ۇكىمەت ەسكى كولىك يەلەرىنە قاتىستى جاڭا شەشىم قابىلدادى

ەلىمىزدە ەسكى كولىكتەرگە سالىناتىن سالىق مولشەرى وزگەردى.
بۇل تۋرالى سەنات دەپۋتاتتارىنا جاۋابىندا ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ حابارلادى.

ونىڭ ايتۋىنشا, اۆتوكولىك يەلەرى جەڭىل اۆتوموبيلگە سالىق سالۋدى قايتا قاراۋ ماسەلەسىن كوپ جىلدان بەرى كوتەرىپ كەلەدى.

«ولار سالىق سوماسىن كولىكتىڭ پايدالانىلۋ مەرزىمىنە جانە باعاسىنا قاراي بەلگىلەۋ – اناعۇرلىم ادىلەتتى بولاتىنىن العا تارتادى. وسىعان بايلانىستى جاڭادان ازىرلەنىپ جاتقان سالىق كودەكسىنىڭ جوباسىندا ءاۆتوموبيلدىڭ شىققان جىلىنا قاراي سالىق سالۋ كولەمىن دە سارالاپ, ديففەرەنتسياتسيالاۋ ءتاسىلى ۇسىنىلىپ وتىر», – دەدى پرەمەر-مينيستر.

ۇكىمەت كولىك قۇرالدارىنان جينالاتىن سالىق ستاۆكالارى ءۇشىن كەلەسىدەي تومەندەتۋ كوەففيتسيەنتتەرىن بەلگىلەۋدى ۇسىنادى:

• شىعارىلعانىنا 10 جىلدان 20 جىلعا دەيىن مەرزىم وتكەن اۆتوموبيلدەر ءۇشىن – 0,7;
• شىعارىلعانىنا 20 جىلدان اسىپ كەتكەن اۆتوكولىكتەر ءۇشىن – 0,5 كوەففيتسيەنت.

ۇكىمەت بۇل شەشىمدى ماقۇلداعان. دەگەنمەن, ەگجەي-تەگجەيى ءارى قاراي تالقىلانادى.

«بۇگىندە بۇل ماسەلە بويىنشا تاسىلدەمەلەر پىسىقتالىپ جاتىر. ۇسىنىلىپ وتىرعان تاسىلدەمەلەر بويىنشا اقىرعى شەشىم قابىلدانعاننان كەيىن جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسىندا ناقتى ساندار كورىنىس تابادى», – دەدى ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ.

دەگەنمەن, «31 ارنانىڭ» مالىمەتىنشە, بىرقاتار ساراپشى مۇنداي قادام ارقىلى ۇكىمەت ەلدە ەسكى كولىكتەردىڭ قاپتاۋىن ىنتالاندىرادى دەپ قاۋىپتەنەدى.

ويتكەنى, جەڭىلدىكتى نەسيەلەندىرۋ باعدارلامالارى ءوزىن اقتامادى, ەلدە جاڭا كولىكتەر ۇلەسى ارتپادى. بۇگىندە ازاماتتاردىڭ كوبىسىنىڭ جاڭا اۆتو الۋعا مۇمكىندىگى جوق.

ء«بىز ەسكى-قۇسقى اۆتوموبيلدەردىڭ ءارى قاراي پايدالانىلۋىن ىنتالاندىرماۋىمىز كەرەك! ۇكىمەت, كەرىسىنشە, جاڭا اۆتوموبيلدەردى ساتىپ الۋعا قوزعاۋ سالۋعا نەمەسە وعان باسقا ءبىر بالاما ۇسىنۋعا ءتيىس ەدى. وسى باعىتتا ءىس-شارالار كەشەنى جۇزەگە اسىرىلسا, تەك سوندا عانا ءبىز ەسكى ماشينالاردىڭ ەلگە اعىلۋىنا توسقاۋىل قويا الامىز. وعان دەيىن جولدارداعى قاۋىپسىزدىك, ەكولوگيالىق تۇراقتىلىق ماسەلەسى جايىنا قالادى», – دەدى «ورتاق جول» جول ءجۇرىسى قاۋىپسىزدىگى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ارسەن شاكۋوۆ.

كولىك يەلەرى قايتا بۇل شەشىمگە قۋانۋدا. جەكە كاسىپكەر ەرلان ساعىمباي ۇلى كولىك سالىعى قالتا قاعاتىنىن ايتادى.

