Tórt adamnyń ólimi: Ferroqorytpa zaýytyndaǵy apat úshin Nyǵmatýllınder jaýap bere me?

Kollaj: New Times.kz

Sot materıaldarynan belgili bolǵandaı, jumys berýshi kompanııanyń arnaıy komıssııasy talapker múgedektik alǵan oqıǵada júk tıeýshiniń kinási 90%, al jumys berýshiniń kinási 10% degen qorytyndyǵa kelgen.

Qaraǵandydaǵy «YDD Corporation» JShS ferroqorytpa zaýytynda bolǵan apattan zardap shekken segiz adamnyń tórteýi qaıtys boldy, taǵy tórteýi aýrýhanada jatyr. О́nerkásiptik apat bolǵanda Keńes dáýirindegi shahtalar eske túsedi. Degenmen, ferroqorytpa zaýyty múldem jańa jáne zamanaýı. Al zaýyt týraly ne belgili? Apatqa baılanysty kimder jaýap beredi? Skifnews.kz aqparat otandyq BAQ-qa sholý jasap kórdi.

Inform.kz dereginshe, 20 shilde kúni tańerteń bolǵan tótenshe jaǵdaıdan keıin áleýmettik jelilerde zaýyttyń qojaıyny Májilistiń eks-tóraǵasy Nurlan Nyǵmatýlınniń aǵasy Erlan Nyǵmatýlın ekeni týraly aqparat tarady.

2016 jyldyń 11 qarashasynda shoıyn, bolat jáne ferroqorytpa shyǵaratyn «YDD Corporation» JShS alǵash ret tirkelgen kezde quryltaıshysy Erlan Zaırollauly Nyǵmatýlın boldy.

Keıinirek quryltaıshylardyń quramy keńeıip, birneshe ret ózgerdi. Quryltaı qujattaryna engizilgen sońǵy tolyqtyrýlar men ózgeristerge senseńiz, bul kompanııa qazir úsh jeke tulǵanyń menshiginde. Bul «Imperiyumcy Holdings Limited», Nyǵmatýlın Erlan Zaırollauly jáne Appaz Jarmuhamed Dinmuhametuly (qujattaǵy emlesi saqtalǵan – red.).

Erlan Nyǵmatýlınniń atyna taǵy úsh kompanııa tirkelgen:

«Asia FerroAlloys» JShS (burynǵy ataýy — Qaz Carbon — red.);

«EkibastuzFerroAlloys» JShS;

«QAZ ENRICHMENT» JShS.

Ekinshi quryltaıshy Jarmuhamed Appazdyń atynda «YDD Corporation» JShS-nen basqa «Qazaqstan kommýnaldyq júıeleri», «Ordabasy Grýpp», «Jarkent jemisi» JShS bar.

Bul quryltaıshynyń esimi ótken jyldyń kúzinde buqaralyq aqparat quraldarynda keńinen taraǵan bolatyn. 2022 jyldyń 28 jeltoqsanynda Almatyda Little Brazil restoranynda bolǵan tóbeleste Jarmuhamed Appaz zardap shekkenderdiń biri dep tanylyp, 7 adam 6 jáne 6,5 jylǵa sottalǵan. Olardyń qatarynda belgili akter Asqar Jumabek te boldy. Keıin Jarmuhamed Appaz mıllıarder Dinmuhamet Ydyrysovtyń uly ekeni belgili boldy. Buqaralyq aqparat quraldary onyń Nurlan Nyǵmatýlınniń qudasy ekenin talaı ret jazdy.

Úshinshi quryltaıshysy Imperiyumcy Holdings Limited 2019 jyldyń 2 qazanynda Kıprde tirkelgen. Sondyqtan Qazaqstannyń ashyq aqparat kózderinde bul kásiporyn týraly resmı aqparat joq.

Tótenshe jaǵdaılar jáne sottar

Sońǵy tótenshe jaǵdaı kompanııa tarıhyndaǵy jalǵyz oqıǵa emes. Ashyq aqparat kózderinen «YDD Corporation» JShS qatysýymen 18 sot isi qaralǵany belgili boldy. Onyń ishinde úsh is boıynsha «adam densaýlyǵyna keltirilgen zııandy óteý» týraly talap aryz bolsa, onyń ekeýi bir talapkerge qatysty.

Zaýyt aýmaǵynda oryn alǵan oqıǵanyń saldarynan ekinshi top múgedektigin alǵan júk tıeýshi «YDD Corporation» JShS-nen moraldyq shyǵyndy óteý retinde 10 mıllıon teńge talap etip, sot sheshimimen 1,5 mıllıon teńge óndirip alǵan. Sot materıaldarynan belgili bolǵandaı, jumys berýshi kompanııanyń arnaıy komıssııasy talapker múgedektik alǵan oqıǵada júk tıeýshiniń kinási 90%, al jumys berýshiniń kinási 10% degen qorytyndyǵa kelgen. Alaıda Qaraǵandy ​​qalasy Á.Bókeıhan aýdanynyń azamattyq ister jónindegi soty jumys berýshiniń kinásin 100 paıyz moıyndap, komıssııa qorytyndysyn joqqa shyǵardy.

