تۇرعىلىقتى جەر بويىنشا تىركەلۋ جانە بالانى تىركەۋ

تىركەلۋدىڭ جوقتىعى سول نەمەسە وزگە دە سەبەپتەر بويىنشا ازاماتتىڭ بيلىك ورگاندارىمەن, بانكتەرمەن, مەديتسينالىق جانە وزگە دە ۇيىمدارمەن كەز كەلگەن ءوزارا بايلانىستى قيىنداتاتىنى بارلىعىمىزعا ءمالىم. ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىرىنشى ماڭىزدى قۇجاتتى – جەكە كۋالىكتى نەمەسە تولقۇجاتتى الۋدا قاجەت. قالاي تىركەلۋ نەمەسە بۇرىنعى تۇرعىلىقتى جەردەن قالاي تىركەۋدەن شىعۋ كەرەكتىگى جانە جاڭا ۇلگىدەگى جەكە كۋالىكپەن وسىنىڭ بارلىعىن ەش قيىندىقسىز قالاي جاساۋعا بولاتىنى تۋرالى سۇراقتارعا جاۋاپتاردى تومەننەن تاباسىز.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەلۋى

«ىشكى كوشىپ-قونۋشىلاردى تىركەۋ قاعيدالارى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ كەيبىر شەشىمدەرىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2011 جىلعى 1 جەلتوقسانداعى№1427 قاۋلىسىنا سايكەس, ىشكى كوشىپ-قونۋشىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەۋ, ۋاقىتشا بولاتىن (تۇراتىن) جەرى بويىنشا ەسەپكە الۋ (تىركەۋ) ولاردىڭ بەلگىلەنگەن تارتىپپەن تۇرعىن ءۇيدى جەكە مەنشىككە ساتىپ العانىن راستايتىن نە ونى پايدالانۋعا, ونىڭ ىشىندە جالعا الۋ (جالداۋ) مەن قوسىمشا جالعا الۋ شارتى بويىنشا العانىن راستايتىن, سونداي-اق «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» 1997 جىلعى 16 ساۋىردەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىندا كوزدەلگەن نەگىزدەر بويىنشا تۇرعىن ۇيگە قونىستانۋعا قۇقىق بەرەتىن قۇجاتتاردىڭ نەگىزىندە, سونداي-اق تۇرعىن ءۇيدiڭ مەنشiك يەسiنiڭ (جالعا بەرۋشىنىڭ) جازباشا كەلiسiمi بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.

سونىمەن بىرگە, تىركەۋگە ۇقىعىن راستاۋ ءۇشىن قۇقىق بەلگىلەيتىن قۇجاتتار تۋرالى مالىمەتتەردى كوشى-قون قىزمەتىنىڭ ۋاكىلەتتى قىزمەتكەرى مەنشىك يەسىنىڭ جسن بويىنشا ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ «جىلجىمايتىن م ۇلىك تىركەلىمى» مەملەكەتتىك دەرەكتەر قورىنان الادى.

تىركەۋ:

• تۇرعىن ۇيلەر مەن پاتەرلەردە;
• باعباندىق سەرىكتەستىكتەر مەن كووپەراتۆيتەردىڭ  ساياجاي قۇرىلىستارىندا;
• دەمالىس ورىندارىندا, جاتاقحانالاردا, قوناقۇيلەر مەن ەمدەۋ-ساۋىقتىرۋ ورتالىقتارىندا, ينتەرناتتار مەن قارتتار ۇيلەرىندە جانە قىزمەتتىك عيماراتتاردا جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن.

وسىلايشا, وز تۇرعىن ءۇيى بولماعاندا, جالدانعان تۇرعىن ۇيدە, سونداي-اق, جاتاقحانا بولعان جاعدايدا, جۇمىس ورنى بويىنشا  تىركەلۋگە بولادى.

تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەلۋ «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسيا» كەاق (حقكو), سونداي-اق  ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

پورتالعا جۇگىنگەن كەزدە, وزىنىڭ جانە تىركەۋگە كەلىسىم بەرگەن تۇرعىن ءۇي يەسىنىڭ ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭباسىمەن كۋالاندىرىلعان ەلەكتروندىق سۇراۋ سالۋدى جولداۋ قاجەت.

مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتى كورسەتۋ ناتيجەسى تۇرعىلىقتى دەرى بويىنشا تىركەۋ تۋرالى حابارلاما تۇرىندە «جەكە كابينەتكە» جولدانادى. بۇل رەتتە, حابارلامانى العان كۇننەن باستاپ ون كۇندىك مەرزىمدە جەكە كۋالىكتەگى زاڭدى مەكەنجايىن قايتا جازۋ ءۇشىن ەلەكتروندىق تاسىمالداعىشپەن مەملەكەتتىك كورپوراتسياعا كەلۋ قاجەت.

سونىمەن قاتار ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالىندا «16 جاسقا دەيىنگى بالالاردى تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەۋ» قىزمەتى قولجەتىمدى.

وسى كورسەتىلەتىن قىزمەتتى الۋ ءۇشىن «ونلاين سۇراۋ» تۇيمەشىگىن باسقاننان كەيىن, ءوتىنىش بەرۋشى ۇسىنىلعان نىساندى تولتىرادى, وندا بالانىڭ جسن, كەلۋ ماقساتى, تىركەلۋ سەبەبى جانە ول بالانى تىركەۋگە نيەت بىلدىرگەن تۇرعىن ءۇيدىڭ مەنشىك يەسى بولىپ تابىلاتىنىن/تابىلمايتىنىن كورسەتۋى ءتيىس.

