جاڭالىقتار
شولۋ: ونەركاسىپ پەن قۇرىلىستا قانداي قارقىن بار?
قازاقستان ونەركاسىبى 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا دامۋ قارقىنىن كورسەتتى. زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە وندىرىستىك پروتسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ ءوندىرىس تيىمدىلىگىن ەداۋىر ارتتىرۋعا جانە شىعارىلاتىن ءونىمنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەردى. ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار سالانىڭ تۇراقتى دامۋىنا ىقپال ەتەتىن ءوندىرىستىڭ ەنەرگيالىق ءتيىمدى جانە ەكولوگيالىق ادىستەرىن ەنگىزۋدە. ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا ەلدىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىنىڭ ءوسۋى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ۇستانىمدارىن نىعايتۋداعى ونەركاسىپتىك ساياساتتىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.
2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قر ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى قىزمەتىنىڭ مالىمەتتەرى مەن تالداۋلارى Primeminister.kz سايتى رەداكتسياسىنىڭ شولۋىندا ۇسىنىلعان.
جىل باسىنان بەرى قازاقستان بويىنشا 570 ملرد تەڭگەگە 40 جاڭا جوبا ىسكە قوسىلىپ, 6,9 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلدى. 2024 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن شامامەن 1,4 ترلن تەڭگەگە 180 جوبانى ىسكە قوسۋ جانە شامامەن 17,4 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا, ونىڭ ىشىندە كەلەسى نەگىزگى جوبالار بويىنشا:
● «EkibastuzFerroAlloys» جشس, پاۆلودار وبلىسىندا 800 جۇمىس ورنىنا ارنالعان فەرروقورىتپا زاۋىتى, ينۆەستيتسيا كولەمى 92,4 ملرد تەڭگەنى, جوبالىق قۋاتى — جىلىنا 240 مىڭ توننا فەرروسيليتسيدى قۇرايدى;
● «KamLitKZ» جشس, قوستاناي وبلىسىنداعى جۇك كولىكتەرىنىڭ قوسالقى بولشەكتەرىن شويىن قۇيۋ ارقىلى وندىرەتىن زاۋىت, ينۆەستيتسيالار كولەمى – 78,2 ملرد تەڭگە, 360 جۇمىس ورنى, ناقتى مانىندەگى جوبالىق قۋاتى – جىلىنا 45 مىڭ توننا;
● «جەتىسۋ ۆولفرامى» جشس, الماتى وبلىسىنداعى «بۇعىتى» ۆولفرام كەن ورنىن ونەركاسىپتىك يگەرۋ, ينۆەستيتسيالار كولەمى – 135 ملرد تەڭگە, 350 جۇمىس ورنى, جىلىنا 3,3 ملن توننادان كەن ءوندىرۋ جانە وڭدەۋ, جىلىنا 10 مىڭ توننا كونتسەنترات, WO3 كونتسەنتراتى – 65%;
● «تەحنونيكول-كازاحستان» جشس, الماتى وبلىسىنداعى جىلۋ وقشاۋلاعىش ماتەريالدار وندىرەتىن زاۋىت, ينۆەستيتسيالار كولەمى – 43,9 ملرد تەڭگە, 220 جۇمىس ورنى, جىلىنا 1,4 ملن تەكشە مەتر ماقتا تاس جانە جىلىنا 400 مىڭ تەكشە مەتر پوليمەرلى وقشاۋلاۋ;
● «پرۋجينا» عىلىمي-وندىرىستىك فيرماسى» جشس, تەمىرجول جىلجىمالى قۇرامى سەرىپپەلەرىن وندىرەتىن زاۋىت, ينۆەستيتسيا كولەمى – 1,1 ملرد تەڭگە, 51 جۇمىس ورنى, ناقتى مانىندەگى جوبالىق قۋاتى – جىلىنا 298,5 مىڭ دانا.
بارلىق جوبالار تولىق قۋاتىنا شىققاندا, ولاردىڭ ءوندىرىس كولەمى شامامەن 1,8 ترلن تەڭگەنى قۇرايتىن بولادى, ونىڭ ىشىندە ەكسپورتقا – 0,4 ترلن تەڭگە, يمپورتتى الماستىرۋ – 1,4 ترلن تەڭگە.
قارا مەتاللۋرگيا: قازاقستان مەتالل سىنىقتارىن جيناۋ جانە قايتا وڭدەۋ ەرەجەلەرىن قاتاڭداتادى
2024 جىلدىڭ العاشقى 5 ايىندا قازاقستاندا مەتاللۋرگيا ءونىمىنىڭ ءوندىرىسى ايتارلىقتاي ءوستى, 54,2%-عا ارتتى. بۇل ءوسىم فەرروقورىتپالار, وڭدەلمەگەن اليۋميني, وڭدەلمەگەن قورعاسىن جانە تازارتىلعان مىس ءوندىرىسىنىڭ ۇلعايۋىمەن بايلانىستى.
