Úkimet eski kólik ıelerine qatysty jańa sheshim qabyldady

Elimizde eski kólikterge salynatyn salyq mólsheri ózgerdi.
Bul týraly Senat depýtattaryna jaýabynda Úkimet basshysy Oljas Bektenov habarlady.

Onyń aıtýynsha, avtokólik ıeleri jeńil avtomobılge salyq salýdy qaıta qaraý máselesin kóp jyldan beri kóterip keledi.

«Olar salyq somasyn kóliktiń paıdalanylý merzimine jáne baǵasyna qaraı belgileý – anaǵurlym ádiletti bolatynyn alǵa tartady. Osyǵan baılanysty jańadan ázirlenip jatqan Salyq kodeksiniń jobasynda avtomobıldiń shyqqan jylyna qaraı salyq salý kólemin de saralap, dıfferenıaııalaý tásili usynylyp otyr», – dedi Premer-mınıstr.

Úkimet kólik quraldarynan jınalatyn salyq stavkalary úshin kelesideı tómendetý koeffııentterin belgileýdi usynady:

• shyǵarylǵanyna 10 jyldan 20 jylǵa deıin merzim ótken avtomobılder úshin – 0,7;
• shyǵarylǵanyna 20 jyldan asyp ketken avtokólikter úshin – 0,5 koeffııent.

Úkimet bul sheshimdi maquldaǵan. Degenmen, egjeı-tegjeıi ári qaraı talqylanady.

«Búginde bul másele boıynsha tásildemeler pysyqtalyp jatyr. Usynylyp otyrǵan tásildemeler boıynsha aqyrǵy sheshim qabyldanǵannan keıin jańa Salyq kodeksiniń jobasynda naqty sandar kórinis tabady», – dedi Úkimet basshysy Oljas Bektenov.

Degenmen, «31 arnanyń» málimetinshe, birqatar sarapshy mundaı qadam arqyly Úkimet elde eski kólikterdiń qaptaýyn yntalandyrady dep qaýiptenedi.

О́ıtkeni, jeńildikti nesıelendirý baǵdarlamalary ózin aqtamady, elde jańa kólikter úlesi artpady. Búginde azamattardyń kóbisiniń jańa avto alýǵa múmkindigi joq.

«Biz eski-qusqy avtomobılderdiń ári qaraı paıdalanylýyn yntalandyrmaýymyz kerek! Úkimet, kerisinshe, jańa avtomobılderdi satyp alýǵa qozǵaý salýǵa nemese oǵan basqa bir balama usynýǵa tıis edi. Osy baǵytta is-sharalar kesheni júzege asyrylsa, tek sonda ǵana biz eski mashınalardyń elge aǵylýyna tosqaýyl qoıa alamyz. Oǵan deıin joldardaǵy qaýipsizdik, ekologııalyq turaqtylyq máselesi jaıyna qalady», – dedi «Ortaq jol» jol júrisi qaýipsizdigi qaýymdastyǵynyń prezıdenti Arsen Shakýov.

Kólik ıeleri qaıta bul sheshimge qýanýda. Jeke kásipker Erlan Saǵymbaıuly kólik salyǵy qalta qaǵatynyn aıtady.

«Meniń Lexus LX470 markaly kóligim bar. Oǵan salyq organdary 4 myń tekshe santımetrden joǵary stavkamen, ıaǵnı 117 aılyq eseptik kórsetkish kóleminde salyq esepteıdi. Al, bul bıyl 431 964 teńge. Onyń ústine qozǵaltqyshynyń kólemi 1500 tekshe santımetrden asatyn jeńil avtomobılder úshin salyq somasy qozǵaltqysh kólemine qatysty tómengi shekten asatyn árbir birlik úshin 7 teńgege artyp otyrady eken», – dedi Erlan.

Oǵan memlekettik kirister basqarmasy jarty mıllıon teńgege jýyq salyq eseptep jiberipti. Nege sonsha kóp salyq salynatynyn kásipker sol boıy túsine almaǵan.

Onyń kóligi jańa emes, 2007 jyly shyǵarylǵan eken. Birer jyldan soń jıyrma jylǵa jýyqtaıdy. Sondyqtan eskirgen kólikterge salyqtyń da tómendetilgenin qalaıdy.

«О́ıtkeni Úkimet amortızaııany, ıaǵnı múliktiń tozýyna qaraı onyń qundylyǵynyń da birtindep kemıtinin eskergeni jón. Men jyl saıyn jarty mıllıondap salyq tóleıdi ekenmin, keıin satqym kelse, «temir tulparymdy» ótkizýden túsken qarajat sol salyq shyǵyndaryn ǵana «jaba» ma? Baspana da eskirse, salyǵy azaıady ǵoı», – dedi Erlan Saǵymbaıuly.

Buǵan deıin osy másele boıynsha Qarjy mınıstriniń orynbasary Erjan Birjanov túsinikteme berdi. Onyń aıtýynsha, bul másele Úkimet tarapynan da, «Atameken» palatasy tarapynan da talqyǵa salynýda.

