«رەسەيدىڭ سەنىمدى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى بولىپ قالا بەرەمىز»: توقاەۆ رەسەيلىك گازەتكە ماقالا جاريالادى

فوتو: پرەسس-سلۋجبا پرەزيدەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسەيدە شىعاتىن «يزۆەستيا» گازەتىنە ەكى ەل اراسىندا قارىم-قاتىناس تۋرالى ماقالا جاريالادى, دەپ جازدى  qandastar.kz 

رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين قازاقستانعا كەلەدى. سول ساپار اياسىندا توقاەۆ رەسەيلىك گازەتكە ەكى ەل اراسىندا قارىم-قاتىناستىڭ ماڭىزدىلىعىن جازدى.

“قازاقستان مەن رەسەيدىڭ قارىم-قاتىناسى – بەرىك ءارى مىزعىماس دوستىقتىڭ شىنايى كورىنىسى. ەكى ەلدىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگى مەن وداقتاستىعى تىعىز استاسىپ جاتقان تاريحي جانە مادەني بايلانىستارعا, سونداي-اق قوس حالىقتىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ورتاق جاۋاپكەرشىلىككە نەگىزدەلگەن. بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاھاندىق سىن-قاتەرلەرگە قاراماستان, ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز تاتۋ كورشىلىك پەن سان سالالى ىنتىماقتاستىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ كەلەدى. بۇل ىنتىماقتاستىققا ورتاق مۇددە, ءوزارا سىيلاستىق, ەڭ جوعارى دەڭگەيدەگى سىندارلى ساياسي ديالوگ ارقاۋ بولىپ وتىر”, – دەدى پرەزيدەنت.

stan.kz حابارلاعانداي, ۆلاديمير پۋتين ەكەۋى ۇنەمى حاباردا. ءبىر-بىرىمىنە دەگەن قۇرمەت ەرەكشە دەيدى.

سوڭعى ءبىر جىلدا قازاقستان مەن رەسەي تولىققاندى فورماتتا ءتورت كەلىسسوز جۇرگىزگەن. سونىمەن قاتار پۋتينمەن حالىقارالىق ءىس-شارالار اياسىندا بىرنەشە مارتە كەزدەسىپ, تەلەفونمەن دە ءجيى سويلەسكەنىن ايتادى.

“قازىر قازاقستاندا رەسەيدىڭ 23 مىڭ كومپانياسى تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ونىڭ 4 مىڭى سوڭعى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قۇرىلدى. ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ قارقىنى جوعارى ەكەنى وسىدان-اق ايقىن كورىنەدى.

ەكىجاقتى ينۆەستيتسيا كولەمى دە ۇلعايا ءتۇستى. 2023 جىلى رەسەي كومپانيالارى قازاقستانعا 3 ميلليارد دوللاردان استام ينۆەستيتسيا سالدى. قازاقستان دا رەسەي ەكونوميكاسىنا وسىنشا مولشەردە قارجى قۇيدى. ەلدەرىمىز بيزنەس جۇرگىزۋگە قولايلى ورتا قالىپتاستىرىپ, ينۆەستورلاردى قولداۋعا قاجەتتى بارلىق جاعدايدى جاساپ وتىر”, – دەدى توقاەۆ.

قازاقستان مەن رەسەي ەنەرگەتيكا, ونەركاسىپ, كولىك-لوگيستيكا, اۋىل شارۋاشىلىعى جانە باسقا دا كوپتەگەن سالادا بىرلەسىپ, اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. وسىعان دەيىن جالپى قۇنى 18 ميلليارد دوللاردان اساتىن 90-نان استام جوبا ىسكە قوسىلدى. قازىر 49 جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان كورىنەدى.

“وسى ماڭىزدى جوبالاردىڭ ىشىنەن قازاقستاندا 3 جىلۋ ەلەكتر ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى باستالعانىن جانە ەكىباستۇز گرەس-ءىن جاڭعىرتۋدى اتاپ وتۋگە بولادى. بۇل قاتاردا ەلىمىزدىڭ بىرقاتار ايماعىن گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە, سونداي-اق, وڭتۇستىك جانە شىعىس باعىتقا تاسىمالداناتىن رەسەي ەنەرگەتيكا رەسۋرستارىنىڭ كولەمىن ارتتىرۋعا قاتىستى اۋقىمدى باستامالار دا بار”, – دەدى ول.

توقاەۆ ەكونوميكالىق وداققا دا توقتالدى. بيىل ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىن قۇرۋ تۋرالى شارتقا 10 جىل تولدى دەيدى.

“قازاقستان مەن رەسەي جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن اۋەل باستان جان-جاقتى ىقپالداستىق پەن بايلانىستى دايەكتى تۇردە نىعايتۋعا ۇمتىلدى. سول سەبەپتى بىرلەستىك قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ, وسى ۇيىمنىڭ نەگىزىن قالادى. سودان بەرى ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعى وعان مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىن ينتەگراتسيالاۋ جانە ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتى دامىتۋ ۇدەرىسى تابىستى جۇزەگە اسىپ جاتقان اسا ماڭىزدى پلاتفورما رەتىندە ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتتى”, – دەدى ەل باسشىسى.

ول رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ قازاقستانعا كەلۋىن قازاق-ورىس قاتىناسىنىڭ تاريحىنداعى اسا ماڭىزدى وقيعا دەپ اتادى.