قازاقستان قارا جانە ءتۇستى مەتالداردىڭ ءىرى ەكسپورتتاۋشىسى سانالادى. ەكسپورتتان تۇسكەن تابىس ەلدىڭ ساۋدا تەڭگەرىمىن جاقسارتۋعا جانە ۆاليۋتالىق رەزەرۆتەردىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى. 2024 جىلدىڭ العاشقى 4 ايىندا مەتاللۋرگيا سالاسىنىڭ ەكسپورتى 8,3%-عا ءوسىپ, $4,7 ملرد-تى قۇرادى.
قازاقستاننىڭ مەتاللۋرگيا ونەركاسىبىندە جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىندار سانى ايتارلىقتاي ءوستى, ءوز كەزەگىندە بۇل باسەكەلەستىكتىڭ كۇشەيۋىنە اكەلدى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا, قازىرگى تاڭدا ەلدە 442 مەتاللۋرگيالىق كومپانيا جۇمىس ىستەيدى, ونىڭ ىشىندە 26-سى ءىرى كاسىپورىندار. اتالعان سالادا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتاردىڭ جالپى سانى شامامەن 85,6 مىڭ ادامدى قۇرايدى.
2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا قازاقستاننىڭ قارا مەتاللۋرگيا سالاسىندا ەلەۋلى وزگەرىستەر ورىن الدى. قارا مەتالل سىنىقتارىن جيناۋ, دايىنداۋ جانە قايتا وڭدەۋ قىزمەتىن رۇقسات بەرۋ تارتىبىنە كوشىرۋ ستراتەگياسى اياسىندا بىرقاتار جاڭا زاڭنامالىق جانە نورماتيۆتىك اكتىلەر قابىلدانىپ, ىسكە قوسىلدى. قر ۇكىمەتى وسى قىزمەت تۇرىمەن اينالىساتىن كاسىپورىندار ءۇشىن ەكىنشى ساناتتاعى رۇقساتتاردى بەرۋ جونىندەگى جاۋاپتى ورگانداردى انىقتاپ, تاۋەكەلدەردى باعالاۋ راسىمدەرى مەن كريتەريلەرىن بەكىتتى.
ەكسپورتتىق باقىلاۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. ىشكى نارىقتى نىعايتۋ جانە جەرگىلىكتى مەتاللۋرگيالىق كاسىپورىنداردىڭ شيكىزاتتىق قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قارا مەتالل سىنىقتارى مەن ءتۇستى مەتالل قالدىقتارىن شىعارۋعا تىيىم سالىندى.
نازارعا مەتال سىنىقتارىن جيناۋ, ساقتاۋ, قايتا وڭدەۋ جانە ساتۋ سالاسىنداعى ادىستەمەلەر مەن كورسەتكىشتەردى ازىرلەۋ جانە كەلىسۋ الىنۋدا. ولار پروتسەستەردىڭ تيىمدىلىگى مەن اشىقتىعىن ارتتىرۋعا ارنالعان, مەملەكەتتىك ورگاندارمەن قايتالاما كەلىسۋ كەزەڭىندە جانە سوڭعى بەكىتۋىن كۇتۋدە.
2024 جىلدىڭ قاڭتار-مامىر ايلارىندا حيميا ونەركاسىبىنىڭ نەگىزگى كاپيتالىنداعى ينۆەستيتسيا 68,4 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. ينۆەستيتسيا كولەمىن ارتتىرۋ پاۆلودار وبلىسىندا تەحنيكالىق كرەمني ءوندىرىسى, تۇركىستان وبلىسىندا سۋتەك اسقىن توتىعى, اتىراۋ وبلىسىندا سۇيىق ازوت جانە باسقا دا نەگىزگى باستامالار بويىنشا جوبالاردىڭ ىسكە قوسىلۋىمەن بايلانىستى. العاشقى جارتىجىلدىقتا قازاقستاندا 9 جاڭا شاعىن كاسىپورىن اشىلدى. نەگىزگى ينۆەستيتسيالىق كولەمدەر پاۆلودار وبلىسىندا – 38,2%, جامبىلدا – 18,6%, اتىراۋدا – 18,4%, تۇركىستاندا – 10,3% جانە ماڭعىستاۋدا – 7,4% شوعىرلانعان.
