Talǵat Temenov: Qazaq qyzdarynyń ózge ultqa turmysqa shyǵýy tárbıeden

Foto: ashyq derekkóz

Kınorejısserdiń aıtýynsha, qazaq jastarynyń úlgi tutatyn adamy — ata-anasy bolýy kerek.

Bul týraly teatr jáne kınorejısseri Talǵat Temenov «Ujdan» ákeler alańyna bergen suqbatynda aıtty, dep jazady Aikyn.kz.

«Men Taldyqorǵan teatrynda jumys istep júrgende Nazym Hıkmettiń «Eleýsiz qalǵan elshiler» qoıylymy sahnalandy. Nurmuhan Jantórın basty rólde somdady. Sol ýaqytta kınoǵa bet buramyn degen oı keldi. Nurmuhan osy sheshime qoldaý tanytty. Bir kúni tús kórdim, bóshke ústine minip, ushyp júr ekenmin.  Biz «áke» sózin qoldanbaı «papa» dep ósken urpaqpyz. Túsimdi ákeme joryttym.  «Túsiń jaqsy eken balam. Úlken bir ózgerister tosyp tur. Jaqsylyq bolady», – dedi ákem.  Sol kezde Máskeý qalasyna «kınorejısser» mamandyǵyn oqyǵym keletinin aıtyp, ákemniń aq batasyn aldym. «Meniń kózim tiride oqyǵanyń durys. Máskeý úlken shahar, ǵylym men bilimniń ordasy. Bul sheshimińdi qoldaımyn»,- dedi papam. Ákemniń osy sózi maǵan qamshy boldy. Egerde sol kezde «Máskeýdi qaıtesiń, bir dıplomyń bolady. Elmen qatarly jumysyńdy isteı ber», – dese búginde tarıhymda, ómirimde basqasha bolar edi.  Alaıda ákemniń aqyly, kúsh-jigeri meniń taǵdyrymdy ózgertti»,- dedi Talǵat Dosymǵalıuly.

Kınorejısserdiń aıtýynsha, qazaq jastarynyń úlgi tutatyn adamy — ata-anasy bolýy kerek.

«Qazaq jastaryna ádebıette «Maǵjan Jumabaev, Álıhan Bókeıhan, Ahmet Baıtursynovtan úlgi alý kerek» dep aıtatyndar bar. Alaıda ómirdiń bári kitap, tıktok emes, ómirdiń óziniń zańy bar. Sondyqtan qyzǵa úlgi – anasy, ulǵa – ákesi. О́ıtkeni, ananyń boıyndaǵy jaqsy qasıetter de, jaman qasıetter de qyzǵa beriledi. Qazaq danalyǵynda «Anasyn kórip, qyzyn al» degen támsil bar.  Al er bala qalyptasyp, óser kezde ákeniń boıyndaǵy qasıetterin sińirip ósedi. Ákeniń róli otbasynda úlken. Otbasynda bala túsinbeıdi dep bylapyt sóıleý, temeki, sharap ishý balaǵa áser etedi. Sondyqtan balanyń kózi ashylǵandaǵy ustazy – bıologııalyq áke-sheshesi ǵana emes, balanyń alǵashqy elikteıtin, sodan aqyl suraıtyn ata-anasy. Búginde qazaq arýlarynyń ózge ultqa kúıeýge shyǵýy, ol qyzdyń kinási emes. Sol áke-sheshesiniń bergen tárbıesi, sóılegen sózi, ásirese ana tilinde emes, ózge tilde sóıleýi balanyń psıhologııasyna kerisinshe áser etedi. «HHI ǵasyrdaǵy erkin ómir súretin jastarmyz, kim bolsa soǵan mahabbatpen qosylsam boldy» degen oıdyń barlyǵy halyqtyń joǵalýyna, onyń demografııasyna, qazaq tiliniń qoldanys aıasynyń tys qalýyna alyp keledi jáne onyń bári áke- shesheniń kinási. Sondyqtan ata-ananyń tárbıesi mańyzdy»,- dedi Talǵat Temenov.

Onyń aıtýynsha, ómirge kelgennen keıin ákeńniń abyroıyn oılaý kerek, odan keıin balalaryńa jaqsy áke bola bilý qajet.

«Áke –  asqar taý. Meniń tirenishim, meniń súıenishim.  Bul ómirge kelýge sebepshi birinshi – Alla, ekinshi – áke. Sol úshin ákeniń róli ushan-teńiz. Áke seniń bul ómirdegi eń qamqorshyń. Seniń syrlasyń – áke.  «Shesheme jaman atymyzdy estirtpeıik, ákemizge «Pálensheniń balasy» degen ataqqa qalmaıyq dep ómir súrdim.  Al ózim áke bolǵannan keıin meniń balalaryma «ákeń jaman adam» degen sózden aýlaq bolý úshin ómir súrýdemin. О́mirdiń qupııasy, kóbeıtý kestesi sekildi zańdylyǵy ómirge kelgennen keıin ákeńniń abyroıyn oılaý, odan keıin balalaryńa jaqsy áke bolý. Bul ómirdiń qaǵıdasy. Qazaqtyń «áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» degen qanatty sózi bar. Biz oq jonyp, ton pishken urpaqpyz» , – dedi T.Temenov.