«Talaptardy oryndamasa, buǵattaý kerek»: senator Tiktok platformasyna shekteý engizýdi usyndy

Foto: Kýrsıv.kz

Senat depýtaty Gennadıı Shıpovskıh Tiktok áleýmettik jelisiniń zııandy kontenti kóp ekenin aıtyp, platformaǵa qatysty memleket tarapynan shekteýlerdi kúsheıtýdi surady, – dep habarlaıdy qandastar.kz kursiv.media-ǵa silteme jasap.

Qazaqstanda bul jeli qoldanýshylary kúnnen kúnge artyp jatqanyn, onyń negizgi tutynýshylar jastar ekenin aıtty. Sonymen birge paltformanyń jeke derekterdi jınaý ádisi kúmán týdyratynyn, sapaly kontent kólemi tym az ekenin de atap ótti. Osy oraıda, senator sheteldiń tájirıbesi negizinde bult plaformaǵa qatysty talaptardy kúsheıtý qajet dep sanaıdy.

«Onda sapaly kontent sany ózge kontenpen salystyrǵanda, shólge tamǵan tamshydaı. Vıdeo-rolıkterdiń basym bóligi qandaı sarynda ekenin men aıtapasam da, ózderińiz baıqap júrsizder. Álemdik tájirıbege nazar salsaq, kóptegen elder ártúrli sebepterge baılanysty atalǵan platformaǵa ishinara tyıym salyp otyr»,- dedi ol.

Aıtýynsha, Tiktok platformasyndaǵy kontent birinshi kezekte, sanasy áli durys qalyptasyp úlgermegen balalar úshin qaýipti. Ondaǵy jaısyz maǵlumattar balalardyń psıhıkalyq densaýlyǵyna, minez-qulqyna teris áser etedi. Sonymen birge, jalǵan ıdeıalarǵa jetelep, táýeldilikke ákelýi de múmkin. Osy oraıda Qyrǵyzstan naqty sheshimder qabyldap, óskeleń urpaqtyń psıhıkalyq saýlyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda platformaǵa tyıym salǵan.

Depýtat kórshi eldiń úkimeti tarapynan qabyldanǵan mundaı sheshim balalardyń ǵana emes, sonymen birge jalpy azamattardyń qaýipsizdigi úshin mańyzdy ekenin aıtady. О́ıtkeni, qazirgi ýaqytta kıberqaýipsizdik máselesi memleket tarapynan erekshe baqylaý men qadaǵalaýdy talap etetin sala. Al atalmysh platformanyń kıberqaýipsizdik talaptaryn qalaı oryndaıtyny kúmán týdyrady.

«Franııa men basqa da elder Tiktok-tyń paıdalanýshylardyń derekterin jınaý ádisterine kúmándanyp jelige shekteýler engizdi. Qazaqstanda da kıberqaýipsizdikke nazar aýdarylǵany jón. О́ıtkeni jeke jáne memlekettik málimetterdiń qorǵalýy ulttyq qaýipsizdikpen tikeleı baılanysty»,- deıdi Shıpovskıh.

Dál Franııa sekildi Kanada da platformanyń paıdalanýshylar týraly málimet jınaý jáne olardy saqtaý tásilderine kúmándanyp, tıisti shekteýler engizgen. Senator mundaı qadamdardy Qazaqstan tarapy da qoldanýy tıis ekenin aıtady.

Odan bólek, jalǵan aqparat pen arandatýshy mazmundardyń kóp taralatyny sebepti Tiktok-tyń eldegi áleýmettik turaqtylyqqa teris áser etý yqtımaldyǵy joǵarylaýy múmkin. Depýtat, mundaı kontenttiń keńinen taralýy qoǵamda dúrbeleń týǵyzyp, qoǵamdyq pikirdi burmalaýǵa áser etýi múmkin dep alańdaıdy.