ءتۇستى مەتاللۋرگيا: ستراتەگيالىق مينەرالدار سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق
2024 جىلدىڭ العاشقى جارتىجىلدىعىندا قازاقستاننىڭ ءتۇستى مەتاللۋرگياسى ستراتەگيالىق ماڭىزدى مينەرالدار بويىنشا الەمدىك نارىقتاعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ جانە پوزيتسيالاردى نىعايتۋ اياسىندا بەلسەندى دامۋ قارقىنىن كورسەتۋدە. ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ كوممەرتسيا مينيسترلىگىمەن جانە كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا, ونەركاسىپ جانە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىمەن سالاداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋگە باعىتتالعان ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمدارعا قول قويدى.
ىشكى زاڭناما اياسىندا وسى سالاداعى ونىمگە قويىلاتىن تالاپتارعا قاتىستى تەحنيكالىق رەگلامەنتتەرگە وزگەرىستەر ەنگىزۋدى قوسا العاندا, بىرقاتار تۇزەتۋلەر ازىرلەنۋدە.
سونىمەن قاتار ءتۇستى مەتاللۋرگيا وبەكتىلەرىن انتيتەرروريستىك قورعاۋدى كۇشەيتۋ شارالارىنا نازار اۋدارىلۋدا, بۇل جۇيەلى كاسىپورىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.
ماشينا جاساۋ: ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق جانە ءوندىرىستى جاڭعىرتۋ
2024 جىلدىڭ العاشقى جارتىجىلدىعىندا قازاقستانداعى ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمى 814,4 ملرد تەڭگەگە جەتتى. وسى كەزەڭدە بارلىق تيپتەگى 62 435 اۆتوكولىك, ونىڭ ىشىندە تىركەمەلەر مەن جارتىلاي تىركەمەلەر, 57 055 جەڭىل اۆتوكولىك جانە 1 090 اۆتوبۋس شىعارىلدى.
بارلىق اۆتوموبيل ونەركاسىبى مەكەمەلەرى ءىرى توراپتىق جيناقتاۋدان ۇساق توراپتىق جيناقتاۋعا كوشتى, اۆتوموبيلدەر مەن كابينالاردىڭ دانەكەرلەۋ جانە بوياۋ بويىنشا زاماناۋي تەحنولوگيالىق وپەراتسيالارىن قولدانۋدا. ۇساق توراپتىق ادىسپەن ءوندىرىس تالاپتارى جىل سايىن 10% ارتىپ وتىرادى. جەڭىل اۆتوكولىك وندىرىسىمەن اينالىساتىن بارلىق زاۋىتتار حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي كەلەتىن زاماناۋي جوعارى تەحنولوگيالىق جابدىقتارمەن, ونىڭ ىشىندە روبوتتالعان جۇيەلەرمەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىمەن ترانسفورماتورلار مەن ەلەكتر ستانتسيالارى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ ۇلتتىق رەجيمىنەن الىنىپ تاستالدى, ءتىزىم 1,6 مىڭنان استام ماشينا جاساۋ تاۋارلارىمەن كەڭەيتىلدى. بۇل شارالار ىشكى ءوندىرىستى ىنتالاندىرۋ جانە وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا باعىتتالعان.
تەمىرجول ونەركاسىبىن دامىتۋ جانە جاڭعىرتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. تەمىرجول ونەركاسىبىن دامىتۋ جانە جاڭعىرتۋ اياسىندا ينۆەستيتسيالىق شارتتىڭ قوسىمشا كەلىسىمىنە سايكەس تەمىرجول لوكوموتيۆتەرى مەن جىلجىمالى قۇرامدى ءوندىرۋ جانە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ جوباسىنا سالىقتار مەن كەدەندىك الىمداردان بوساتۋ مەرزىمى ۇزارتىلادى. بۇل قادام ونەركاسىپتىڭ دامۋىنا جانە ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى.
12 ماۋسىمدا كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ $7,53 ملن كولەمىندەگى گرانتىمەن ليفت ونەركاسىبى ءۇشىن سىناقتىق R&D ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسسوزدەر حاتتاماسىنا قول قويىلدى. بۇل جوبا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە جانە شىعارىلاتىن ءونىمنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيامەن ىنتىماقتاستىق اياسىندا بەلگىلى ءبىر تاۋارلاردىڭ يمپورتتىق كەدەندىك الىمدارىن ۋاقىتشا تومەندەتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى, بۇل قازاقستاندا ەلەكتروتەحنيكالىق ءونىمدى ءوندىرۋ ءۇشىن جاعدايدى جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى.