Úshinshi jaǵdaıǵa kelsek, «YDD Corporation» JShS-nen tapsyrys alǵan jeke kásipker syrlaý jumystaryn júrgizý úshin jeke tulǵany jaldaǵan. Jumysshy zaýyt aýmaǵyndaǵy balqytý peshinen shyqqan jalynǵa oranyp, sonyń saldarynan beti men qulaǵy, eki qoly, eki ıyq jáne eki bóksesi kúıip qalǵan. Is materıaldarynda kendi balqytý peshiniń jumysy kezinde onyń mańaıyna bógde adamdardyń kirýine jol berý qaýipsizdik erejelerine qaıshy ekeni kórsetilgen.

Budan shyǵatyny, «YDD Corporation» zaýytynda 2022 jyldyń 12 mamyrynda 20 shildede bolǵan apatqa deıin adam óndiriste kúıip qalǵan. atyndaǵy Ulttyq travmatologııa jáne ortopedııa ǵylymı ortalyǵynyń kombýstıologtary da belgili. Sot sheshimine negiz bolǵan 2022 jylǵy oqıǵaǵa qatysty qorytyndy jasaǵan Batpenova qazir apattan zardap shekkenderdi emdeýmen aınalysýda.

Zaýyttyń jumysy jáne qarjysy

Zaýyttyń resmı saıtyndaǵy málimetke qaraǵanda, olardyń ónimderi álemniń 50 elinen ákelinedi. Olardyń qatarynda Japonııa, Ońtústik Koreıa, Eýropa jáne Amerıka elderi bar.

Kásiporyn negizinen ystyqqa tózimdi bolat, konstrýkııalyq bolat, serippeler men serippeler jasaýǵa arnalǵan bolat, elektr bolat sııaqty shıkizat túrlerin shyǵarady. Eń kóp eksporttalatyn ónimderdiń qatarynda bolat pen shoıyn qorytpalaryn óshýge jáne tot basýǵa tózimdi etetin ferrosılııı bar.

Ol qurylymdyq qurylymdarda, keme qurastyrýda, áýe kóliginde jáne avtomobıl ónerkásibinde keńinen qoldanylady. Jylyna 240 myń tonna ferrosılııı óndiriledi. Bul rette atmosferaǵa jylyna 10 myń tonna ferrosılııı shlaktary men 18 myń tonna mıkrokremnıı (sılıkat tozańy) shyǵady.

Zaýytta metaldy balqytyp, ferroqorytpa shyǵaratyn 4 pesh bar. Árqaısysynyń qýaty 85,5 megavolt-amper. Statsnet.co resýrsynyń málimetinshe, «YDD Corporation» JShS 2016 jyldan beri bıýdjetke 12 mıllıard 388 mıllıon 676,5 myń teńge salyq tólegen. Onyń ishinde eń kóp salyq 2022 jyly aýdarylǵan – shamamen 5,3 mlrd teńge. Al ótken jyly tólengen salyq kólemi nebári 1,9 mlrd teńgeni quraǵan.

«YDD Corporation» JShS derekteri memlekettik satyp alýlar saıtynda da, «Samuryq-Qazyna» qorynyń kvazımemlekettik satyp alýlar tiziminde de tabylmady.

Vlast.kz portalynda jarııalanǵan jýrnalıstik zertteýde Erlan Nyǵmatýlınniń úsh birdeı ferroqorytpa zaýytynyń (YDD Corporation, Asia FerroAlloys, EkibastuzFerroAlloys) qurylysyna memleketten 177 mıllıard teńge jınaǵany aıtylǵan. Onyń ishinde memleket «YDD Corporation» JShS qurylysyna 36,6 mlrd teńge nesıe bóldi.

Materıalda Qazaqstannyń Damý banki atalǵan zaýyttardyń qurylysy men iske qosylýyna qarjylyq qoldaý kórsetkeni týraly derekter keltirilgen. Sonymen qatar, Syrtqy ister mınıstrliginiń ónerkásip komıtetimen jasalǵan kelisim-sharttyń arqasynda bul úsh zaýyt kedendik baj salyǵynan, ımportqa qosylǵan qun salyǵynan bosatylyp, zattaı grantqa ıe boldy. Avtor zaýyt qurylysyna zattaı grant retinde qala aýmaǵynan óndiristi iske qosýǵa qajetti ınfraqurylymǵa sáıkes keletin 126 gektar jer berilgenin atap ótken.

Eske salsaq, Qaraǵandyda ferroqorytpa zaýytynyń peshterinde kenet jalyn shyqqan bolatyn. Tótenshe jaǵdaı saldarynan kompanııanyń segiz qyzmetkeri zardap shekti. 31 jastaǵy jumysshy qaıtys boldy, taǵy bir jábirlenýshi 2 kúnnen keıin qaıtys boldy. Biraz ýaqyttan keıin dárigerler taǵy eki qurbannyń qaıtys bolǵanyn málimdedi.