«مەنىڭ Lexus LX470 ماركالى كولىگىم بار. وعان سالىق ورگاندارى 4 مىڭ تەكشە سانتيمەتردەن جوعارى ستاۆكامەن, ياعني 117 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە سالىق ەسەپتەيدى. ال, بۇل بيىل 431 964 تەڭگە. ونىڭ ۇستىنە قوزعالتقىشىنىڭ كولەمى 1500 تەكشە سانتيمەتردەن اساتىن جەڭىل اۆتوموبيلدەر ءۇشىن سالىق سوماسى قوزعالتقىش كولەمىنە قاتىستى تومەنگى شەكتەن اساتىن ءاربىر بىرلىك ءۇشىن 7 تەڭگەگە ارتىپ وتىرادى ەكەن», – دەدى ەرلان.

وعان مەملەكەتتىك كىرىستەر باسقارماسى جارتى ميلليون تەڭگەگە جۋىق سالىق ەسەپتەپ جىبەرىپتى. نەگە سونشا كوپ سالىق سالىناتىنىن كاسىپكەر سول بويى تۇسىنە الماعان.

ونىڭ كولىگى جاڭا ەمەس, 2007 جىلى شىعارىلعان ەكەن. بىرەر جىلدان سوڭ جيىرما جىلعا جۋىقتايدى. سوندىقتان ەسكىرگەن كولىكتەرگە سالىقتىڭ دا تومەندەتىلگەنىن قالايدى.

«ويتكەنى ۇكىمەت امورتيزاتسيانى, ياعني م ۇلىكتىڭ توزۋىنا قاراي ونىڭ قۇندىلىعىنىڭ دا بىرتىندەپ كەميتىنىن ەسكەرگەنى ءجون. مەن جىل سايىن جارتى ميلليونداپ سالىق تولەيدى ەكەنمىن, كەيىن ساتقىم كەلسە, «تەمىر تۇلپارىمدى» وتكىزۋدەن تۇسكەن قاراجات سول سالىق شىعىندارىن عانا «جابا» ما? باسپانا دا ەسكىرسە, سالىعى ازايادى عوي», – دەدى ەرلان ساعىمباي ۇلى.

بۇعان دەيىن وسى ماسەلە بويىنشا قارجى ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرجان ءبىرجانوۆ تۇسىنىكتەمە بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا, بۇل ماسەلە ۇكىمەت تاراپىنان دا, «اتامەكەن» پالاتاسى تاراپىنان دا تالقىعا سالىنۋدا.

ويتكەنى اۆتوكولىك قۇراستىرۋشىلار ەسكى كولىكتەرگە سالىقتىڭ تومەندەتىلگەنىن قۇپتامايتىن كورىنەدى. ءوز ونىمدەرىن ساتىپ الۋشىلار قاتارى ارى قاراي كەميدى دەپ الاڭدايتىن بولسا كەرەك.

«شىعارىلعانىنا 20-30 جىل بولعان ەسكى كولىكتەرگە قاتىستى ماسەلەلەر كوپ. ءبىز ولارعا سالىناتىن سالىقتى كەمىتۋ ءۇشىن تومەندەتۋشى كوەففيتسيەنتتەردى قولدانۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. ايتپەسە, كونەرگەن كولىك ءۇشىن جاڭا ماشينامەن بىردەي سالىق تولەتكىزگەن ادىلەتتى بولمايدى. بىراق بۇل باستاماعا قارسىلاسۋشىلار بار. سونداي-اق حالىققا تۇسەتىن سالىق جۇكتەمەسىن ازايتۋعا باعىتتالعان باسقا ۇسىنىستار ەنگىزىلدى», – دەدى قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى.

مىسالى, قىمبات كولىكتەرگە قولدانىلۋ مەرزىمىنە قاراماستان, «سالتانات سالىعىن» سالۋ ۇسىنىلىپتى. سول ارقىلى سالىقتىق جۇكتەمە بۇقارا حالىقتان باي-باعىلانعا قاراي اۋدارىلادى.

بىراق حالىقتى باي-كەدەي دەپ بولە بەرگەن دە جاقسىلىق اپەرمەۋى مۇمكىن. قازاقستان كەڭەس كەزىندە مۇنى باسىنان وتكەردى.

دەگەنمەن, ەسكى-قۇسقى كولىكتەردىڭ كوبەيۋى پروبلەماسى تەك ۋشىعۋدا. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەگىنشە, 2024 جىلعى ناۋرىزداعى جاعداي بويىنشا قازاقستاندا تىركەلگەن اۆتوكولىكتەر سانى 5 ميلليون 378,9 مىڭ بىرلىكتى قۇرادى.