ۇكىمەتتىڭ 2024 جىلعا ارنالعان ەكونوميكالىق ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ءىس-قيمىل جوسپارىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا 50 ملرد تەڭگە كولەمىندە مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالىق ۇسىنىس ازىرلەندى. بۇل ۇسىنىس ەلىمىزدىڭ نەگىزگى يندۋستريالدى حولدينگتەرىنىڭ جارعىلىق كاپيتالىن ۇلعايتۋعا, سونىڭ ىشىندە «بايتەرەك» ۇلتتىق باسقارۋشى حولدينگى, «قازاقستاننىڭ دامۋ بانكى» جانە «ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى» اق جارعىلىق كاپيتالىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
قۇرىلىس ماتەريالدارى, جيھاز, قاعاز ءوندىرىسى جانە اعاش وڭدەۋ
مەملەكەتتىك رەتتەۋ اياسىندا ۇلتتىق مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ رەجيمىنەن ءتۇرلى قۇرىلىس پەن جىلۋ وقشاۋلاعىش ماتەريالدار بويىنشا الىنعان ەرەكشەلىكتەر جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەردى قولداۋعا باعىتتالعان. قۇرىلىس نارىعىنا تالداۋ جاسالدى. 2024 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە «تەحنو-نيكول ورتالىق ازيا» جشس جىلۋ وقشاۋلاعىش ماتەريالدار زاۋىتىنىڭ اشىلۋى جوسپارلانۋدا.
جيھاز ونەركاسىبىندەگى ءوندىرىس كولەمى العاشقى 4 ايدا 31,2 ملرد تەڭگەنى قۇرادى, بۇل وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 130,4% ءوسىمدى كورسەتۋدە. سالاعا 1,6 ملرد تەڭگە كولەمىندە ينۆەستيتسيالار تارتىلدى.
جەڭىل ونەركاسىپ: ەلەۋلى وزگەرىستەر مەن جاڭالىقتار
بيىلعى اقپان ايىندا ۇكىمەت جەڭىل ونەركاسىپ تاۋارلارىن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ كەزىندە ۇلتتىق رەجيمنەن 2 جىلعا ۋاقىتشا الىپ تاستاۋدى كوزدەيتىن قاۋلى قابىلدادى. بۇل قادام وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا جانە سالانىڭ دامۋىن ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان.
2023-2029 جىلدارعا ارنالعان وڭدەۋشى ونەركاسىپتى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى اياسىندا جەڭىل ونەركاسىپ ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن نەگىزگى سالالاردىڭ قاتارىنا قوسىلدى.
«AZALA Textile» جشس-ءنىڭ قۇرىلىس جانە كولىك سالالارىنداعى ءىرى كومپانيالارمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋى ماڭىزدى قادام بولدى. جەرگىلىكتى قامتۋدىڭ جوعارى دەڭگەيى مىندەتتەمەسىمەن توسەك جابدىقتارىن جەتكىزۋ بويىنشا ۇزاقمەرزىمدى كەلىسىمدەر جاسالدى. جالپى سوماسى 2,6 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن كەلىسىمدەر جاسالدى, بۇل قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردىڭ سەنىمىن جانە نارىقتاعى پوزيتسيالارىن نىعايتۋىن كورسەتەدى.
2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا جەڭىل ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمى 95,7 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. كيىم ءوندىرىسى سەكتورى وڭ ديناميكا كورسەتتى, ءوسىم 11,5% قۇرادى.
2024 جىلدىڭ قاڭتار-ءساۋىر ايلارىندا جەڭىل ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ ەكسپورتى $67,3 ملن جەتتى, بۇل الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا 69%-عا ارتىق. نەگىزگى ەكسپورتتىق تاۋارلار اراسىندا تريكوتاج ونىمدەرى, مايكالار, جەيدەلەر, سومكەلەر مەن قاپتاما پاكەتتەرى بار. رەسەي, تۇركيا جانە قىتاي نەگىزگى وتكىزۋ نارىقتارى بولىپ قالا بەرمەك.
2024 جىلدىڭ 6 ايىندا جەڭىل ونەركاسىپتىڭ نەگىزگى كاپيتالىنداعى ينۆەستيتسيالار 4,2 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. سونىمەن قاتار كيىم وندىرىسىندەگى ينۆەستيتسيالار 6,7 ەسە – 1,3 ملرد تەڭگەگە دەيىن ءوستى, تەرى جانە تەرى ونىمدەرى وندىرىسىندەگى ينۆەستيتسيالار 3 ەسە – 94 ملن تەڭگەگە دەيىن ارتتى.
بيىل اقتوبە وبلىسىندا توقىلماعان ماتەريالدار ءوندىرىسى, ەكسترۋزيالىق گەوسينتەتيكا ءوندىرىسى, سونداي-اق اتىراۋ وبلىسىندا پوليپروپيلەننەن قاپشىقتار مەن پلەنكالار ءوندىرۋ سەكىلدى جاڭا جوبالاردى بەلسەندى تۇردە ىسكە اسىرىلىپ جاتىر.