О́ıtkeni avtokólik qurastyrýshylar eski kólikterge salyqtyń tómendetilgenin quptamaıtyn kórinedi. О́z ónimderin satyp alýshylar qatary ary qaraı kemıdi dep alańdaıtyn bolsa kerek.

«Shyǵarylǵanyna 20-30 jyl bolǵan eski kólikterge qatysty máseleler kóp. Biz olarǵa salynatyn salyqty kemitý úshin tómendetýshi koeffııentterdi qoldanýdy usynyp otyrmyz. Áıtpese, kónergen kólik úshin jańa mashınamen birdeı salyq tóletkizgen ádiletti bolmaıdy. Biraq bul bastamaǵa qarsylasýshylar bar. Sondaı-aq halyqqa túsetin salyq júktemesin azaıtýǵa baǵyttalǵan basqa usynystar engizildi», – dedi qarjy vıe-mınıstri.

Mysaly, qymbat kólikterge qoldanylý merzimine qaramastan, «saltanat salyǵyn» salý usynylypty. Sol arqyly salyqtyq júkteme buqara halyqtan baı-baǵylanǵa qaraı aýdarylady.

Biraq halyqty baı-kedeı dep bóle bergen de jaqsylyq ápermeýi múmkin. Qazaqstan keńes kezinde muny basynan ótkerdi.

Degenmen, eski-qusqy kólikterdiń kóbeıýi problemasy tek ýshyǵýda. Ulttyq statıstıka bıýrosynyń dereginshe, 2024 jylǵy naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha Qazaqstanda tirkelgen avtokólikter sany 5 mıllıon 378,9 myń birlikti qurady.

Onyń ishinde 88,1%-y – jeńil avtomobılder, 9,9%-y – júk avtomobılderi jáne 2%-y – avtobýstar.

Shyǵarylǵan jyly boıynsha búginde:

• 20 jyldan asqan kónergen kólik sanynyń úlesi – 45,1%,
• 10 jyldan 20 jylǵa deıingisi – 23,6%,
• 7-den 10 jylǵa deıingileri – 12,9%,
• 3-ten 7 jylǵa deıingi jańa kólikterdiń úlesi – nebary 12,1%;
• avtokólik quraldarynyń tek 6,2%-ynyń shyǵarylǵan jyly 3 jyldan kem. Sý-jańalary osynsha ǵana.

Shyǵarylǵan jyly 20 jyldan asyp ketken jeńil avtomobılderdiń eń kóp sany Almaty oblysynda – 326,5 myń birlik. Almaty qalasynda – 189,4 myń, Jambyl oblysynda – 166,4 myń, Qaraǵandy oblysynda – 162,9 myń jáne Shyǵys Qazaqstan oblysynda – 155,2 myń kónergen kólik kóshede saldyrlap júr.

Prezıdenttiń tapsyrmasymen, qazirgi kezde Úkimet, bıznes qoǵamdastyqpen birlesip, jańa Salyq kodeksiniń jobasyn ázirlep jatyr.

Burynǵy bılik tusynda, 2017 jyly qabyldanǵan «Salyq jáne bıýdjetke tólenetin basqa da mindetti tólemder týraly Kodeksti» aýystyratyn bul qujat 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap, kúshine enýi kerek. Úkimet aldyna sondaı mindet qoıyldy.

Salyq kodeksi – óte kúrdeli, asa kólemdi (qoldanystaǵysy 1 144 betten jáne 780 baptap turady) qujat bolyp tabylatyndyqtan, Parlamentke ony muqııat, egjeı-tegjeıli qaraý úshin kóp ýaqyt qajet bolady. Sondyqtan Májilistiń de, Senattyń da depýtattary qaıta-qaıta Úkimetke saýal joldap, eki aıaǵyn bir etikke tyǵyp, asyqtyryp jatyr.

О́z saýaldarynda parlamentshiler Bektenov Úkimetinen Salyq kodeksi jobasyn Parlament qaraýyna «óte qysqa merzim ishinde» engizýdi talap etti. Sonda ǵana qos palatadan turatyn depýtattyq korpýs kodeks jobasynyń árbir normasynyń jaı-japsaryna qanyǵyp, barlyq jańashyldyqtaryna taldaý júrgizip, tıisti usynystaryn engize alady.

Qazaqstan Parlamenti aldaǵy aıdyń basyna deıin aǵymdaǵy II-sessııasyn aıaqtap, oqýshylarmen birge jazǵy kanıkýlǵa ketpek. Depýtattardyń baılamynsha, shabandyq tanytqan Úkimet oǵan deıin jańa Salyq kodeksiniń jobasyn Májiliske engizip úlgermeýi múmkin. О́ıtkeni kóptegen máselede bıznes ortamen kelisimge kele alǵan joq. Eski kólikterge salyq aýyrtpalyǵyn azaıtý sheshimin de ázirge tolyq qorǵap shyǵa almady.