn 2012 jyldan bastap qorǵap júrse, Rybakına 2018 jyly azamattyq alǵan. Shevchenko tek bıyldan bastap Qazaqstan týy astynda óner kórsetip júr.

Ýkraınada týǵan Aleksandr Nedovesov ózimen attas Aleksandr Býblıkpen juptyq básekede óner kórsetken. Biraq uzaqqa barmady. Alǵashqy aınalymda brazılııalyq tennısshilerge ese jiberdi.

Taǵy bir reseılik Ekaterına Shabalına tipti kúlkige qaryq qyldy. Trıatlonnan qatysqan ol jarys kezinde ózen sýyn iship qoıǵan jáne qusqan. Sóıtip, dıskvalıfıkaııa aldy. О́zine artylǵan senimdi de, salynǵan aqshany da aqtaǵan joq.

Ekaterına Shabalına – Reseıden kelgen legıoner. Ol 2020 jyly Qazaqstan azamattyǵyn alyp, sol ýaqyttan beri bizdiń eldiń atynan jarystarǵa qatysyp júr. Alaıda, ózge legıonerler sekildi shetelde ómir súrmeıdi, Astanada turyp, osynda jattyǵýyn jasap júr.

Bul rette, jýrnalıst Aslan Kajenov Rybakınany qatań synaǵan bolatyn. 

«Rybakına týraly aqparatty estip, shok bolyp otyrmyz. Aýyryp qalypty degen sebep aıtyldy. Onyń ózin vatsaptan aýdıo jazba arqyly aldyq. Osy jaǵdaıǵa tikeleı jaýapty Ulttyq Olımpıadalyk komıtet jane Qazaqstan tennıs federaııasy nege tolyqqandy málimet bermeıdi?

Jalpy nege aldy alynbaǵan? Nege jaýapkershilik túsindirilmegen? Olımpıada kezinde óz densaýlyǵyna jáne eldiń úmitine osynsha salǵyrt qaraýǵa bola ma?

Rybakınanyń ózi de bir aýyz ún qatpady. Naqty densaýlyq jaǵdaıyn bilmeımin. Dese de, dzıýdodaǵy Ábıba Ábýjaqynova álem chempıonatynda ıyǵynyń sińiri jyrtylyp tursa da, sońyna deıin kúresken edi. Bokstaǵy Serik Sápıev synǵan qolymen álem chempıonatynda sońyna deıin judyryqtasyp shyqty degendi estidik. Kúrestegi Jamılıa Baqbergenovanyń ózi osylaı bir kún buryn salqyn tıgizip, tamaǵy ábden isip, soǵan qaramastan bozkilemge shyqty jáne álem chempıonatynda júlde aldy. Aıta berse kóp.

Elena jáne onyń komandasy osyǵan ne deıdi eken. Elenany ólip turyp qorǵap, kerisinshe, meni jerden alyp, jerge salatyn jankúıerleri ne aıtady eken!? Jaraıdy. Saýyǵyp ketsin. О́zimizdiń qyzdar men jigitter-aq sol eseni qaıtaryp, altyndy topyrlatyp alady. Atam qazaq beker aıtpaǵan ǵoı. «Jaldamaly ásker janyn salyp soǵyspaıdy» dep. Osyny qashan túısigimizge túıip, tıisti qorytyndy shyǵaramyz?»,  – dep jazdy ol áleýmettik jelidegi paraqshasynda.

Al sport jýrnalısi Bek Tóleýovtiń sózinshe, bul tennısshiniń Qazaqstan atynan toptyq jarystarǵa túsýden birinshi ret bas tartýy emes.

«Rybakına osymen úshinshi ret bizdi yńǵaısyz jaǵdaıǵa qaldyryp otyr. Qazaqstan úshin tek Tokıo Olımpıadasyna ǵana qatysty, biraq júlde almady. Al Azııa oıyndary men komandalyq Billie Jean King Cup jarysyna qatyspady. Sol kezde de densaýlyq jaǵdaıyna baılanysty ekenin aıtqan. Rybakına tek qarjysy kóp, reıtıngte upaı beretin jarystarǵa qatysty. Qazaqstan atynan komandalyq jarystarǵa qatyspaıdy. Endi, mine, Parıj olımpıadasynyń jerebesi tartylǵannan keıin bas tartyp otyr. Ol topyraq tósenishte onsha oınaı almaıdy. Meniń oıymsha, jerebeni kórdi de qıyndaý ekenin túsindi. Qazaqstanda medal ákelse ǵana oǵan 250 myń dollar syıaqy taǵaıyndalǵan ǵoı, medal ákelmese aqsha bolmaıdy. Ol táýekelge barýǵa daıyn bolmady», – deıdi jýrnalıst.

Elena Rybakınadan bólek basqa da legıonerlerdiń nátıjesi kóńil kónshitpeıdi. Tipti múldem joq dep anyǵyn aıtýǵa da bolady. Sebebi eskek esý sportynda syrttan kelgenderge kóbirek senim artqanbyz. Biraq О́zbekstanda dúnıe esigin ashqan Tımýr Haıdarov kanoede 500 metrge eskek esýden jartylaı fınaldyq kezeńge óte almady. Ol áriptesi Sergeı Emelıanovpen birge qatysqan edi.

Ýkraınadan 2013 jyly qonys aýdarǵan Sergeı Tokarnıkıı de baıdarka esýdi qatyrǵan joq. Sportshy Bekarys Ramatýllamen birge shırek fınaldan ary asa almady.

On jyldan astam erkin kúresten asa aýyr salmaqta óner kórsetip júrgen Iýsýp Batyrmýrzaev bar. Jaqynda Olımpıada lıenzııasy úshin oǵan Aqtóbeden páter, kólik kilti tabys etilgen. Biraq senim artqan sportshymyz alǵashqy aılanymda Polsha ókili Rober Barannan ońbaı jeńildi.

