سوزاقتا «بەلسىزدىكتى ەمدەيتىن» كولگە سۋ 25 جىلدان كەيىن ءبىر-اق تولدى

فوتو: اشىق دەرەككوز

تۇركىستان وبلىسىنىڭ سوزاق اۋدانىنداعى شيپالى سۋمەن تانىلعان قىزىلكولگە بيىل سۋ كەلدى. بۇل كولدىڭ سۋى 25 جىلدان بەرى تارتىلىپ جاتقان بولاتىن دەپ حابارلادى politico.kz 24KZ-كە سىلتەمە جاساپ.

تەلەارنانىڭ رەسمي سايتىندا حابارلانعانداي, سوڭعى 20-25 جىلدان بەرى كولدىڭ سۋى بىرتىندەپ تارتىلىپ, كەيىنگى جىلدارى تابانى قۇرعاپ قالعان. كەزىندە جاعالاۋى دەمالۋشىلاردان بوسامايتىن كولگە قۇستار دا ورالا باستاعان. تۇزدى كولدىڭ تولا باستاعانىن ەستىگەن ەل سۋىنا شومىلىپ, باتپاعىنا ءتۇسىپ جاتىر.

ايتا كەتسەك, بيىل وڭتۇستىكتە دە قار قالىڭ, كوكتەم جاڭبىرلى بولىپ, قىزىلكولگە قۇياتىن 2 وزەن تولىپ اقتى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا, سۋ ايدىنى ەرنەۋىنە جەتپەسە دە جارتىسىنا جۋىقتاعان.

كولدىڭ سۋى تۇزدىلىعىمەن شيپالى. عالىمدار ونىڭ قاسيەتى يزرايلدەگى ءولى تەڭىزدىڭ سۋىمەن شامالاس ەكەنىن راستايدى. اۋدان تۇرعىنى انار ساعىندىقوۆا جولداسىنىڭ اياعى سىزداپ, مازا بەرمەگەن سوڭ باتپاعىنا تۇسۋگە كەلگەندەرىن ايتادى.

كۇيەۋىمدى كەشە اكەلگەنمىن. «اياعىم بۇرىنعىداي ەمەس, شامالى جازىلعان سياقتى, قاقسامايدى, جۇرگەندە دە جەڭىلدەۋ» دەيدى. قان قىسىمى كوتەرىلىپ كەتۋى مۇمكىن. بۇل كىسىلەردە قان قىسىمى بار عوي ەندى. جانىنا ءبىر ادام كەرەك. بۇگىن ءوزىم دە ءتۇسىپ كەتتىم, «اياعىم قويدى» دەگەننەن كەيىن. ەم بولسىن, ناتيجەسىن بەرسىن, – دەيدى انار ساعىندىقوۆا.

بىلەتىندەر «قىزىلكولدىڭ اۋاسى, سۋى مەن قارا بالشىعى – تەرى اۋرۋلارىنا عانا ەمەس, تىنىس الۋ جولدارى مەن بەلسىزدىك, گينەكولوگيا, سۇيەكتىڭ سىرقىراعانىنا دا بىردەن-ءبىر ەم» دەيدى.

كول جاعاسى ماۋسىم ايىنان باستاپ قارا كۇزگە دەيىن ادامنان بوسامايدى ەكەن. دەرتىنە شيپا ىزدەپ كەلۋشىلەر الدىمەن قارا بالشىققا شومىلادى, ودان كەيىن كولگە ءتۇسىپ, تازاراتىن كورىنەدى.

ادامدار كوپ كەلەدى عوي بۇل جەرگە, دەمالۋعا. سەنبى, جەكسەنبى كۇندەرى كەيدە 250 ادامداي كەلىپ قالادى. كەم دەگەندە 100-150 ادام كەلەدى. ارعى جاعىندا – ەمدىك باتپاعى, مىنا جاعىندا – سۋى. ەكى جاعىنا دا كەلىپ تۇسەدى. قازاقستاننىڭ بارلىق ايماعىنان كەلەدى بۇل جەرگە. بىلتىر تۇركيادان كەلدى. قىزىلكولدى ەستىپ, كەلىپ, كورىپ, سۋىنا ءتۇسىپ قايتتى ول كىسىلەر, – دەيدى شولاققورعان ورمان شارۋاشىلىعىنىڭ اعا ينسپەكتورى ەرلان سامەت.

كولدىڭ قاسيەتىن ۇشقان قۇس تا جاقسى بىلەدى. ماماندار قىركۇيەك ايىندا ايدىننىڭ بەتىندە ينە شانشار ورىن بولمايتىنىن ايتادى.

جىلى جاققا قايتاتىن قۇستار كۇزدە وسى كولگە ءتۇسىپ, قاناتتارىن قاتايتىپ الادى, – دەيدى ولار.

تەرەڭدىگى 4 مەتردەن اساتىن كولدىڭ قۇپياسى كوپ. شومىلعان ادام تەرەڭ جەرىنە بارسا دا باتپايدى. سەبەبى كولدىڭ سۋى تۇزدى. قىزىلكول تەڭىز دەڭگەيىنەن 335 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان. سۋى قالىپتى جىلدارى ۇزىندىعى 6, ەنى 2,8 شاقىرىمعا دەيىن جەتەدى. 2002 جىلدان بەرى ەرەكشە قورعالاتىن ايماق تىزىمىنە ەنگىزىلگەن.