ونىڭ ىشىندە 88,1%-ى – جەڭىل اۆتوموبيلدەر, 9,9%-ى – جۇك اۆتوموبيلدەرى جانە 2%-ى – اۆتوبۋستار.

شىعارىلعان جىلى بويىنشا بۇگىندە:

• 20 جىلدان اسقان كونەرگەن كولىك سانىنىڭ ۇلەسى – 45,1%,
• 10 جىلدان 20 جىلعا دەيىنگىسى – 23,6%,
• 7-دەن 10 جىلعا دەيىنگىلەرى – 12,9%,
• 3-تەن 7 جىلعا دەيىنگى جاڭا كولىكتەردىڭ ۇلەسى – نەبارى 12,1%;
• اۆتوكولىك قۇرالدارىنىڭ تەك 6,2%-ىنىڭ شىعارىلعان جىلى 3 جىلدان كەم. سۋ-جاڭالارى وسىنشا عانا.

شىعارىلعان جىلى 20 جىلدان اسىپ كەتكەن جەڭىل اۆتوموبيلدەردىڭ ەڭ كوپ سانى الماتى وبلىسىندا – 326,5 مىڭ بىرلىك. الماتى قالاسىندا – 189,4 مىڭ, جامبىل وبلىسىندا – 166,4 مىڭ, قاراعاندى وبلىسىندا – 162,9 مىڭ جانە شىعىس قازاقستان وبلىسىندا – 155,2 مىڭ كونەرگەن كولىك كوشەدە سالدىرلاپ ءجۇر.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن, قازىرگى كەزدە ۇكىمەت, بيزنەس قوعامداستىقپەن بىرلەسىپ, جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسىن ازىرلەپ جاتىر.

بۇرىنعى بيلىك تۇسىندا, 2017 جىلى قابىلدانعان «سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتiن باسقا دا مiندەتتi تولەمدەر تۋرالى كودەكستى» اۋىستىراتىن بۇل قۇجات 2025 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ, كۇشىنە ەنۋى كەرەك. ۇكىمەت الدىنا سونداي مىندەت قويىلدى.

سالىق كودەكسى – وتە كۇردەلى, اسا كولەمدى (قولدانىستاعىسى 1 144 بەتتەن جانە 780 باپتاپ تۇرادى) قۇجات بولىپ تابىلاتىندىقتان, پارلامەنتكە ونى مۇقيات, ەگجەي-تەگجەيلى قاراۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت قاجەت بولادى. سوندىقتان ءماجىلىستىڭ دە, سەناتتىڭ دا دەپۋتاتتارى قايتا-قايتا ۇكىمەتكە ساۋال جولداپ, ەكى اياعىن ءبىر ەتىككە تىعىپ, اسىقتىرىپ جاتىر.

ءوز ساۋالدارىندا پارلامەنتشىلەر بەكتەنوۆ ۇكىمەتىنەن سالىق كودەكسى جوباسىن پارلامەنت قاراۋىنا «وتە قىسقا مەرزىم ىشىندە» ەنگىزۋدى تالاپ ەتتى. سوندا عانا قوس پالاتادان تۇراتىن دەپۋتاتتىق كورپۋس كودەكس جوباسىنىڭ ءاربىر نورماسىنىڭ جاي-جاپسارىنا قانىعىپ, بارلىق جاڭاشىلدىقتارىنا تالداۋ جۇرگىزىپ, ءتيىستى ۇسىنىستارىن ەنگىزە الادى.

قازاقستان پارلامەنتى الداعى ايدىڭ باسىنا دەيىن اعىمداعى ءىى-سەسسياسىن اياقتاپ, وقۋشىلارمەن بىرگە جازعى كانيكۋلعا كەتپەك. دەپۋتاتتاردىڭ بايلامىنشا, شاباندىق تانىتقان ۇكىمەت وعان دەيىن جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسىن ماجىلىسكە ەنگىزىپ ۇلگەرمەۋى مۇمكىن. ويتكەنى كوپتەگەن ماسەلەدە بيزنەس ورتامەن كەلىسىمگە كەلە العان جوق. ەسكى كولىكتەرگە سالىق اۋىرتپالىعىن ازايتۋ شەشىمىن دە ازىرگە تولىق قورعاپ شىعا المادى.