پرەزيدەنت ۇندەۋىنىڭ استارىندا نە جاتىر?

ساياساتتانۋشى عازيز ابىشەۆ جۋرناليستەرمەن جۇزدەسۋدە قاسىم-جومارت توقاەۆ الداعى بەسجىلدىقتاعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ العانىن ايتادى,-دەپ حابارلايدى Qandastar.kz

ويتكەنى ءىس باسىنداعى مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيلىك تىزگىنىن ءوز ەركىمەن بوساتاتىنىن بىلسە, جاڭا كوشباسشىلار ىلگەرى ۇمتىلىپ, ەل اۋزىنا ىلىگۋگە, جۇرتشىلىقتىڭ كوزىنە تۇسۋگە تىرىسادى, بۇل سالاماتتى باسەكەلەستىك تۋعىزادى.

پرەزيدەنت جەتى جىلدىق جانە ءبىر رەتتىك پرەزيدەنتتىك مەرزىم بەكىتىلگەنىن ەسكە سالدى. بۇل دەگەنىمىز, 2029 جىلدىڭ 2 جەلتوقسانىنان كەشىكتىرمەي, قازاقستان تاريحىندا ءۇشىنشى پرەزيدەنت سايلانادى دەگەن ءسوز. ءارى قارايعى كوكجيەكتە 2036 جىلدان ۇزاماي, ءتورتىنشى پرەزيدەنت پايدا بولادى. قاسىم-جومارت توقاەۆ ء«بىز ەشقاشان كەرى قايتپايمىز» دەپ ادەيى قاداپ ايتتى. ياعني, ءبىر رەتتىك «جەتىلىك» – ءىس باسىنداعى مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءپرينتسيپتى ۇستانىمى. جاڭا ساياسي ءومىر شىندىعى», – دەدى عازيز ابىشەۆ.

ساياساتتانۋشى كورشى قىرعىزستاننىڭ پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ – 2031 جىلعا دەيىن, رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين – 2036 جىلعا دەيىن, وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ – 2037 جىلعا دەيىن, تۇرىكمەنستاننىڭ جاس كوشباسشىسى سەردار بەردىمۇحامەدوۆ – شەكسىز قايتا سايلانا بەرەتىنىن ەسكە سالدى. وندا ايماقتا قازاقستاندا ءبىرىنشى بولىپ, پرەزيدەنت اۋىسۋى مۇمكىن.

قوعام «بەس دۇشپاننان» قاشىق بولادى

اتالعان راسىمدە قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان «دامۋدىڭ جاڭا ساتىسىنا قادام باستى» دەپ ەسەپتەيتىنىن جەتكىزدى.

«قازاقستاننىڭ ساياسي جۇيەسى تۇبەگەيلى وزگەردى. پارلامەنتتىڭ ىقپالى, ۇكىمەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ايتارلىقتاي ارتتى. بيلىك تارماقتارى اراسىنداعى تەپە-تەڭدىك ورنىعا ءتۇستى. ساياسي پارتيالاردىڭ قوعامدىق ءرولى كۇشەيدى. ءبىر سوزبەن, ساياسي جانە قوعامدىق مادەنيەت ۇلكەن وزگەرىسكە ۇشىرادى. ەڭ ماڭىزدى باستامانىڭ ءبىرى – پرەزيدەنت 7 جىلدىق مەرزىمگە 1 رەت قانا سايلانادى! وسى شەشىمنىڭ ساياسي ءمان-ماعىناسى ەرەكشە, بۇل – مەملەكەتتى باسقارۋ ىسىندە جاڭا ستاندارت قالىپتاستىراتىن ماڭىزدى قادام. رەفورمالار, وزگەرىستەر ءالى دە جالعاسا بەرەدى. ەڭ باستىسى, بۇل وزگەرىستەر – حالىقتىڭ تاڭداۋى. سوندىقتان ءبىز ەشقاشان كەرى قايتپايمىز, تەك العا قاراي جۇرەمىز», – دەدى ول.

ايتقانداي, ساراپشىلار قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز قولىنان ماراپات العان جۋرناليستەرگە سالماقتى جۇك ارتقانىنا نازار اۋدارتتى. ولار پرەزيدەنتتىك ساياسي رەفورمانى ەندى ورنىقتىرۋعا كۇش سالۋلارى كەرەك.

