پوليتولوگ توقاەۆتىڭ باسقارۋ ساياساتى قانداي وزگەرىسكە اكەلگەنىن ايتتى

فوتو:  اشىق دەرەككوز

QANDASTAR.KZ —   «پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ رەفورمالىق قىزمەتىن تالداي كەلە ونىڭ كوپتەگەن باستامالارى قازاقستاندىق باسقارۋ جۇيەسىندە يننوۆاتسيا رەتىندە قاراستىرىلاتىنىن بايقايمىز. الايدا ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن تىكەلەي جاقسارتقان الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سالاداعى ەلەۋلى جەتىستىكتەر كوبىنە كولەڭكەدە قالىپ جاتقانىن مويىنداعان ءجون» دەگەن ويمەن ءبولىستى ساياساتكەر اندرەي چەبوتارەۆ.

پوليتولوگتىڭ پىكىرىنشە, بىرىنشىدەن, رەسپۋبليكانىڭ جالپى ەكونوميكالىق وسىمىنە اۋدارۋ قاجەت.

«2019 جىلدان باستاپ ازاماتتاردىڭ ناقتى تابىسى 20,8% -عا ءوستى, ال جالاقى 40% -عا جۋىق ءوستى, بۇل قازاقستاندىقتاردىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتىن ايتارلىقتاي ارتتىردى. ەڭ تومەنگى جالاقى ەكى ەسەگە ءوستى, بۇل 1,8 ملن-عا جۋىق ادامنىڭ, ونىڭ ىشىندە بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قارجىلىق جاعدايىن جاقسارتتى. جۇمىسپەن قامتىلعان حالىق سانى 347 مىڭ ادامعا كوبەيدى, ال جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 4,7% دەيىن تومەندەدى, بۇل اسىرەسە تابىسى تومەن وتباسىلار ءۇشىن ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى. توقاەۆتىڭ باسشىلىعى جىلدارىندا قازاقستاننىڭ وڭدەۋ ونەركاسىبى 1,8 ەسە ءوسىپ, 21,6 ترلن تەڭگەگە جەتتى. 756 ترلن تەڭگە سوماسىنا 5,4 جوبا ىسكە اسىرىلدى, 64 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلدى جانە اۆتوموبيلدەر, ەلەكتروۆوزدار, رەنتگەن اپپاراتتارى جانە ت.ب. ونىمدەردىڭ جاڭا تۇرلەرىنىڭ وندىرىستەرى ىسكە قوسىلدى», — دەپ جازدى ول.

ماشينا جاساۋ 2,8 ەسە, جەڭىل ونەركاسىپ 2,3 ەسە, حيميا ونەركاسىبى 2,4 ەسە ءوستى. 2029 جىلعا دەيىن وڭدەۋشى ونەركاسىپتى قولداۋ مەن دامىتۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جاڭا زاڭدار مەن باعدارلامالار قابىلداندى. بيزنەستى, اسىرەسە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى مەملەكەتتىك قولداۋ وسى سەكتوردا جۇمىسپەن قامتىلعاندار سانىنىڭ 30,3% -عا ۇلعايۋىنا الىپ كەلىپ, 4,3 ملن ادامعا جەتكەنىن دە اتاپ ءوتۋ كەرەك. سۋبسيديالاۋ باعدارلامالارى مەن جەڭىلدەتىلگەن راسىمدەر شوب-تىڭ ءجىو-دەگى ۇلەسىن 36,5% -عا دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەردى, بۇل مىڭداعان جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ, جۇمىسپەن قامتۋدى تۇراقتاندىردى. وسىلايشا, ازاماتتاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ جانە كاسىپكەرلىك ءۇشىن مۇمكىندىكتەرى كوپ ەكەندىگىن دە اتاپ وتكەن ا.چەبوتارەۆ.

