سەڭ قوزعالدى اعايىن, سەن دە قوزعال

سەڭ قوزعالدى قانداسىم, سەن دە قوزعال!
«وتان وتتان دا ىستىق» – دەيمىز. الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن قولعا الىنعان جوبا دا تۋرا وسىلاي اتالادى. بۇنى بۇعان دەيىن دە ايتىپ تا, جازىپ تا ءجۇرمىز. ونى ۇيىمداستىرعان «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگى ەكەنىدىگىن دە ەستىگەن شىعارسىز. ماسەلە جوبا دا ەمەس, اتقارىلىپ جاتقان ناقتى ىستەر تۋرالى بىرەر ءسوز ايتا كەتۋدى ءجون كوردىك.
جوبانىڭ اتى ادەمى-اق شىنىمەن. قازەكەم دە كەزىندە تەگىننەن تەگىن ايتاپاسا كەرەك مۇنداي ۇلى ءسوزدى. الايدا, اتقارىلىپ جاتقان ىستە وڭدى ناتيجە بولماسا, ادەمى اتاۋدان نە قايىر دەرسىز? ءيا, شىنىمەن ءبىر عانا ۇيىم قانداستار ماسەلەسىن شەشىپ, رەتتەپ, جونگە سالۋعا قۇزىرەتى دە, مۇمكىندىگى دە جەتپەيدى. ونداي قۇزىرەتتىلىك تە بۇيىرماعان. ونى بۇعان دەيىنگى ورالماندار جايىمەن اينالىسىپ, اتسالىسىپ, كۇش-جىگەرىن ارناپ كەلگەن ۇيىمدار جۇمىسى كورسەتىپ كەلەدى. اشىق حات جولدايدى, ارىز جازادى. ناتيجە بار. بىراق, از. سەبەبى – قانداستار اراسىنداعى سابىلعان قۇجاتتىق قيىنشىلىقتاردان ابدەن قينالعاندارى عانا ارىزدانعانىن, ىزدەنگەنىن ەسكەرسەك, بەي-جاي جۇرگەنى قانشاما? بۇدان تىس سابىلا-سابىلا ۇيىمدارعا, وكىلەتتى ورگاندارعا ەمەس, دەلدالدارعا جۇگىنەتىنىن قوسىڭىز… بۇل ماسەلە, ۇكىمەت نازارىنا جەتپەي, جەتسەدە اندىزداپ بارعان اقپارات قاراۋسىز قالىپ قوياتىنى بەلگىلى بولدى. شەشىلسە دە, سول ناقتى جەكەلەگەن ارىز بەرۋشىلەردىڭ ماسەلەسى عانا رەتتەلىپ كەلگەن. ال ونىڭ ارتىندا قانشاما قانداستىڭ مۇڭى مەن مۇقتاجدىعى جاتىر. قوعام بەلسەندىلەرى ولار تۋرالى ايتىپ, جازىپ جاتىر. بەل شەشىپ كىرىسكەندەرى دە قانشاما? سويتسەك گاپ مىنادا ەكەن. مەحانيزم جوق. كادىمگى مەحانيزم. ورالمانداردىڭ ماسەلەسىن جىك-جىككە ءبولىپ, توپ-توپقا رەتتەپ, زەردەلەپ جوعارىعا ۇسىنا الماي ءجۇر ەكەنبىز. ۇلت ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ, جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي جۇرگەندەردىڭ ىسىندە قايىر بولماۋى دا سوندىقتان بولىپ شىقتى. مۇنى ەل ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ جۇرگەن زاڭگەر – ابزال قۇسپان ايتتى. تۋرا وسى – «وتان وتتان دا ىستىق» شاراسىنىڭ كەزەكتى ءبىر جيىنىندا. قانداستاردىڭ باسىن قوسىپ, بازىناسىن تىڭداعان «ادىرنالىقتار» ورالمانداردى ابزال قۇسپانمەن بەت-بەت جۇزدەستىرىدى. ماقسات – ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولىن قاراستىرۋ ەدى. بۇعان دەيىن بىرلەستىك ۇجىمى – اۋدان-اۋدانعا بارىپ, كوشى-قون مەكەمەلەرىنە رەيدتەر جۇرگىزىپ, قانداستار ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ءار الۋان جولىن قاراستىرعان. جينالعان ارىز-شاعىمدار نەگىزىندە قر پارلامەنتىنە, الماتى وبلىستىق كوشى-قون باسقارماسىنا حاتتار جولداپ, ناتيجەگە جەتۋدىڭ “قيلى كەزەڭدەرىن” باستان كەشىپ كەلدى. سونىڭ ەسەبىندە كەيبىرى دايىن تۇرعان قۇجاتتارىن الدى, دايىن بولماعاندارى جەرگىلىكتى باسشىلاردىڭ قابىلداۋىندا بولدى. وسىناۋ جاي عانا پروتسەسس كۇندەلىكتى ومىردە قايتالانبايتىنى قىنجىلتتى. نە ايتىپ وتىر دەرسىز?