Prezıdent Mańǵystaýdaǵy sý tapshylyǵyn sheshýdi tapsyrdy

– Birinshi. Oblystaǵy basty mindettiń biri – turǵyndardy taza aýyz sýmen qamtamasyz etý. Tabıǵı ósimge jáne kóshi-qon úderisine baılanysty aımaqtaǵy halyq sany úzdiksiz ósip keledi. Bul másele boıynsha men jańa da aıtyp kettim. Sondyqtan aýyz sý máselesiniń ózektiligi kún ótken saıyn arta túsedi. MAEK-tiń sý tushytý qýaty jetkiliksiz bolyp turǵanyn bilemiz. Sonyń kesirinen ásirese, jaz aılarynda aýyz sý tapshylyǵy qatty seziledi. Úsh qalaǵa jáne ortalyq qubyr jelisi bar 59 eldi mekenge aýyz sý belgili bir ýaqytta ǵana beriledi. Sý tapshylyǵy – kúnine 23 myń tekshe metr. Qazir sý tushytatyn 6 zaýyt pen qondyrǵy salynyp jatyr. Kendirlidegi joba iske qosylǵan soń, Jańaózen qalasynyń, Teńge, Qyzylsaı, Rahat jáne Kendirli aýyldyq okrýgteriniń turǵyndaryn taza sýmen qamtamasyz etýge múmkindik týady. Sondaı-aq qosymsha jumys oryndary ashylady. Bul jobany keshiktirmeı, der kezinde, ıaǵnı, mamyr aıynda aıaqtaý kerek. 2023 jyly «Astrahan – Mańǵyshlaq» magıstraldi sý qubyry jańǵyrtyldy. Onyń sý ótkizý múmkindigi kúnine 110 myńnan 170 myń tekshe metrge deıin artty. Biraq bul qubyr batys aımaqtyń sýǵa suranysyn tolyq óteı almaıdy. Onyń ústine, qubyr arqyly keletin sýdy ábden tazartý kerek. Sondyqtan sýdyń ózindik quny qymbatqa túsedi. Úkimet «Samuryq-Qazyna» qorymen birge osy aımaqtaǵy sý tapshylyǵyn azaıtý úshin naqty sheshim qabyldaýǵa tıis.

Prezıdent aımaqtaǵy sý qubyry men káriz jelisiniń tozýyn asa kúrdeli másele dep atady

– Sarapshylar taza sýdyń taǵy bir kózi bar deıdi. Bul – Aqtóbe oblysyndaǵy Kókjıde jerasty sýlary. Ony ıgerýge qatysty jobany jan-jaqty pysyqtap, onyń ekonomıkalyq tıimdiligin zertteý qajet. Sarapshylar Kókjıde, Aıshýaq jáne Soltústik Aıshýaq jerasty sýlarynan Mańǵystaý jáne Atyraý oblystarynyń eldi mekenderine deıin sý qubyryn tartýdy usynyp otyr. Sý qubyrynyń uzyndyǵy shamamen 1400 shaqyrym bolady, sý ótkizý múmkindigi – kúnine 170 myń tekshe metr. Sol arqyly 1,2 mıllıon adamdy taza aýyz sýmen qamtamasyz etýge jáne onyń kólemin arttyrýǵa múmkindik týady. Aqtaý qalasyndaǵy sý qubyry jelisi ábden tozǵan, tozý kórsetkishi – 77 paıyz. Sonyń kesirinen sýdyń 16 paıyzy ysyrap bolyp jatyr. Jalpy, aımaqtaǵy sý qubyry men káriz jelisiniń tozýy asa kúrdeli másele bolyp tur. Máselen, sý qubyry Aqtaýda jańa aıttym, 77 paıyz, Jańaózende – 59 paıyz tozǵan. Káriz jelisi Aqtaýda shamamen – 76 paıyz, Jańaózende – 72 paıyz tozǵan. Bir sózben, naqty sharalar qolǵa alynýy kerek. Al shalǵaıda turatyn malshylardyń óz betimen qudyq qazý týraly bastamasyna kelsek, bul – jalpy quptarlyq is. Bul jumysqa 100 mıllıon teńge qajet dep otyr. Keminde 50 malshy sýǵa qol jetkizedi eken. Qoldaýǵa bolady dep oılaımyn. Premer-mınıstrdiń orynbasary Qanat Bozymbaev ákimmen birlesip bul máseleni pysyqtaýy kerek.

Qasym-Jomart Toqaev Aqtaýdy jylýmen qamtý jáne turǵyn úılerdi jańǵyrtý máselesine nazar aýdardy

– Ekinshi. Qazir Aqtaýǵa jylýdy «MAEK» kompanııasy beredi. Biraq oblys ortalyǵy tez ósip jatyr. Qalany jylýmen tolyq qamtamasyz etýge kásiporynnyń qýaty jetpeıdi. Byltyr Aqtaýda uzyndyǵy 12 shaqyrym bolatyn jylý jelisi salynyp, jańǵyrtyldy. Nátıjesinde qalaǵa jylýdyń durys jetýine múmkindik týdy. Osy baǵyttaǵy jumysty jalǵastyrý kerek. Byltyr oblysta 846 myń sharshy metr turǵyn úı salyndy. Bul – jospardan 20 paıyzǵa artyq. Degenmen oblystaǵy turǵyn úı qorynyń 7 paıyzy ábden eskirgen. Kóp páterli 177 úı kúrdeli jóndeýdi qajet etedi. Sondyqtan turǵyn úılerdi jańǵyrtý máselesine aıryqsha nazar aýdarý kerek. Maǵan túsken aqparat boıynsha Aqtaýda úleskerler qarjy salǵan 6 úıdiń qurylysy bitpeı tur. Orynsyz, ıaǵnı beı-bereket salynǵan qurylys nysandary da bar. Bul máselelerdi sheshý úshin Úkimet ákimdikpen birge naqty sharalar qabyldaýy kerek.

Memleket basshysy týrızm salasyna jeke ınvestıııa tartý máselesine toqtaldy

– Úkimet «Mańǵystaý» týrıstik aımaǵyn damytýdyń keshendi josparyn shuǵyl túrde bitirýi kerek. Maýsym aıynda bul jospardy maquldaımyz. Oblys ákimdigi Úkimettiń qoldaýymen osy salaǵa jeke ınvestıııa tartý máselesin pysyqtaýy qajet. Taǵy bir másele, bul – is-sharalar týrızmi (Event tourism). Aqtaý túrki áleminiń mádenı astanasy mártebesin aldy. Jaqynda ashylý rásimi jaqsy ótti. Bul is-sharaǵa óz azamattarymyzben qatar, túrkitildes elder de zor qyzyǵýshylyq tanytty. Aldaǵy ýaqytta 30-dan astam is-shara ótkiziledi. Osynyń bári aımaqqa týrıster tartýǵa jol ashýǵa tıis. Bul jumysty belsendi júrgizý qajet. Jalpy, aımaqqa shetel ınvestıııasy turaqty kelip jatyr. Biraq onyń úshten ekisi munaı-gaz sektoryna tıesili. Sondyqtan basqa da salalarǵa belsendi túrde ınvestor tartý qajet.