“استانادا وتەتىن كەزدەسۋدە رەسەي پرەزيدەنتىمەن ساۋدا-ەكونوميكا, كولىك-لوگيستيكا, وتىن-ەنەرگەتيكا, عىلىم جانە تەحنيكا سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىققا  قاتىستى اۋقىمدى ماسەلەلەردى تالقىلايمىز. حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ينتەگراتسيالىق قۇرىلىمدار اياسىنداعى ءوزارا ىقپالداستىق بارىسىن پىسىقتاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.ۋشىعىپ تۇرعان الەمدەگى احۋالعا قاتىستى پىكىر الماسامىز”, – دەدى ول.

قازاقستان مەن رەسەي شەكارا ماڭىنداعى اۋداندارىندا 32 ميلليونعا جۋىق ادام تۇرادى.

“مەملەكەت باسشىلارىنىڭ وڭىرارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ حح فورۋمىنا بىرگە قاتىسۋى وسى ساپار بارىسىنداعى ماڭىزدى شارا بولماق. ەلدەرىمىز ۇلى جەڭىستىڭ 80 جىلدىعىن لايىقتى اتاپ وتۋگە دايىندالىپ جاتىر. ورتاق تاريحقا دەگەن قۇرمەت ءاردايىم قازاقستان مەن رەسەي ىنتىماقتاستىعىنا ارقاۋ بولارى ءسوزسىز”, – دەپ جازدى توقاەۆ.

ايتۋىنشا, بىلتىر ەلىمىزدە «ورىس ماۋسىمى» دەگەن اۋقىمدى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلدى. ال بيىل ماسكەۋدە استانانىڭ مادەنيەت كۇندەرى ءوتتى. ونداعى ەڭ نەگىزگى وقيعا رەتىندە «اباي» وپەراسىنىڭ ۇلكەن تەاتردا قويىلعانىن ايتۋعا بولادى. رەسەيدىڭ باستى مۇراجايلارى – ترەتياكوۆ گالەرەياسىندا جانە ەرميتاجدا قازاقستاننىڭ كورمەسى اشىلادى.

قازاقستان كومانداسى رەسەيدىڭ قازان قالاسىندا وتكەن «بولاشاق ويىندارىنا» قاتىستى. استاناداعى دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىندا رەسەي سپورتشىلارى ونەر كورسەتتى. رەسەي باستاماسىمەن قولعا الىنعان «بولاشاق ويىندارىنىڭ» كەزەكتى سايىس 2026 جىلى قازاقستاندا وتەدى.

“قازىر رەسەيدىڭ وقۋ ورىندارىندا قازاقستاننان بارعان 60 مىڭعا جۋىق ستۋدەنت ءبىلىم الىپ ءجۇر. استانادا ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىنىڭ فيليالىن, ال ومبىدا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وكىلدىگىن اشۋ جوسپارىمىزدا بار. ەلىمىزدە 3500-دەن استام مەكتەپ پۋشكين تىلىندە ءبىلىم بەرەدى, تەلەارنالار مەن راديوستانتسيالار حابار تاراتادى, گازەتتەر مەن جۋرنالدار شىعادى. بارلىق دەرلىك وڭىردە كورەرمەننىڭ كوزايىمى بولىپ جۇرگەن ورىس دراما تەاترلارى بار.  بىزدىڭ ەل تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى اياسىندا ورىس تىلىنە قاتىستى حالىقارالىق ۇيىم قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەردى”, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

بيىل شىلدەدە استانادا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءسامميتى ءوتتى. وندا ء«ادىل الەم, كەلىسىم جانە دامۋ جولىنداعى جاھاندىق بىرلىك» تۋرالى دەكلاراتسيا قابىلداندى.

“بريكس ۇيىمىنىڭ قازان قالاسىنداعى تاريحي ءسامميتى وتە ناتيجەلى بولعانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇل فورۋم ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ ءپۋتيننىڭ ەرىك-جىگەرى مەن ابىروي بەدەلىنىڭ جانە الەم جۇرتىنىڭ 45 پايىزىنىڭ مۇددەسىن قورعايتىن بىرلەستىككە رەسەيدىڭ ءتيىمدى توراعالىق ەتۋىنىڭ ارقاسىندا ءوتتى. 2025 جىلى كوپتەگەن بىرلەسكەن باستامالار مەن ورتاق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا مول مۇمكىندىك بار.

قازاقستان مەن رەسەي تاتۋ كورشىلىك پەن وداقتاستىق رۋحىنا نەگىزدەلگەن رياسىز دوستىقتى نىعايتتى جانە ەڭ باستىسى, ءوزارا سەنىمدى قارىم-قاتىناس ورناتتى. ءبىز ەلدەرىمىزدىڭ باستى مۇددەسىنە ساي كەلەتىن ەڭ باتىل يدەيالاردى بىرگە جۇزەگە اسىرا الامىز دەپ ويلايمىن. ءبىز تاريحتىڭ قاقتىعىسقا جانە اپاتقا تولى كۇردەلى كەزەڭىندە رەسەيدىڭ سەنىمدى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى ءارى وداقتاسى بولىپ قالا بەرەمىز”, – دەپ اياقتادى ماقالانى قاسىم-جومارت توقاەۆ.