Jeńil atletıkada Ǵusman Qosanov, Ámın Tuıaqovtardyń izbasary joq degen soń, Kenııadan legıonerler aldyrdyq. Biraq Olımpıadada bizdiń sportshylardyń kórsetkishinen ári asa almady.

Mysaly, 10 shaqyrymǵa júgirýden Deızı Djepkemeı márege 17-shi keldi. Mundaı nátıje syrttan legıoner alýdyń qanshalyqty durys ekenin federaııa basshysy Danıal Ahmetov oılana jatar dep senemiz.

Sonymen qatar, 2022 jyly jeńil atletıkadan Qazaqstan atynan tuńǵysh álem chempıony atanǵan Nora Djerýto da senimdi aqtaǵan joq. Bir jastaǵy balasy bar sportshy 3000 metrge kedergiler arqyly júgirýden fınalda toǵyzynshy oryn aldy.

Osy daýly máselege qatysty Dıas pen Áıgerim Kamerıdanovtar ózderiniń «Unknownkazak» Instagram paraqshalarynda pikir bildirgen edi. 

«Jyl saıyn biz legıonerlerge úlken qarajat bóle otyryp, sportshylardyń natýralızaııasyn (azamattyq quqyq berý; sheteldikterdi qolastyna alý) talqylaımyz. Bul jerde áńgime tipti aqsha týraly emes. Legıonerler bizdiń talantty sportshylarymyzdyń oryndaryn alyp, olardyń sportpen shuǵyldanýǵa degen umtylysyn óltirýdi. Kóptegen legıonerler tipti bizdiń elde turmaıdy da jáne mansabyn aıaqtaǵannan keıin sportshylarymyzǵa óz tájirıbelerin bólispeı úılerine taıyp turady.

Olar bizdiń jas sportshylarymyzdyń ornyn basyp alyp, qomaqty qarajat pen jaqsy jaǵdaıda shalqyp júr. Bizdiń sportshylarymyzǵa bul qalaı tıetinin elestetip kórińizshi. Olar búkil ómiri men densaýlyǵyn aıamaı sarp etip júrgende, sońynda keıbir syrttan kelgen «gastroler sportshylar» ulttyq quramadaǵy oryndaryn basyp alady.

Toqeteri azamattyǵymyzdy ońdy soldy úlestire berýdi toqtatatyn kez keldi. Balalar men jasóspirimder mektepterine, ınfraqurylymǵa qarajat salyp, úzdik sheteldik jattyqtyrýshylardy tartyp, óz sportshylarymyzdyń tárbıeleýimiz kerek. Bul bolashaqta júz ese bolyp qaıtatyn ınvestıııa. Bizdiń elimiz ózimizden basqa eshkimge kerek emes. Qasqyrlardy qansha asyrasań da ormanǵa qarap ulıdy, – delingen jazbada.

Esesine, Qazaqstanda osy kúnge deıin jeti medal bolsa, sonyń barlyǵy ózimizdiń órenderdiń enshisinde eken.

Altyn medal

Eldos Smetov – Jambyl oblysynyń týmasy;

Kúmis medal

• Demeý Jadyraev – Jetisý oblysynyń týmasy;
• Nurbek Oralbaı – Jambyl oblysynyń týmasy;
• Narıman Qurbanov – Almaty qalasynyń týmasy;

Qola medal

• Nazym Qyzaıbaı – Almaty oblysynyń týmasy;
• Islam Sátpaev – Almaty qalasynyń týmasy;
• Aleksandra Le – Almaty qalasynyń týmasy;
• Ǵusman Qyrǵyzbaev – Túrkistan oblysynyń týmasy.

Qazaq talantty halyq. Kez kelgen salany baǵyndyryp, álemdik deńgeıde rekordtar jasaýǵa múmkindigi mol. Ony kórip te júrmiz. Biraq «Aýyldaǵynyń aýyzy sasyq» demekshi, sport salasyna sheteldik legıonerlerdi shaqyryp, mıllıondar shashamyz. Namys úshin. Alaıda olardan kórip jatqan nátıjemiz joqtyń qasy. Eldiń namysy – osy eldiń azamattaryna kerek. Biraq óz sportshylarymyzdy tárbıelep, ósirý máselesine áli kúnge laıyqty dárejede kóńil bólinbeı keledi. Osy tusta Qasym-Jomart Toqaevtyń sózin mysalǵa keltirgimiz keledi.

Biz kóbine sheteldik sportshylardy shaqyramyz. Jeńis te ákeler. Biraq bul kórsetkish pe? Joq. Biz qazaq jastary, qazaqstandyq jastar arasynan olımpıada chempıondaryn, álemdik jáne qurlyqtyq chempıonattardyń jeńimpazdaryn daıyndaýymyz qajet. Bul úshin biz balalar men jasóspirimder sportyn, dene shynyqtyrýdy, salaýatty ómir saltyn damytýǵa ekpin jasaýǵa tıispiz, – dedi Q.Toqaev.

Aıtqanyndaı-aq, aımaqtarda neler talantty jastar bar. Tek olardy taýyp, tárbıelep, baǵyttaý, jaǵdaı týǵyzý kerek. Osy Olımpıadadan keıin el sportynda qandaı da bir oń ózgerister bolatynyna senemiz. Sebebi, Bek Tóleý aıtpaqshy: Basshylar syrttan ákelgen legıonerlerdiń syn saǵatta «laqtyryp» ketetinin túsingen shyǵar. О́z balań ózekke tepseń de ketpeıdi. Jaldamaly ásker eshqashan jeńis ápermeıdi. Bul bir sabaq bolǵan shyǵar.