Sonymen birge, plaformada sońǵy kezderi beleń alǵan jańa oıyn túrleri de alańdaýshylyq týǵyzady. Qazir strımderde túrli oıyndar men jarystar ótkiziletint bolǵan. Onyń qatysýshylary jeńilgen tarapqa tapsyrma beredi. Sol tapsyrmalar keıde ruqsat etilgen moralddyq shekten shyǵyp jatady.

«Sońǵy ýaqytta strım formatynda ótkiziletin jarystar keńinen taralyp júr. Ol oıyn aıasynda jeńilgen adamǵa jeńimpaz tarapynan ártúrli tapsyrmalar beriledi. Alǵash qaraǵanda bul tapysramalar qyzyq ári kóńil kóterýge baǵyttalǵandaı kórinedi. Alaıda olardyń keıbiri adamnyń densaýlyǵyna fızıkalyq, moraldy zııan keltiretinin baıqaımyz»,- dedi depýtat.

Onda «zelenka ish», «aýzyńa sham sal», «ish kıimińdi kórset» degen syndy óreskel tapsyrmalar beriledi. Osylardy tize kele, depýtat Shıpovskıh bul platformaǵa shekteýler engizetin ýaqyt jetkenin aıtty. Aıtýynsha, bul máseleni depýtattar talaı ret kótergen. Alaıda, úkimet tarapynan naqty sheshim qabyldanbaǵan.

Osy oraıda depýtat mynadaı sheshimder usynyp otyr:

• Tık tok platformasy ekstremızmdi, radıkalızmdi, separatızmdi jáne shekten tys qaýipti, moraldiq qundylyqtarǵa qaıshy kontentterdi anyqtaý jáne shekteý boıynsha naqty algorıtm usynýy kerek.
• Áleýmettik jeli jas balalardy onlaın qaýipti kontentten qorǵaý maqsatynda youtube kids balamasy sekildi arnaıy balalarǵa arnalǵan jeli ázirleýi tıis.
• 13 jasqa tolmaǵan balalardyń plaformaǵa ata-anasynyń telefonynan kirgen jaǵdaıda mindetti túrde face ID tehnologııasy arqyly buǵattaý mehanızmin qarastyrý kerek.

«Bulaı bolmaǵan jaǵdaıda elimizde Tiktok platformasyn buǵattaýdy suraımyz»,- dedi depýtat.

Aıta ketsek, «Kýrsıv» Tiktok platformasyna tikeleı efırdegi qaýipsizdik máselesine qatysty saýal joldaǵan bolatyn. Kompanııa tutynýshylarǵa qaýpisiz mazmundaǵy kontent usyný úshin qajetti jaǵdaılar jasalatynyn, tikeleı efırge arnalǵan standarttar bar ekenin habarlady.

«Paıdalanýshy qaýipsizdigi – TikTok-tyń basty basymdyǵy. TikTok-taǵy qolaıly mazmunǵa, sonyń ishinde tikeleı translıaııalarǵa arnalǵan standart talaptaryn platformadaǵy barlyq qoldanýshylar saqtaýy kerek. Bul TikTok qaýymdastyq nusqaýlyqtary men Paıdalanýshy kelisiminde kórsetilgen»,- delingen jaýapta.

Sondaı-aq kompanııa qaýymdastyq qaǵıdalaryn buzatyn mazmun anyqtalǵan jaǵdaıda mundaı kontet dereý joıylyp, eseptik jazba ıesine buzýshylyq týraly habarlanatynyn jetkizdi. Odan bólek TikTok zııandy mazmundaǵy aqparatty usynǵan avtorǵa qarsy shara qoldanýy múmkin. Mundaıda avtordyń tikeleı efırge shyǵý múmkindigi shektelip, onyń monetızaııasyna da teris áserin tıgizýi múmkin. Al eger qoldanýshy eskertýlerge qaramastan, qaýymdastyq nusqaýlaryn buza berse, eseptik jazbaǵa birjola tyıym salynady.