پرەزيدەنت: قازاقستاندا ادام قۇقىعى العا شىعۋى ءتيىس

فوتو: اقوردا

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ استانا حالىقارالىق فورۋمىندا سوڭعى جىلدارى جۇزەگە اسقان اۋقىمدى وزگەرىستەردى قورىتىندىلاپ, الداعى ستراتەگيالىق باعىتتاردى ايقىندادى,  دەپ حابارلايدى qandastar.kz

– سوڭعى بىرنەشە جىلدا قازاقستاندا اۋقىمدى ەكونوميكالىق جانە ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالار جۇرگىزىلدى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز ايقىن – بارىنشا ارتاراپتاندىرىلعان, ينكليۋزيۆتى جانە كەلەشەككە باعدارلانعان ەكونوميكا قۇرۋ. ەكونوميكالىق ءوسىم ورنىقتى بولۋىمەن قاتار, ونىڭ يگىلىگى ءار ازاماتقا ءادىل بولىنۋگە ءتيىس.

ەلىمىزدى تۇبەگەيلى جاڭعىرتىپ, ادىلەتتى قازاقستاننىڭ نەگىزىن قالاۋ ءۇشىن مەملەكەتتىلىكتى نىعايتۋعا كوپ كۇش-جىگەر جۇمساپ جاتىرمىز.

جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم ارقىلى كونستيتۋتسيامىزعا وزگەرىس ەنگىزىلىپ, باستى بيلىك ينستيتۋتتارىنا رەفورما جاسالدى, – دەدى پرەزيدەنت.

توقاەۆ كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن بيلىك تارماقتارىن قايتا ءبولىسۋدىڭ تاريحي ماڭىزىن ەرەكشە اتادى. سۋپەرپرەزيدەنتتىك ۇلگى جويىلىپ, «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» فورمۋلاسىن نەگىزگە العان تەجەۋ-تەپە-تەڭدىك جۇيەسى قالىپتاستى.

پرەزيدەنت وكىلەتتىلىگى ءبىر رەتتىك 7 جىلدىق مەرزىممەن شەكتەلدى. توقاەۆتىڭ پىكىرىنشە, بۇل قادام ايماقتا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ساياسي جاڭعىرۋعا جول اشىپ, «وركەنيەتتى قوعام قۇرۋدىڭ بەرىك ىرگەتاسىنا اينالادى».

ءبىز سۋپەرپرەزيدەنتتىك جۇيەدەن باس تارتتىق. «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» قاعيداسىن باسشىلىققا الاتىن, تەجەۋ مەن تەپە-تەڭدىك جۇيەسى بار پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكا جولىن تاڭدادىق.

بۇل تۇجىرىم قازاقستانداعى ساياسي جۇيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە مەيلىنشە لايىقتى مودەل ەكەنىنە كامىل سەنەمىن.

پرەزيدەنت وكىلەتتىلىگى ءبىر رەتتىك 7 جىلدىق مەرزىممەن شەكتەلدى. قازاقستاندا عانا ەمەس, ءبىزدىڭ ايماقتا مۇنداي شەشىم بۇرىن-سوڭدى قابىلدانباعان. مەنىڭ ويىمشا, بۇل قادام ەلىمىزدىڭ ساياسي جۇيەسىن نىعايتۋعا, ەكونوميكاسىن دامىتۋعا جانە وركەنيەتتى قوعام قۇرۋعا نەگىز بولادى.

پرەزيدەنت – حالىقتىڭ بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە, ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا جەتى جىلعا جالداعان مەنەدجەرى.

پارلامەنت ازاماتتىق قوعام جانە جاڭا ساياسي پارتيالاردىڭ مۇشەلەرىمەن تولىقتى. سونداي-اق ايەلدەرگە, جاستارعا جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدان وسال توپتىڭ وكىلدەرىنە قوسىمشا كۆوتا بەرىلدى.

ادام قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ ناقتى تەتىكتەرى بولماسا, ىلگەرى جىلجۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل جۇيە «زاڭ مەن ءتارتىپ» قاعيداتىندا كورىنىس تاپقان.

ءبىز اتالعان رەفورمالاردى گەوساياسي احۋال تۇراقسىز كەزەڭدە قولعا العانىمىزدى بىلەمىز. بىراق «جول مۇراتى – جەتۋ». وسى ستراتەگيالىق باعدارىمىزدان اينىمايمىز, رەفورمالاردى توقتاتپايمىز.

جاھانداعى سىن-قاتەرلەرگە قاراماستان, ەكونوميكامىز بىلتىر 5,1 پايىزعا ءوستى. شەتەلدەن تارتىلعان تىكەلەي ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتتى. ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتىمەن تاسىمالدانعان جۇك 62 پايىزعا ارتتى.

