توقاەۆ ورتالىق ازيانىڭ كليمات وزگەرىستەرىنە ەڭ وسال وڭىرلەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز سوزىندە  اتاپ ءوتتى, دەپ حابارلايدى qandastar.kz

ونىڭ ايتۋىنشا, مۇندا جاھاندىق جىلىنۋ الەمدەگى ورتاشا كورسەتكىشتەن ەكى ەسە جىلدام ءجۇرىپ جاتىر. ايماق توسىن تابيعات قۇبىلىستارىمەن, اتاپ ايتقاندا, مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى, شولەيتتەنۋ جانە سۋ تاپشىلىعى سەكىلدى سىن-قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر.

– وسىنداي كۇردەلى جاعدايدا ايماق ەلدەرىنىڭ كۇش-جىگەرىن ءبىر ماقساتقا جۇمىلدىرۋ اسا ماڭىزدى. سونىمەن قاتار كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەس شارالارى ەلدەرىمىزدىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋگە ءتيىس. ءبىز ەكونوميكالىق ءوسىم مەن كليماتتىق ساياسات اراسىنداعى تەپە-تەڭدىكتى قاتاڭ ساقتاۋىمىز كەرەك. بۇل رەتتە قازاقستان اۋماعىندا جاپپاي اعاش ەگۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەنىمدى ايتا كەتكىم كەلەدى. بۇدان بولەك, ەلىمىزدە ورماندى ساقتاۋ مەن قورعاۋعا, ەكولوگيالىق سانانى قالىپتاستىرۋعا, ەڭ اۋەلى, وسكەلەڭ ۇرپاقتى تابيعاتتى ايالاۋعا ۇندەيتىن «تازا قازاقستان» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. سونداي-اق وزبەكستانمەن بىرگە ارالدىڭ تابانىنا جاسىل جەلەك ەگۋ جۇمىستارىن قولعا الدىق, – دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ايتۋىنشا, قازاقستان كليماتقا قاتىستى كۇن تارتىبىندە وڭىرلىك ىنتىماقتاستىق, پراگماتيكالىق امبيتسيا جانە حالىقارالىق ىقپالداستىققا باسىمدىق بەرەدى. بۇل رەتتە مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ دامۋشى ەلدەردى قولداۋدى كوزدەيتىن جاھاندىق كۇش-جىگەرگە ۇلەس قوساتىنىن جانە «جاسىل» ەكونوميكاعا ءوتۋدى ستراتەگيالىق باسىمدىق رەتىندە قاراستىراتىنىن جەتكىزدى.

– جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ – ستراتەگيامىزدىڭ وزەگى. ءبىز جاسىل سۋتەگى ءوندىرىسى بويىنشا دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى جوبالاردىڭ ءبىرىن جۇزەگە اسىرامىز. الەمنىڭ كورپوراتيۆتىك كوشباسشىلارىمەن بىرگە جەل, كۇن ەنەرگياسىن ءوندىرۋ جوبالارىن ىسكە قوستىق. ۋران ءوندىرىسىنىڭ 40 پايىزعا جۋىعى قازاقستانعا تيەسىلى. جەر بەتىندەگى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 10 پايىزعا جۋىعى اتوم ەلەكتر ستانسالارىندا وندىرىلەتىنىن ەسكەرسەك, ونىڭ سالماعى ارتا تۇسەدى. قازىرگى كەزدە ەلىمىز زياندى شىعارىندىلاردى ازايتىپ, ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن العاشقى اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ كەڭ دالاسى «كومىرتەكتى ەگىنشىلىكپەن» اينالىسۋ جانە ەكوجۇيەنى قالىپقا كەلتىرۋ ىسىندە زور مۇمكىندىككە جول اشاتىنىن ايتتى. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ پىكىرىنشە, سيرەك كەزدەسەتىن ەلەمەنتتەر ەكولوگيالىق تازا تەحنولوگيالاردى دامىتۋعا نەگىز بولادى. ەلىمىزدە مۇنداي اسا ماڭىزدى مينەرالداردىڭ ايتارلىقتاي قورى بار جانە ونى وڭدەۋگە الەۋەتىمىز جەتەدى.

– وڭىرىمىزدە سۋ تاپشىلىعى ۋاقىت وتكەن سايىن وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ كەلەدى. ونى ەكى نارسەدەن اڭعارۋعا بولادى. سوڭعى جيىرما جىلدا جان باسىنا شاققانداعى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ كورسەتكىشى 30 پايىزعا كەمىدى. ايماقتاعى سۋ رەسۋرستارىنىڭ 70 پايىزى – ترانسشەكارالىق. ءدال وسى سەبەپتى بىزگە سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن جانە smart سۋارۋ مەن گيدرولوگيالىق مونيتورينگ جۇيەلەرىن دامىتۋ ىسىندە حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ قولداۋى قاجەت. ءبىز بۇرىننان ايتىلىپ كەلە جاتقان ورتالىق ازيا سۋ-ەنەرگەتيكا سەرىكتەستىگىن قۇرۋ باستاماسىن ىلگەرىلەتۋگە ءازىرمىز, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ءوز سوزىندە بيوالۋانتۇرلىلىكتى, اسىرەسە, ورتالىق ازيادا تىرشىلىك ەتەتىن بىرەگەي جانە جويىلۋ قاۋپى بار جانۋارلار مەن وسىمدىك تۇرلەرىن ساقتاۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا توقتالدى. مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندا پرەزيدەنت جانىنداعى حالىقارالىق بيوالۋانتۇرلىلىكتى قورعاۋ قورىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعانىن مالىمدەدى.

– جاھان ەلدەرىنىڭ «جاسىل» دامۋعا بەت بۇرۋى ەڭ جاقسى, تازا, قاۋىپسىز جانە وركەندەگەن الەمنىڭ نەگىزىن قالاۋعا كەرەمەت مۇمكىندىك ەكەنى كۇمانسىز. الايدا ول ءۇشىن كليماتتىڭ وزگەرۋىنە باعىتتالعان مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك قارجىلاندىرۋ كولەمى دە سوعان ساي بولۋى كەرەك. بۇل كليماتتاعى وزگەرىس سالدارىن جۇمسارتۋ باعىتىنداعى ءتيىستى جۇمىستارعا تونەتىن قاتەردى ازايتۋعا, جاسىل ەنەرگەتيكاعا ينۆەستيتسيا قۇيۋعا جانە تابىس اكەلەتىن ورنىقتى ەكونوميكا مودەلىن قۇرۋعا جول اشادى. ايتپەسە, كومىرتەك بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ قيىنعا سوعادى. ونىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بىزگە كۇش-جىگەرىمىزدى ەسەلەپ, سەرىكتەستىك اياسىن كەڭەيتۋ كەرەك. مۇنداي كۇردەلى سىناقتى بىردە ءبىر ەل جالعىز ءوزى ەڭسەرە المايدى, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

سونىمەن قاتار كونفەرەنتسيادا وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ, ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى انتونيۋ كوشتا, ەۋروپالىق كوميسسيا پرەزيدەنتى ۋرسۋلا فون دەر ليايەن, قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ, تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون, تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى سەردار بەردىمۇحامەدوۆ, بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى, ۇيىمنىڭ ەلدى مەكەندەر جونىندەگى باعدارلاماسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى اناكلاۋديا روسسباح, بۇۇ ەۋروپالىق ەكونوميكالىق كوميسسياسىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى تاتيانا مولچان, ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ پرەزيدەنتى وديل رەنو-باسسو ءسوز سويلەدى.