«الەۋمەتتىك سالاداعى باستامالاردىڭ ارقاسىندا قازاقستان مىناداي جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى:

ورتاشا زەينەتاقى 55% -عا ءوستى, جۇمىس بەرۋشىلەردەن مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى ەنگىزىلدى, بۇل قارت ازاماتتاردىڭ قارجىلىق قورعالۋىن ارتتىرادى;

• كوپبالالى وتباسىلار ءۇشىن جاردەماقىلار ەنگىزىلدى, بالا كۇتىمى بويىنشا, سونداي-اق مۇگەدەكتىگى بار جانە اسىراۋشىسىنان ايىرىلۋ بويىنشا جاردەماقىلار ۇلعايتىلدى;
• وتباسىنىڭ تسيفرلىق كارتاسى جانە ەڭبەك ۇتقىرلىعى ورتالىقتارى سياقتى جاڭا باستامالار مەملەكەتتىك قىزمەتتەرگە قول جەتكىزۋدى جانە جۇمىسپەن قامتۋدى قولداۋدى ەداۋىر جەڭىلدەتتى», — دەپ جازدى ا.چەبوتارەۆ.

سونداي-اق, سوڭعى جىلدارى قازاقستاندىقتاردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايلارى ايتارلىقتاي جاقساردى: 79 ملن شارشى مەترگە جۋىق جاڭا تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى, بۇل 695 مىڭ وتباسىن, ونىڭ ىشىندە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىن ساپالى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى. 2022 جىلدان باستاپ مۇقتاجدار ءۇشىن جالداۋ اقىسىن سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسى جۇمىس ىستەيدى, ول نارىقتىق جاعدايدا ساتىپ الۋعا نەمەسە جالعا الۋعا مۇمكىندىگى بولماعاندار ءۇشىن تۇرعىن ۇيگە قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتەدى. بيىل «وتاۋ» يپوتەكالىق نەسيەلەندىرۋدىڭ جاڭا باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى.

«الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمداعى وڭ ديناميكانى اتاپ وتكەن ءجون. ءبىلىم بەرۋ رەفورمالارى دا ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بەردى:
• پەداگوگتاردىڭ جالاقىسى ەكى ەسە ۇلعايتىلدى;
• 800 مىڭعا جۋىق مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى, 3 مىڭعا جۋىق اۋىلدىق مەكتەپ جاڭعىرتىلدى;
• «جايلى مەكتەپ» باعدارلاماسى نەگىزىندە كەلەسى جىلعا قاراي 740 مىڭعا جۋىق وقۋشى ورنى پايدالانۋعا بەرىلەدى.

گرانت سانىن ۇلعايتۋ, ستۋدەنتتىك جاتاقحانالار سالۋ, اۋىلدىق مەكتەپتەردى جاڭعىرتۋ جانە شەتەلدىك جوو فيليالدارىن اشۋ بۇكىل ەل بويىنشا وقۋ جاعدايلارىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى. سونىمەن قاتار, عىلىمي دامۋعا باسا نازار اۋدارىلدى — عىلىمدى قارجىلاندىرۋ 7,4 ەسەگە ارتتى, ال جاس عالىمدارعا شەتەلدە تاعىلىمدامادان ءوتۋ ءۇشىن گرانتتار مەن مۇمكىندىكتەر بەرىلدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋداعى ەلەۋلى سەرپىلىستى ەلەمەۋ مۇمكىن ەمەس: ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 75 جاسقا جەتتى, جالپى ءولىم-ءجىتىم 9% -عا, ال ءسابي ءولىمى 8,45% -عا تومەندەدى. «اۋىلدىق دەنساۋلىق ساقتاۋدى جاڭعىرتۋ» باعدارلاماسى اۋىلدىق جەرلەردە جاڭا مەديتسينالىق نىساندار سالۋعا جانە وڭىرلىك اۋرۋحانالاردى جابدىقتاۋدى جاقسارتۋعا كومەكتەستى, بۇل ءتىپتى شالعاي اۋدانداردا دا مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىردى», — دەدى ول.

كوپتەگەن باستاما ناتيجەلەر بەرۋدە, الايدا ودان ءارi ءوسۋ جانە تۇراقتى دامۋ جولى ەندى عانا باستالدى. توقاەۆتىڭ ساياساتى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى ۇستانىمىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان. العا جوسپار رەتىندە  ەلدى ترانسفورماتسيالاۋدى جالعاستىراتىن جاڭا رەفورمالاردى اتاۋعا بولادى.