«سىزدەر تىڭ باستامالاردى جۇرتشىلىققا جان-جاقتى تۇسىندىرۋگە زور ۇلەس قوستىڭىزدار. شىن مانىندە, بارلىق رەفورمانى وزدەرىڭىزبەن بىرگە اتقاردىق دەۋگە بولادى. بىراق وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرۋ ءبىر باسقا, ال ونى ورنىقتىرۋ ءبىر بولەك! ول ءۇشىن قوعامدىق سانا تۇبەگەيلى جاڭعىرۋعا ءتيىس», – دەي كەلە, مەملەكەت باسشىسى جۋرناليستەر قاۋىمى وسى ماڭىزدى جۇمىسقا زور جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءتول پرەزيدەنتتىگى تۇسىندا قوعامدى قانداي كەسىرلى قۇبىلىستاردان قاشىق قىلۋعا, ارىلتۋعا كۇش سالاتىنىن اتادى. جۇرتتى ناشاقورلىقتان, قۇمارويىنداردان, تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتان, ۆانداليزمنەن جانە ىسىراپشىلدىقتان قۇتقارۋدى مىندەت دەپ سانايتىنىن جەتكىزدى. ول تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا توسقاۋىل قويىلاتىنىن جەتكىزدى.

«ەلىمىزدەگى ءاربىر شاڭىراق – قازاق وتباسىنىڭ ۇلگىسىنە اينالۋى كەرەك! ارينە, قابىلدانعان زاڭ بارلىق قاتەردى بىردەن جويىپ جىبەرمەيدى. بۇل – ۇزاق ءارى كۇردەلى ۇدەرىس. زاڭ جازالاۋ ءۇشىن ەمەس, ەڭ الدىمەن, قۇقىقتىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ماڭىزدى. وعان بۇكىل قوعام بولىپ اتسالىسۋ قاجەت», – دەدى پرەزيدەنت.

ەڭ قاۋىپتى الەۋمەتتىك كەسەلدىڭ ءبىرى – لۋدومانيا. قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىك كوپتەگەن ازاماتتى ورعا جىعىپ, قارىزعا بەلشەسىنەن باتىرادى, وتباسىنىڭ شىرقىن بۇزادى, قىلمىسقا, سۋيتسيدكە يتەرمەلەيدى. وسىعان بايلانىستى كەشەگى جالپى وتىرىسىندا سەنات قۇمار ويىندارىنا, لۋدومانياعا قارسى زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى.

مەملەكەت باسشىسى بۇل زاڭدى كوپ ۇزاتپاي, وعان تەز قول قوياتىنىن ءمالىم ەتتى جانە اتالعان زاڭنىڭ كۇشىنە ەنۋى ازاماتتارىمىزدى, ەڭ الدىمەن, وسكەلەڭ ۇرپاقتى وسى زياندى الەۋمەتتىك دەرتتەن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى. ويتكەنى ينتەرنەت دامىعان سايىن لۋدومانيا پروبلەماسى ۋشىعا ءتۇستى جانە ناعىز الەۋمەتتىك ىندەتكە اينالا باستادى. بۇل ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعىنا قاتەر توندىرەدى.

پرەزيدەنت جۋرناليستەردى بيلىككە شاقىردى

ول نۇرتورە ءجۇسىپ, ەرمۇرات باپي, قازىبەك يسا, سەرگەي پونومارەۆ, جاناربەك ءاشىمجان, بيبىگۇل جەكسەنباي, ايگۇل قاپباروۆا سەكىلدى جۋرناليستەر بۇگىندە دەپۋتات بولىپ وتىرعانىن مىسالعا كەلتىردى.

«جاڭا اقپاراتتىق داۋىرگە قادام باستىق. وسى ورايدا مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى ءسوز بىلەتىن, ءتيىمدى ءارى جان-جاقتى قارىم-قاتىناس ورناتا الاتىن ادامدارعا ءزارۋ. سوندىقتان ءوز مانسابىن مەملەكەتتىك قىزمەتپەن بايلانىستىرعان نەمەسە بايلانىستىرۋدى جوسپارلاپ جۇرگەن ارىپتەستەرىڭىز وسى سالادا دا ءوز الەۋەتىن تولىق جۇزەگە اسىرا الادى», – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت جاڭعىرۋ جۇمىستارى جالعاساتىنىن ايتتى, بىراق ول ەندى بيلىك جۇيەسىن ەمەس, قوعامنىڭ ءوزىن جاڭعىرتۋعا ەكپىن تۇسىرەتىن بولسا كەرەك.