… الگى دايىن بولعان قۇجاتتى قانداستاردىڭ قولىنا «ءما مىناۋىڭ» -دەپ ۇستاتا سالۋعا ەرىنەتىن مەكەمەلەر بار بولىپ شىقتى. نەمەسە سارىلا كۇتكەن قۇجاتتىڭ «ساندىقتا قانشا جاتاتىنىن» سۇراۋ سالىپ بارماق تۇگىلى, ەسىكتەن قاراتپايتىندارى كەزدەستى. ءدال وسىنىڭ كەسىرىنەن دەلدال ىزدەپ تەنتىرەۋ, تيىن «تىعاتىن تەسىك ىزدەۋ» باستالاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. «ارمان بولعان» ازاماتتىقتىڭ ءبىر حابارىن ءبىلىپ بەرۋدىڭ قۇنى – 5000 تگ تۇراتىنى دا راس ەندەشە.
مۇنىڭ ءبارى وتكەن شاق. قانداستاردىڭ زاڭ بىلمەۋى مەن قۇزىرەتتىلەردىڭ قۇزىرەتىن اسىرا پايدالانۋشىلىقتان تۋىنداعان ماسەلەلەر. ونىمەن كۇرەسىپ جەڭە دە, تۇبىنە جەتە دە المايسىز. بىرلەستىك رەتىندە ايتىپ وتىرمىن. سەبەبى ونداي ماسەلە بىرەۋ عانا ەمەس جانە بۇگىن پايدا بولماعان. تامىرى تەرەڭ, تارالىمى كەڭ دۇنيە. ەندى مۇنى ۇكىمەت تە سەزە باستاعانداي. ەلباسىنىڭ جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋراسىنداعى تاپسىرماسىن قاتاڭ ورىنداۋدىڭ جولىنا تۇسكەن ءتارىزدى. ورالماندىردىڭ تاعدىرىمەن تىكە اينالىسۋدى ءجون ساناپتى. بىلايعى جەردە بۇل ماسەلەمەن زاڭگەر ابزال قۇسپان تۇبەگەيلى ارالاساتىن بولدى. بۇعان دەيىن دە اتسالىسقان. الايدا بۇل جولعىنىڭ ءجونى بولەك. الماتى قالاسىنداعى «تەمۋچين» كافەسىندە قانداستارمەن جولىققان ادۆوكات بىلاي دەدى:
– ماعان جوعارىدان ۇسىنىس ءتۇستى. ەندىگى جەردە جەكە-جەكە ارىز جازىپ, مينيستىرلىك تابالدىرىعىن توزدىرمايتىن بولاسىزدار. ءبىز سىزدەردىڭ ارىزدارىڭىزدى «ادىرنا» بىرلەستىگى ارقىلى جيناپ, سۇرىپتاپ, جوعارىعا ارىزدى ءبىز جازىپ وتىرامىز. سول ارقىلى پروبلەمالاردى ءبىر-بىرلەپ شەشەتىن بولامىز. بۇعان دەيىن مەن دە قانداستاردىڭ قۇجاتتىق ماسەلەسىنە كوپ جۇگىردىم. بارلىق قيىنشىلىقتاردى بەس ساۋساعىمداي بىلەمىن. بىراق, ءدال وسىنداي مۇمكىندىك بولماعان ەدى. ەندى ءبىز وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن – «ادىرنامەن» بىرلەسىپ, كۇش بىرىكتىرە وتىرىپ جۇمىس جاسايتىن بولامىن. تەك قانا «ادىرنا» بىرلەستىگى ەمەس, جالپى ورالمان ماسەلەسىن قاۋزاپ جۇرگەن كەز كەلگەن ۇيىممەن تىزە قوسۋعا دايىنمىن. ەلىمىزدە قينالىپ جۇرگەن 50 مىڭ قانداستىڭ ماسەلەسىنە ءبىر ەمەس, جۇزدەگەن بىرلەستىك بولسا دا ارتىقتىق ەتپەيتىن ەدى. ءبىر الماتىنىڭ وزىنە ءدال وسىنداي 10 ۇيىم كەرەك. قازىردىڭ وزىندە مەندە ناقتى ۇسىنىس بار.
