“Toqaev bıligine yqpal etýdi kózdep otyr”: Sarapshylar Nazarbaev pen Pýtınniń kezdesýi týraly ne oılaıdy

Foto Nursultan Nazarbaevtyń baspasózinen

29 mamyr kúni eks-prezıdent Nursultan Nazarbaev Máskeýde Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınmen kezdesti, dep jazdy qandastar.kz

Bul týraly Reseı prezıdentiniń baspasóz hatshysy málimdedi. Kezdesýde qandaı másele talqylanǵany týraly málimet jarııalanbady. Osy kezdesý jóninde sarapshylar túrli pikir bildirip jatyr. Bul týraly Stan.kz aqparat agenttigi habarlaıdy.

“Toqaev bıligine yqpal etýdi kózdep otyr”

Qazaqstandyq ekonomıst Nurlan Jumaǵulovtyń pikirinshe, Pýtın Nazarbaev arqyly «Rosatomdy» tyqpalap, Toqaev bıligine yqpal etýdi kózdep otyr.

«Máskeý qazir Aqordaǵa qysym kórsetip jatyr. Aldaǵy 1-2 aptada Qazaqstan AES salatyn kompanııany tańdap, túpkilikti sheshim qabyldaýy kerek. Jobanyń basty úmitkeri o bastan «Rosatom» edi. Biraq onyń qarjylaı jaǵdaıy múshkil. Qalt-qult etip otyr. Al Toqaev bul jobaǵa BJZQ-nyń nemese Ulttyq qordyń bir tıynyn da jumsamaıtynyn birneshe ret kesip aıtqan edi. Reseı buǵan deıin elimizdegi úsh kómir stanııasyn salýǵa qarjy quıýy tıis bolǵan, arada eki jyl ótse de, áli nátıje joq. Osy joba úshin arnaıy úkimetaralyq kelisim de ázirlengen. Sol ýaǵda boıynsha, Reseı Qazaqstanǵa jeńildikpen nesıe usynýy, al Qazaqstan bul nesıege Reseıden qajet jabdyq men qondyrǵylar satyp alýy kerek edi. Bul joba da qarjy tapshylyǵyna baılanysty toqtap tur», – deıdi Nurlan Jumaǵulov.

Sonymen qatar sarapshy Ekibastuzdaǵy GRES-3 stanııasyn keńeıtý jobasyna da Reseı qatysýǵa tıis bolǵanyn aıtty. Biraq reseılik kompanııalar Qazaqstan ashyq tender jarııalaǵan kezde naqty usynys bere almaǵan. Sondyqtan sarapshy Qazaqstan bıligi AES salýdy qytaılyqtarǵa berýi múmkin dep topshylady.

«Qazaqstannyń qazirgi pozıııasy Kremlge unamaı otyr. Áıtpese, beısenbi kúni Pýtınniń tún ishinde Toqaevqa telefon soǵyp, senbi kúni tańerteń Reseı mınıstriniń Qazaqstan prezıdentimen kezdesýi qalaısha kezdeısoq bolsyn?! Toqaev mınıstrdi múlde qabyldamaýy kerek edi. Birinshiden, prezıdenttiń deńgeıi emes, ekinshiden, bul demalys kúni edi. «Rosatomnyń» usynysy arzan bolar, biraq sankııalarǵa baılanysty onyń keleshegi kúmándi. Qazaqstan sankııa qaýpinen saqtanyp, bul jobany Qytaıǵa berýi yqtımal», – dedi Jumaǵulov Ertenmedia.kz saıtyna.

“Bul bizdiń táýelsizdigimizdi moıyndaǵysy kelmeıtinin bildire me?”

Bul kezdesýge májilis depýtaty Ermurat Bápı de pikir bildirdi. Ol muny jaqsy belgi emes dep baǵalady.

«Baıqadyńyz ba, TMD elderiniń barlyǵy derlik jáne kóp shet memleketter birin-biri Táýelsizdik kúnimen quttyqtady. Aqordanyń saıtyn ashyńyz, onda Pýtınnen eshqandaı quttyqtaý joq. Bul neni bildiredi? Mysaly, men qatty qorqamyn. Bul onyń bizdiń táýelsizdigimizdi moıyndaǵysy kelmeıtinin bildire me? Esińizde bolsa, ótken aptada Reseıdiń Qaýipsizdik Keńesi tóraǵasynyń orynbasary Medvedev taǵy da Reseı Qaýipsizdik Keńesiniń quramyna qosýy múmkin. Bul onyń habary boldy. Sosyn bir aptadan keıin bizde Qazaqstan úshin tamasha data, Táýelsizdik kúni, Pýtınnen eshqandaı quttyqtaý joq. Bul jerde ártúrli qorytyndy jasaýǵa bolady”, – dedi ol májilis kýlýarynda.

Sonymen birge Ermurat Bápı bul kezdesý ekinshi Qańtardyń jarshysy bola alady degenge senbeıdi.

“Pýtın Qudaı bolǵanda da, ony uıymdastyrýǵa kúshi jetpeıdi. Qańtar oqıǵasy halyqtyq narazylyq, halyqtyń erkin bildirýi boldy, biraq bul jerde Pýtın búkil qoǵamnyń mundaı qarsylyǵyn qaıta jańǵyrta almaıdy, ol sıqyrshy emes. Meniń oıymsha, bul jerde basqa da suraqtar bar. Saıasattanýshylar bul kezdesýdi talqylaýdy saıası tehnologııa retinde qoǵamdy taǵy bir dúrliktirý, «eski Qazaqstannyń qandaı jaqsy bolǵanyn» eske salý úshin paıdalanyp jatyr”, – dedi depýtat.