دەيتۇرعانمەن ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق مۇراتىمىز تسيفرمەن عانا ولشەنبەيدى. بۇل رەفورمالار جۇرتشىلىقتىڭ وركەندەۋىنە جول اشاتىن جاڭا قوعامدىق كەلىسىمدى ورناتۋدى كوزدەيدى.

ءبىز ادام كاپيتالىنا ينۆەستيتسيا سالىپ, جاس مامانداردىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي جاسايمىز. ەڭ باستى مىندەتىمىز – ايماقتار اراسىنداعى الشاقتىقتى ازايتۋ جانە ورتا تاپتى نىعايتۋ.

سول سەبەپتى تسيفرلىق تەحنولوگيا مەن جاساندى ينتەللەكتىدەن باستاپ جاسىل ەنەرگەتيكا مەن قوسىمشا قۇنى جوعارى وندىرىسكە دەيىنگى نەگىزگى سەكتورلارداعى الەۋەتىمىزدى كۇشەيتە بەرەمىز.

ءبىز تسيفرلىق ترانسفورماتسيادا ەلەۋلى تابىسقا قول جەتكىزدىك. ماقساتىمىز – ەۋرازياداعى جەتەكشى IT حابقا اينالۋ.

اسىرەسە, جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋعا ايرىقشا ءمان بەرىپ وتىرمىز. بىرقاتار شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ فيليالى بار, زەرتتەۋ مەن ازىرلەۋ سالاسىنداعى سەرىكتەستىك جولعا قويىلعان اكادەميالىق جانە يننوۆاتسيالىق حابقا اينالعىمىز كەلەدى.

قازاقستان ەڭ قۋاتتى سۋپەركومپيۋتەردى ىسكە قوسۋعا كىرىستى. قازىردىڭ وزىندە بۇل جۇمىس باستالىپ كەتتى.

بۇدان بولەك, سryptoCity دەپ اتالاتىن جاڭا پيلوتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. مۇندا كريپتوۆاليۋتانى ازىق-ت ۇلىك ساتىپ الۋعا, قىزمەت تولەمىنە جانە باسقا دا ماقساتتاردا پايدالانۋعا جاعداي جاسالادى.

الەمدەگى ۋران قورىنىڭ 40 پايىزى قازاقستاننىڭ ەنشىسىندە. سوندىقتان ەلىمىز اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋدى ۇلتتىق ستراتەگيانىڭ باسىم باعىتى رەتىندە قاراستىرادى.

الايدا كليمات داعدارىسى شەشىلمەي, ەشقانداي ورنىقتى دامۋ بولمايدى. ورتالىق ازيا – پلانەتاداعى كليمات وزگەرىستەرىنە وسال وڭىرلەردىڭ ءبىرى. مۇندا عالامدىق جىلىنۋ دەڭگەيى الەمدەگى ورتاشا كورسەتكىشپەن سالىستىرعاندا ەكى ەسە جوعارى.

اتالعان قيىندىقتاردى ەڭسەرۋ ءۇشىن وڭىرلىك تۇرعىدان ۇيلەستىرىلگەن, پراگماتيكالىق باعىتتاعى كليمات كۇن ءتارتىبىن ىلگەرىلەتۋگە بەيىلمىز. ونىڭ اياسىندا ەلىمىز بىرقاتار حالىقارالىق ۇيىمعا مۇشە بولىپ, كەلىسىمدەرگە قوسىلدى.

كەلەسى جىلى قازاقستان بۇۇ-مەن بىرگە وڭىرلىك ەكولوگيالىق ءسامميتىن وتكىزەدى. بۇل الاڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ستراتەگياسىن جاھاندىق ماقساتپەن ۇشتاستىرۋدى كوزدەيدى.

قازاقستان ءوزارا قۇرمەت پەن ايماقتىق ىقپالداستىقتى ارقاۋ ەتكەن ورتالىق ازيانىڭ تۇراقتىلىعى بەرىك, ىنتىماعى بەكەم, بولاشاعى ايقىن بولعانىن قالايدى.

ەكى اي بۇرىن بۇۇ باس اسسامبلەياسى الماتىدا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى جونىندەگى بۇۇ-نىڭ ايماقتىق ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى قاراردى رەسمي تۇردە قابىلدادى.

بۇل – ءبىزدىڭ كوپجاقتى دامۋعا ۇلەس قوسقان ماڭىزدى جەتىستىگىمىز. اتالعان ورتالىق بىرلەسكەن جوبالارعا قولداۋ كورسەتىپ, تەحنيكالىق ساراپتامالاردى قامتاماسىز ەتەدى جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى ۇيلەستىرەدى, – دەيدى مەملەكەت باسشىسى.