1-دەن, قانداستارعا ءبىر تەرەزە قىزمەتىن ىسكە قوسۋ كەرەك. سوندا جەمقورلىق تا, جاۋاپسىزدىق تا, ساۋاتسىزدىق تا ورىن المايدىن. ءار مامان ءوز قىزمەتىنە ادال, ءوز جۇمىسىنا شوگەل بولادى. مەنىڭ تاڭىم بار. بارلىق قىزمەت ءبىر تەرەزە قاعيداسىنا كىرگەن دە, ورالمانداردىڭ قۇجاتتىق قابىلداۋلارى كىرمەي قالعان? مىنە وسى ماسەلەنى شەشۋىمىز كەرەك.
2-دەن, «ادىرنا» بىرلەستىگى ورالماندارمەن كەزدەسۋدى جيى وتكىزۋى كەرەك. اي سايىن بەلگىلى ءبىر كۇندى تۇراقتاندىرىپ, قانداستارمەن جولىعىپ وتىرۋ كەرەك. ءبىز سول ارقىلى عانا ەڭبەك ونىمدىلىگىن جوعارىلاتا الامىز.


شارا اياسىندا بەلگىلى كينو-رەجيسسەر ەركىن راقىشەۆ, «جەبەۋ» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى ءومارالى ادىلبەك, «كەش» قۇقىق قورعاۋ ورتالىعىنىڭ زاڭگەرى – كامشات ەسمۇحامەتقىزى, جوبا جەتەكشىسى – قۇرمەتوللا مۇحامەتحان ۇلى ءسوز الىپ, ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. ەركىن راقىشەۆ مىرزا ەلگە كەلگەن قانداستار ماسەلەسىنىڭ تۋىنداۋىنىڭ ءتۇپ-توركىنى – قىتايداعى ساياسي قىسمىنىڭ سالدارى دەگەن پايىمىن جەتكىزسە, ءومارالى ادىلبەك «جەبەۋلىكتەردىڭ» دە «ادىرنامەن» بىرلەسە جۇمىس جاساۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن جەتكىزدى. سونداي-اق, جينالعاندار اراسىندا ءسوز العاندار قاسكەلەڭ ماڭىنداعى, اسىرەسە كوشى-قونىن بولىمشەسىندە بىلىقتىڭ كوپ ەكەندىكتەرىن ايتىپ قالدى. الداعى ۋاقىتتا «ادىرنا» بىرلەستىگى بۇل ماسەلەگە زاڭدى تۇرعىدان ارالاساتىنىن جەتكىزدى. سونداي-اق, تالايدىڭ تالبالدىرىعىن توزدىرىپ, ەش شەشىمىن تاپپاي سابىلعان كەيبىر ازاماتتار زاڭگەر ابزال قۇسپانمەن جەكەلەي كەزدەسىپ, ماسەلەلەرىنىڭ اسا قيىن ەمەس, نيەت بولسا شەلىلەتىندىكتەرىن ەستىپ, مارقايىپ قايتتى.
جيىن سوڭىندا ابزال قۇسپاننىڭ باسشىلىعىمەن قر سىرتقى ىستەر مينيسترىلىگىنە, قر كوشى-قون كاميتەتىنە جانە قر باس پروكۋراتۋراسىنا «ورالماندار ءىسىن وڭتايلاندىرۋ» جايلى «ادىرنا» بىرلەستىگىمەن كەلىسىم حاتى جولدالداندى.


مىنەكي, قادىرلى قانداستار! سەڭ ءجىبىدى. سەنىم بەكىدى. الداعى ۋاقىتتا وزدەرىڭىز دە اتسالىسىپ, كۇش بىرىكتىرسەڭىزدەر الىنبايتىن قامال جوق. ول ءۇشىن سىزدەرگە «www.qandastar.kz» سايتىمىز, +77788087708 نەمەسە +77279835133 جەدەل جەلى تەلەفوندارىمىز قوسۋلى تۇر. ۇكىمەت ءۇن قوسىپ وتىر. بۇدان ارتىق نە كەرەك?
« www.qandastar.kz »