“Bul kezdesýde memlekettik fýnkııalar bolǵan joq”

Al depýtat Aıdos Sarym qorqatyn eshteńe joq dep esepteıdi.

«Ol eks-prezıdent jáne eshqandaı memlekettik fýnkııalardy nemese tapsyrmalardy oryndamaıdy. Bul — onyń jeke sapary. Ol Pýtınmen uzaq jyl jumys istegendikten, ony qabyldaǵan sııaqty. Bul belgi emes dep oılaımyn. О́zderińiz kórdińizder, (Qazaqstanǵa – red.) saparynan keıin Pýtın Reseıde Qazaqstan týraly kez kelgen adam Reseıdiń jaýy ekenin aıtty. Bul is júzinde dáıeksóz, ıaǵnı mundaı málimdemelerden keıin erekshe eshteńe jasalmaıdy. Ekeýi uzaq joldy birge basynan ótkergendikten, oǵan degen qurmet bar, bálkim, ol osyny paıdalanatyn shyǵar. Qandaı másele talqylandy degende bul hattamadan tys kezdesý boldy, memlekettik fýnkııalar bolǵan joq. Biz Pýtınge eshkimmen kezdesýge tyıym sala almaımyz, bul –  onyń quqyǵy», – dep pikir bildirdi Aıdos Sarym.

“Munda eshqandaı da konspırologııa joq”

Al reseılik saıasattanýshy Aleksandr Asafov Nazarbaev pen Pýtınge talqylaıtyn nárse únemi tabylady deıdi. Onyń pikirinshe, respýblıkanyń qazirgi saıası basshylyǵymen túsinispeýshilikke jol bermeý úshin de qos saıasatker kezdesýde ne aıtylǵanyn jarııalamaı otyr.

«Pýtın men Nazarbaev únemi kezdesip turady, sondyqtan munda eshqandaı da konspırologııa joq. Al kezdesýdiń egjeı-tegjeıi Qazaqstannyń qazirgi saıası elıtasymen túsinbeýshilikter bolmaýy úshin ári túrlishe talqylanyp ketpesin degen oımen ashylmaı jatyr dep boljaýǵa bolady. Pýtın men Nazarbaevtyń qarym-qatynasy burynnan senimge quralǵan. Sondyqtan olardyń árdaıym talqylaıtyn taqyryptary bolady», – dedi reseılik saıasattanýshy Aleksandr Asafov Ura.news saıtyna.

“Ortalyq Azııanyń shahmat taqtasyna mańyzdy bir fıgýrany tastaǵanymen birdeı boldy”

Al jýrnalıst Ertaı Núsipjanov osy oqıǵaǵa «Eki kári túlkiniń Pýtınniń kúndelikti turatyn jerinde jeke kezdesýi saıasattaǵy eń iri shahmat oıynynyń bastalǵanyn bildiredi» dep pikir jazdy. Jýrnalıst jazǵan Qytaı sarapshylarynyń saıası sholýy bul kezdesýdi qarapaıym bolǵanymen, astyrtyn dep baǵalady.

Qytaılyq sarapshylardyń pikirinshe, Toqaevtyń birqatar operaııasy Reseıdiń strategııalyq aýlasynda ot tutatqanmen teń boldy.

«Bul dramany «Taqtar oıynynyń» Ortalyq Azııalyq nusqasy deýge bolady. Nazarbaevtyń derjavalyq ımperııa kestesi Toqaevtiń «temir judyryǵynda» kúıredi. Al Máskeý Toqaev Nazarbaev yqpalyn joıǵany ǵana emes, Qazaqstannyń dıplomatııalyq baǵytyn da birtindep ózgertip jatqany qatty alańdatyp otyr. Birinshiden, Reseı men Ýkraına arasyndaǵy soǵys kezinde ol Ýkraınanyń shyǵysyndaǵy tórt birdeı óńirdiń Reseıge kirýine ashyq qarsylyq kórsetti. Oǵan qosa Reseı energııa kózderin paıdalanyp, Eýropaǵa qaýip tóndirýge daıyndalyp jatqanda Toqaev Eýropaǵa energııa jetkizýshi bolýǵa beıildi ekenin tanytty. Munymen qoımaı Toqaev Eýroodaq otyrysynda Pýtınniń aldynda Reseı-Belarýs alıansyn da synǵa aldy. Ol tipti naqty ekonomıkalyq shekarany syzyp kórsetip, Reseı basshylyǵyndaǵy TMD-nyń Transulttyq valıýtalyq kelisiminen de shyǵyp ketti», – delingen habarlamada.

Toqaevtiń bul áreketteri Máskeýge naqty belgiler berdi deıdi sarapshylar.

«Qazaqstan budan bylaı Reseıdiń «inishegi» bolǵysy kelmeıdi. Pýtınniń dál osy kezde Nazarbaevty shaqyra qalýy ótken kúnderdi eske alý emes. Bul – Reseıdiń Ortalyq Azııa boıynsha aldaǵy áreketterine sholý muqııat oılastyrylǵan saıası sıgnal. Pýtınniń Nazarbaevpen kezdesýi Ortalyq Azııanyń shahmat taqtasyna mańyzdy bir fıgýrany tastaǵanymen birdeı boldy. Bul sıgnal Toqaev úshin ǵana emes, búkil Ortalyq Azııaǵa berilip otyr. Reseı bárin retteýge kirispek», – dep jazylǵan Qytaı sarapshylarynyń saıası sholýynda.

Eske salsaq, eks-prezıdent Nursultan Nazarbaev 2024 jyldyń jeltoqsanynda da Pýtınmen kezdesken edi.