«مەن ەلىمىزدى تۇبەگەيلى جاڭعىرتۋ ءۇشىن زاڭنامالىق وزگەرىستەرمەن, كادرلىق شەشىمدەرمەن, ساياسي جانە ەكونوميكالىق رەفورمالارمەن عانا شەكتەلۋ ازدىق ەتەتىنىن ۇدايى ايتىپ كەلەمىن. ءبىز پروگرەسسيۆتى ۇلت رەتىندە قوعامدىق جانە جەكە قۇندىلىقتار جۇيەسىن جاڭارتۋ ءۇشىن كوپ تەر توگۋىمىز كەرەك», – دەگەن مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندىقتاردا «جوعارى ەكولوگيالىق سانا» قالىپتاستىرۋعا باسىمدىق بەرەتىنىن نىقتادى. مىسالى, بۇكىل رەسپۋبليكانى قامتيتىن سەنبىلىكتەر ورىستەيدى.

ەلىمىزدە «تازا قازاقستان» اكتسياسىن قولداعان شىن مانىندەگى حالىقتىق قوزعالىس ءورىس الدى. بۇل كەزدەيسوق ەمەس.

«وكىنىشكە قاراي, تابيعات اياسىنداعى دەمالىس ورىندارىندا جانە ەلدى مەكەندەردىڭ اينالاسىندا ءۇيىلىپ جاتقان قوقىستى كۇن سايىن كورەمىز. بۇل – جاۋاپسىز ادامداردىڭ ءىسى. قوعامدىق ورىنداردا قاراپايىم تازالىق ەرەجەلەرى ساقتالمايدى. بۇدان ادامنىڭ تاربيەسىزدىگى عانا كورىنبەيدى, سونداي-اق ول بۇكىل ەلىمىزدىڭ دامۋىن تەجەيدى. «تازا قازاقستان» اۋقىمدى ەكولوگيالىق اكتسياسىنا جۇزدەگەن مىڭ ادام قاتىسىپ, ونداعان مىڭ توننا قوقىس جينالدى. ولارعا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. بۇل اكتسيا تۇراقتى تۇردە جالعاسادى. اۋلالارىمىز بەن كوشەلەرىمىزدەگى, ساياباقتار مەن قورىقتارداعى, وزەن-كولدەردەگى تازالىق پەن ءتارتىپتىڭ ساقتالۋى بارشا ازاماتقا تىكەلەي بايلانىستى», – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

ونىڭ تاعى ءبىر باستاماسى – دومبىرا اسپابىن ۇلىقتاۋ شارالارى كەڭ ءورىس الماق.

«الدىمىزدا «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» كەلە جاتىر. دومبىرا – قازاقتىڭ جانى, ۇلت بولمىسىنىڭ ايناسى. «ناعىز قازاق قازاق ەمەس, ناعىز قازاق – دومبىرا». ءبىز ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى ساقتاعىمىز كەلسە, قاستەرلى اسپاپتى قادىر تۇتۋىمىز قاجەت. ول – ءبىزدىڭ تەرەڭنەن تامىر تارتاتىن ءتول تاريحىمىزدىڭ كۋاگەرى. مەرەيلى مەرەكە ونەرىمىزدى ورگە شىعارىپ, تۇتاستىعىمىزدى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن كەرەك. مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتى ۇلىقتايتىن باستامالاردى بارىنشا دارىپتەۋ قاجەت دەپ سانايمىن. دومبىرا كۇنى سونىڭ ايقىن كورىنىسى بولۋعا ءتيىس», – دەدى پرەزيدەنت.

دەمەك, مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى ءمان بەرگەن سوڭ, شىلدەنىڭ ءبىرىنشى جەكسەنبىسىندە مەرەكەلەنەتىن «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» ەندى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە, كەڭ اۋقىمدا تويلانا باستاۋى ىقتيمال.