ەگەر جىلجىمايتىن م ۇلىكتىڭ مەنشىك يەسى ءوتىنىش بەرۋشى بولىپ تابىلسا, وندا وعان ءوز ءوڭىرىن نەمەسە مەكەنجايدىڭ تىركەۋ كودىن (ركا) كورسەتۋ جانە ەتسق ارقىلى وتىنىمگە قول قويۋ قاجەت.

ەگەر دە ءوتىنىش بەرۋشى – جىلجىمايتىن م ۇلىك يەسى بولسا, ول ءوڭىردى جانە مەكەنجايدىڭ تىركەۋ كودىن (ركا) كورسەتۋى ءتيىس, سودان سوڭ ەتسق وتىنىمگە قول قويۋى ءتيىس.

ەگەر دە تۇرعىن ءۇيدىڭ مەنشىك يەسى ءۇشىنشى تاراپ بولعان جاعدايدا, ءوتىنىش بەرۋشى مەنشىك يەسىنىڭ جسن-ىن, جىلجىمايتىن م ۇلىكتىڭ مەكەنجايىن كورسەتۋى جانە مەنشىك يەسىنىڭ جەكە كابينەتىنە كەلىپ تۇسەتىن سۇراۋ سالۋدى جىبەرۋى قاجەت (ەگەر دە تۇرعىن ءۇيدىڭ بىرنەشە مەنشىك يەسى بولسا, ولاردىڭ بىرەۋىنىڭ عانا دەرەكتەرىن كورسەتۋ جەتكىلىكتى, قالعاندارى جۇيەمەن قر «جىلجىمايتىن م ۇلىك تىركەلىمى» مەملەكەتتىك دەرەكتەر قورى ارقىلى اۆتوماتتى تۇردە انىقتالاتىن بولادى). مەنشىك يەسى (بىرەۋ نەمەسە بىرنەشەۋى) ءوزىنىڭ كەلىسىمىن ەتسق ارقىلى راستايدى, ودان سوڭ ءوتىنىم تىركەلۋگە نيەتتى ازاماتتىڭ جەكە كابينەتىنە ورالىپ كەلەدى. وعان ءوزىنىڭ سۇراۋ سالۋىنا ەتسق قول قويۋى قاجەت.

وسىدان كەيىن, ءوتىنىم قر ءىىم جۇيەسىنە تۇسەدى, ونىڭ وڭدەلۋىنە 10 مينۋتتان اسا ەمەس ۋاقىت كەتەدى. وڭدەلىپ بولعان سوڭ, پورتالدا مارتەبەسى كورسەتىلەدى. مەكەنجاي انىقتاماسىن الا وتىرىپ, تىركەلۋ مەكەنجايىن تەكسەرۋگە بولادى.

«ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسى» كەاق  (حقكو) تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەلۋ ءۇشىن جۇگىنگەن  كەزدە, سىزگە مىناداي قۇجاتتار قاجەت بولادى:

1. جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجات (16 جاسقا تولماعان بالالار ءۇشىن – تۋ تۋرالى كۋالىك);
2. تۇرعىن ءۇي يەسىنىڭ نەمەسە سەنىم بىلدىرگەن ادامنىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجات. بۇل رەتتە جۇگىنگەن ادامدى ءوز تۇرعىن ۇيىندە تۇراقتى تىركەۋگە جازباشا كەلىسىم بەرۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇي يەسىنىڭ نەمەسە سەنىم بىلدىرگەن ادامنىڭ جەكە قاتىسۋى تالاپ ەتىلەدى. قىزمەتتىك جايلاردا نەمەسە عيماراتتاردا تىركەلگەن كەزدە ۇيىم (مەكەمە) اكىمشىلىگىنىڭ  تىركەۋ تۋرالى ءوتىنىشحاتى قاجەت.

تۇرعىن يەسىن  وعان تيەسىلى تۇرعىن ۇيدە تىركەگەن كەزدە, ونىڭ تىركەۋگە جازباشا كەلىسىمى تاپال ەتىلمەيدى.

بۇل رەتتە, قولدارىندا ەلەكتروندى تاسىمالداعىشپەن- چيپپەن جاڭا ۇلگىدەگى جەكە كۋالىكتەرى بار ازاماتتار  باسىمدىققا يە بولادى, ويتكەنى, ازامات تۇرعىلىقتى جەرىن وزگەرتكەن كەزدە جەكە كۋالىكتىڭ ءوزىن وزگەرتۋسىز,  ونىڭ جەكە كۋالىگىنىڭ ميكروسحەماسىندا قورعالعان تۇردە ساقتالاتىن زاڭدى مەكەنجايدى قايتا جازۋ عانا جۇرگىزىلەدى.

بالالاردى تىركەۋگە قۇجاتتاردى ولاردىڭ اتا-انالارى نەمەسە زاڭدى وكىلدەرى  بەرەدى.

كامەلەتكە تولماعان بالالاردى ءسىز تۋ تۋرالى كۋالىكتى نە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتىنىڭ پاسپورتىن (بولعان جاعدايدا) ۇسىنىپ, تۇرعىلىقتى جەر بويىنشا جالپى نەگىزدە تىركەي الاسىز.

قاجەتتى قۇجاتتار تىزبەسىن ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالىندا نەمەسە «ازاماتتارعا ارنالعن ۇكىمتە» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسى» كەاق اقپاراتتىق كەستەسىندە الۋعا بولاتىنىن ەسكە سالامىز.

ۇاقىتشا بولۋ (تۇرۋ) ورنى بويىنشا تىركەلۋ شارتتارىمەن ءسىز «قر ازاماتتارىن ۋاقىتشا بولۋ (تۇرۋ) جەرى بويىنشا ەسەپكە الۋ (تىركەۋ)» ماقالاسىندا تانىسا الاسىز.