Shyńǵys Dáýletbaevtyń kelisimshartty jeńildetetin IT jobasy álem boıynsha qoldanysta

Shyńǵys Dáýletbaev áke jolyn qýyp, dáriger bolýdy qalaǵan. Alaıda ómir joly ózgeshe órbip, ózin IT salasynan tapqan. Keıipkerimizdiń «TrustMe» startap jobasy IT-diń astanasy sanalatyn Kremnıı alqabynda úzdik ondyqtan da tabyldy. Memlekettik qyzmette shyńdalyp, medıa salasynda synalǵan, prodakshn stýdııalar qurýda tájirıbesi bar Shyńǵystyń endigi shyǵar shyńy qandaı? qandastar.kz tarqatty. 

Allaǵa senim, bıznestegi tájirıbe men Anglııaǵa sapar 

Qazir 36-damyn. Sportqa jaqynmyn, buryn osynyń áserinen qyzýqandylaý bolatynmyn. 2008 jyldyń qarashasynda qyńyr minez ómirimdi ózgertti. Kezekti daý-damaıda pyshaq tıip, júrek tusynan jaraqat aldym. Sodan keıin barlyǵy ózgerdi. Kózqarasym, maqsatym, Allaǵa degen senimim.

Ákem – dáriger. A.N.Syzǵanov atyndaǵy Ulttyq ǵylymı hırýrgııa ortalyǵynda doktorlyq dıssertaııa qorǵaýǵa májbúr bolǵan kezde Qyzylordadan kóshtik. Alaıda áke jolyn jalǵamadym, oǵan densaýlyǵymnyń da áseri bar.

Ýaqyt óte Qazaq-Brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetine «Menedjment» mamandyǵy boıynsha oqýǵa tústim. Oqýmen qatar bızneske qyzyǵýshylyq tanyttym. Aǵammen birge saýda isinde synaldyq.

Odan keıin IT-kompanııa ashyp, mańyzdy salany zerdelep shyqtym. Baǵasy ózekti qurylys materıaldary marketpleısin qurý josparymda bolatyn. Satýshyǵa habarlassań, qajetti taýar joq bolyp shyǵady nemese baǵasy katalogta kórsetilgen baǵadan 20% qymbat. Jigitterdi jumysqa aldym, olar barlyq bazardy aralap, qurylys materıaldarynyń baǵasyn jınady. Alaıda tehnıkalyq ınfraqurylym qurý kezinde qıyndyq kóbeıdi. Bir jyl júgirdim, jobaǵa kóp aqsha saldym, biraq nátıje kóńil kónshitpedi. Keı jigitter aqshany aldyn-ala alyp, birneshe aı boıy ýádege toıdyryp, joǵalyp ketetin. Basqasyna júgindim, taǵy osylaı boldy. Sóıtip, kompanııany jaýyp, Anglııaǵa oqýǵa tústim.

Oksford Brýks ýnıversıtetinde menedjment magıstri dárejesin aldym. Ol jerdegi bilim berý júıesi bizdikinen múlde basqa. Oqý baǵdarlamasynda nusqaýlanǵan sabaqty jáne muǵalimdi ózimiz tańdaýǵa múmkindik jasalǵan. Qazaqstanda muǵalimder kóbine stýdentterdi mindetteıdi. Sabaqqa kelmeı qalsa, «joq» dep belgileıdi, ballyn tómendetedi. Al shetelde eshkim qınamaıdy, professorlar bundaı máselege bas aýyrtpaıdy.

Elge kelip, memlekettik qyzmetke bet burdym

Kishkentaı kezimnen elge qyzmet etýdi armandaıtynmyn. Atam 40 jyl basshylyq qyzmette boldy. Keńes odaǵyn aýyl sharýashylyǵy tehnıkasymen qamtıtyn zaýytty basqardy. Sondyqtan bul atadan qalǵan qasıet bolar.

Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstrligi (qazirgi QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi – Digital Business eskertpesi) makroekonomıkalyq taldaý jáne boljaý departamentiniń bas sarapshysy bolyp jumysqa turdym.

9 aıdan keıin basqarma basshysy, odan keıin jarty jyl ótkende departament dırektorynyń mindetin atqarýshy qyzmetine deıin kóterildim. Alaıda departamentke jańa basshy kelgende meni onyń orynbasary laýazymyna aýystyrdy. Keıin jaǵdaı ózgerdi. Muny baıqaǵasyn ketýdi sheshtim, sebebi jumyssyz otyra almaımyn, bos ýaqyt bolǵanyn qalamaımyn.

Osydan soń birden «Habar» medıaholdınginiń strategııalyq damý departamenti dırektory bolý usynysy tústi. Olar strategııany bekitý kerek eken, alaıda sheneýnikter ony únemi qabyldamaı otyrǵan. Sóıtip, bir jyldyń ishinde jańa strategııa quryp, ony bekitip aldyq. Budan keıin de jumysym azaıdy. Jańa ıdeıa, jańa orta, jospar keregin túsindim, maqsatty nyqtaýǵa kiristim.

«TrustMe» sekildi kompanııa álemde joq 

Osylaısha «TrustMe» tujyrymdamasyn oılap taptym. Sol kezde 4 bıznesim bar edi. CDM Production men TrustMe-den bólek, ADmasters (marketıng baǵyty) jáne Digital Academy (IT mamandyqtar oqytý) boldy.

«TrustMe» – jumys berýshi, qyzmetker nemese kompanııa týraly oı qaldyratyn platforma. 2021 jyldyń aqpan aıynda Qazaqstanda www.trustme.kz qyzmeti resmı túrde iske qosyldy. Búginde saıtqa aı saıyn 2000-nan astam qoldanýshy kiredi. Maqsaty – mıllıondaǵan paıdalanýshylardy qamtý jáne búkil álem boıynsha iske qosý. Sondaı-aq qyzmet qoǵamdyq reıtıngti eskere otyryp, eń jaqsy jáne eń nashar jumys berýshilerdi, oryndaýshylardy jáne tutynýshylardy avtomatty túrde anyqtaıdy.

Basynda jeke qarajatymnan $200 myń «TrustMe»-ge saldym. 2021 jyldyń jazynda aqsham bitti, biz tabysqa shyqpadyq. Investıııa izdeı bastadym, biraq qajet jaýap almadym. Maǵan jáne meniń jobama senýdi surap vıdeo túsirdim de, ony eń jaqyn 20 adamǵa jiberdim. 5 kúnnen keıin jalpy somasy $100 myń ınvestıııa jınadyq. Sol aqshanyń kómegimen jalaqy tólep, ári qaraı jyljydym.

«TrustContract»-ten basqa taǵy úsh ónim boldy: «TrustInfo» (adamdar, mekemeler jáne kompanııalar týraly aqparat), «TrustBusiness» (QR mázirleri jáne QR saýalnamasy) jáne «TrustPlaces» (mekemelerdi izdeý).

Bul servıster jaqsy damyp jatty, satylym boldy. Biraq klıent tarý qymbatqa tústi, sol sebepti ıýnıt-ekonomıka sáıkespedi. Degenmen áleýeti zor jobalar edi. Tek «TrustContract»-qa kóbirek kúsh salsaq, budan zor nátıjege qol jetkizetinimizdi túsindik. Basty klıentter – shaǵyn jáne orta bıznes ókilderi. Salasy ártúrli: týrızm, kólik tasymaly, saýda, HoReCa jáne t.b. Iri kompanııalar bizge júginedi.

