ShARDARA AÝDANYNDA 63 ShARÝA QOJALYǴY TÚIE USTAP OTYR

Túrkistan oblysy Shardara aýdanyndaǵy Dostyq aýylynda 63 sharýa qojalyǵy túıe ustap, qymyran baptap, elimizdiń túkpir-túkpirine shubat jóneltip otyr,

Aýyl turǵyndary ata kásipke adaldyq tanytyp, Oısylqara urpaǵyn kóbeıtýge kúsh salǵan. Sharýalar shubatty qaıda ótkizedi? Memleketten qoldaý bar ma? Túıe sharýashylyǵyn damytýda qandaı qıyndyqtar bar? Shardara aýdanynyń tabıǵaty túıe baǵýǵa óte qolaıly. Onyń ústine shól jáne shóleıtti jerde aptalap sý ishpeı júre beretin túıege Qyzylqum óńiriniń aщy, sortańdy shóbi – túıe túligi úshin taptyrmas azyq. Sondyqtan shubaty qoıý ári dámdi keledi. Mundaǵy túıe sany 3 myńnan asady. Bir ǵana Dostyq aýylynda 63 qojalyq túıe ustap, qymyran baptaıdy.

Solardyń biri – Jańabaevtar áýleti. Olar sońǵy 20 jyldan beri ata kásipke adaldyq tanytyp, Oısylqara urpaǵyn kóbeıtýge bel býǵan. Álipbaı Jańabaev, sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy: — Bizdiki – ata kásip. Shubatyn óndiremiz. Shubaty óte dámdi. Túıe degen aщy shópti jaqsy kóredi. Eki jylda bir týdyramyz sútine baılanysty. Qazir 20-25 bas túıemiz bar. Ári qaraı memleketimizden 2,5% dep jatyr. Sodan qoldaý kórsetse, jeńildik berse, ári qaraı damytsaq pa dep jatyrmyz. «Ejelden kóshpeli halyqtyń negizgi kóligi bolǵan túıe janýarynyń adamǵa paıdasy kóp», – deıdi áýlettiń berekesi bop otyrǵan Altyn áje.

Búginde jasy 80-ge taıaǵan keıýana Túrkimenstanda túıeshiler otbasynda dúnıege kelipti. 8 jasynan anasynyń qasynda júrip, túıe saýyp, bota ustaǵan ol elge qonys aýdarǵannan soń da Oısylqara ósirýmen aınalysqan. Búginde ul-qyzdary ata kásipti jalǵastyryp, tabysyn molaıtyp otyr. «Bul áýlettiń shubatyna suranys óte joǵary», – deıdi aýyl turǵyndary. Altyn áje qymyran baptaýdyń qyr-syrymen bólisti. Altyn Izturǵanqyzy, Dostyq aýylynyń turǵyny: — Tez-tez jýyp, tazalap, quıyp tursań, aırany ashyǵanda sútińdi quıyp, sapyryp qoıyp, eki saǵattan keıin kelip, kúzeńdi taǵy sapyryp tursań, irimeı ádemi qymyran bolady. Tańerteńgi aıranǵa sút quıyp ketip, keshke qaraı kelip qarasań, irip-irip turady. Sapyryp, ádemilep otyrsań, tátti aıran bolady. О́tken ǵasyrdyń 80 jyldary mundaǵy ár sharýashylyqta myń basqa deıin túıe bolypty. Sonyń arqasynda malshylardyń sharýasy dóńgelep, tolaǵaı tabysqa kenelgen. «Shetelde túıeniń túbiti suranysqa ıe. Odan tigilgen kıimder men kórpesheler qymbat baǵaǵa satylady. Al qazirgi tańda bizdiń elimizde onyń júni dalada shashylyp, etine de suranys joq. Tek shubatyn ǵana jurt kóp tutynyp jatyr», – deıdi sharýa.  Álipbaı Jańabaev, sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy: — Ata-babamyz Túrikmenstannan ótkizgen bir órkeshti Arýana degen túıe. Osy túıeni óndiremiz, qolǵa tez úırenedi. Saýýǵa tez úırenedi. Shubat máselesine kelsek, qazir damyǵan zaman telefon arqyly tapsyrys qabyldap, sol arqyly jiberemiz. Kóbinde suranysta Aqtaý, Shymkent, Almaty – úsh jer. Qazirgi tańda 800 teńgeden baǵalanyp jatyr bir lıtri. Kúnine 30-40 lıtr jobasynda jınaımyz. Tez daıyndalady. Bıyl Dostyq aýyldyq okrýgi aýdan basshylyǵynyń usynysymen 4 aýyl okrýgtiń biri retinde tańdalyp, «Aýyl amanaty» baǵdarlamasyna qatysatyn boldy. Mundaǵy negizgi baǵyt – túıe sharýashylyǵyn damytý. Endi Álipbaı sııaqty túıeshilerge 2,5%-pen jeńildetilgen nesıe alýǵa múmkindik bar.  Erlan Aqjigitov, Dostyq aýyldyq okrýginiń ákimi: — Qazir 32 sharýa qojalyqtan usynys tústi.

Onyń ishinde jeke kásibin ashý, aýyldyq kooperatıv ashtyq. Qazirgi tańda jer men qujattary daıyn. Halyqtyń yntasy jaqsy. Halyqqa óte tıimdi bolyp tur. Qujat jaǵynan qıyndyq joq, adamdarǵa túsindirip jatyrmyz. Túıe ustaý asa qıyn emes. Alaıda Oısylqara túligi aıaqty keledi. Bir jaıylǵanda 100-150 shaqyrymdy artqa tastaıdy. Biraq Dostyq aýylynda ondaı múmkindik joq. Jaıylym az. Jergilikti ákimdiktegiler óristi jerdi keńeıtý úshin Qyzylqum alabynan 5 myń gektar jaıylymdy jalǵa alýdy josparlap otyr. Sharýalardyń endigi armany, oblysta túıe júni men terisin qaıta óńdeıtin zaýyt salynsa deıdi.