Jalpy, bul úlken naryq. Tek Qazaqstanda qazir 1,6 mln jeke kásipker jáne 700 myńǵa jýyq kompanııa bar. Bul – 2 mln áleýetti klıent. Qazir bizdiń shamamen 1000 klıentimiz bar. Kúnine 200 shaqty kompanııa bizdiń platformada qujatqa qol qoıady. «TrustContract» kómegimen 300 myńnan astam kelisim-shart jasaldy.

Basty maqsat – Ortalyq Azııadaǵy alǵashqy unocorn ataný. 2025 jyldyń sońyna qaraı maqsatymyzǵa jetemiz dep úmittenemin. Biraq bul eń mańyzdysy emes. «TrustContract»-tyń damý jáne qosymsha monetızaııa jasaý perspektıvasy bar.  Birinshiden, biz kompanııalarǵa kelisimsharttar týraly zańdy turǵyda konsýltaııa beremiz. Ekinshiden, bul kelisimsharttardy óz júıemizge engizip, onyń keıbir pýnktterin avtomattandyryp, mobıldi telefonǵa SMS túrinde baratyndaı etip jasaımyz.

Kerek bolsa, adamnyń beti men qujatyn salystyryp, rastaımyz. Olar nebári toqsan sekýndtyń ishinde qol qoıyp, kelisimshart jasasa alady. Álemde mundaı tehnologııa joqtyń qasy. Bizdikine uqsas, quny 50 mlrd dollar bolatyn DocuSign degen kompanııa bar. Ol tek kelisimsharttarǵa qol qoıý múmkindigin beredi, biraq oǵan jetý joly basqasha, naqtyraq aıtsam, e-mail arqyly iske asady. Sondyqtan bizdikindeı kompanııa tek Qazaqstanda emes, álemde joq deýge bolady.

Tım Dreıperdiń qoldaýy: Álemdik 118 startaptyń arasynan úzdik ondyqqa endik

Biz birneshe akseleratorlyq baǵdarlamaǵa qatystyq. О́tken jyly úsh baǵdarlamada ıdeıa bólisý buıyrdy. Birinshisinde Astana-hub-tyń birlesip uıymdastyrǵan Google for Startups baǵdarlamasyna qatystyq. Sosyn Azııa damý banki uıymdastyrǵan baǵdarlamaǵa qatysý múmkindigine ıe boldyq. Úshinshisi – DraperU baǵdarlamasy.

Sonyń arqasynda Amerıkaǵa barýǵa jol ashyldy. IT-diń otany – Kremnıı alqabynda bes apta boıy álemniń 35 elinen kelgen 118 startap ıelerimen pikir almasyp, etene aralastyq. Bir-birimizdi jaqyndastyra túsetin ıventter ótkizildi.

Bes aptanyń sońǵy aptasynda Demo Day uıymdastyryldy. Al oǵan osy trenıngti uıymdastyrýshy, álemge tanymal venchýrlik ınvestor, mýltımıllıarder Tım Dreıper qazylyq etti. 118 startaper arasynan sýyrylyp shyǵyp, ondyqqa kirdik. Ol «Kúshti eken» dep tańdanysyn jasyrmady, qoldaıtynyn aıtty.

Buǵan deıin mıllıoner qazaqstandyq kompanııa – «Citix-ke» ǵa 1 mıllıon dollardan astam ınvestıııa salyp, kompanııadaǵy úlesin ulǵaıtý týraly kelisimge qol qoıǵan bolatyn.

Biraq ınvestıııa quıý – ońaı proess emes. Bul – uzaq júrgiziletin proedýra. Sondyqtan biz de kútýdemiz.
Qazir kompanııada 75 adam jumys isteıdi, biraq men ony Google, Amazon, Meta, Apple sekildi qyzmetkeri kóp, alpaýyt kompanııaǵa aınaldyrýym kerek. Buıyrtsa, AQSh-ta júrip, myqty ınvestorlardy tartyp, Ortalyq Azııadaǵy alǵashqy unocorn atanýǵa kúsh salatyn bolamyn.

M.SNADIN